Morgunblaðið - 08.05.2021, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MAÍ 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Skyndilega erhreyfingkomin á
vinnumarkaðinn.
„Fyrirtæki vakna
úr dvala,“ sagði í fyrirsögn á við-
skiptasíðu í Morgunblaðinu á
fimmtudag. Á forsíðu Morg-
unblaðsins í gær sagði að at-
vinnuþátttaka gæti aukist hratt í
sumar.
Kórónuveiran hefur yfirgnæft
allt annað í umræðunni undan-
farin misseri. Fylgifiskar hennar
eru af ýmsum toga. Þar hlýtur
atvinnuleysið að teljast einna al-
varlegast. Það er engu þjóðfélagi
hollt þegar hátt hlutfall vinnu-
færra manna fær ekki vinnu. Þá
er einnig áhyggjuefni þegar fólk
hverfur einfaldlega af vinnu-
markaði.
Hér á landi hefur atvinnuleysi
yfirleitt verið lítið og atvinnu-
þátttaka með því mesta sem ger-
ist í Evrópu og þótt víðar væri
leitað. Á fyrstu þremur mán-
uðum þessa árs var hlutfall íbúa
á vinnumarkaði 76,5%. Það þýðir
að hátt í 62 þúsund manns voru
ekki á vinnumarkaði, en á sama
tíma fyrir fjórum árum var sú
tala rúmlega 46 þúsund manns.
Atvinnuþátttaka hefur aðeins
tvisvar áður farið undir 77% frá
því að mælingar Hagstofunnar
hófust og spurning hvort hér sé
um varanlega breytingu að
ræða. Í þessum efnum er ekki
æskilegt að færast nær grann-
ríkjunum þar sem atvinnuþátt-
takan hefur jafnan verið mun
minni en hér.
Oft hefur atvinnuleysið verið
svo lítið að hlutfallið vísaði frem-
ur til fólks á milli starfa en fólks
sem fyndi ekki vinnu.
Stjórnvöld hafa
lagt sitt af mörkum
til að greiða fyrir
ráðningum atvinnu-
lausra og má þar
nefna verkefnið Hefjum störf.
Unnur Sverrisdóttir, forstjóri
Vinnumálastofnunar, sagðist í
viðtali við Morgunblaðið eiga von
á að átakið myndi verða til þess
að draga úr atvinnuleysi og
nefndi sérstaklega ferðaþjón-
ustuna. Hjá Vinnumálastofnun
væri tilfinningin sú að um liðna
helgi hefði orðið vendipunktur:
„Það létti yfir öllu og svo virtist
sem viðspyrnan væri sannarlega
að hefjast.“
Atvinnuleysi hefur verið í
kringum 25% á Suðurnesjum frá
því að faraldurinn hófst og 11 til
12% á höfuðborgarsvæðinu.
Margt gerir fyrirtækjum erf-
itt fyrir við ríkjandi aðstæður.
Forsendur mikilla launahækk-
ana fuku út í veður og vind með
veirunni. Þær gerðu fyrir-
tækjum verulega erfitt fyrir og
munu torvelda þeim verulega að
ráða til sín fólk á ný. Innan
verkalýðshreyfingarinnar hefur
ekki verið nokkur vilji til að taka
tillit til breyttra aðstæðna. Þess-
ar launahækkanir gagnast hins
vegar hinum atvinnulausu lítið.
Það hlýtur að vera lykilatriði á
komandi mánuðum að ýta undir
atvinnusköpun og hvetja fólk til
þátttöku á vinnumarkaði. Þótt
nú blasi við að hreyfing komist á
efnahagslífið að nýju eftir því
sem fleiri verða bólusettir og
hömlum aflétt er ekki hægt að
ganga að því vísu að atvinnuleys-
isvandinn leysist af sjálfu sér.
Atvinnuleysi má ekki festast í
sessi.
Atvinnuleysi má
ekki festast í sessi}Rofar til
Neikvæð um-ræða um Pól-
verja hér á landi í
tengslum við
kórónuveiru-
faraldurinn var til umræðu á
fundi Gerards Pokruszynskis,
sendiherra Póllands á Íslandi, og
Guðlaugs Þórs Þórðarsonar
utanríkisráðherra.
Kom fram í vikunni að á fund-
inum hefði pólski sendiherrann
látið í ljós áhyggjur sínar af þess-
ari umræðu.
„Faraldurinn hefur kallað
fram marga góða eiginleika í fari
þjóðarinnar en líka slæma,“ var
haft eftir Guðlaugi Þór. „Einn
þeirra er smitskömmunin, sem á
undanförnum vikum hefur beinst
að íbúum landsins af erlendum
uppruna.“
Þessi ummæli falla ekki að til-
efnislausu. Fyrir rúmri viku birt-
ist á mbl.is viðtal við Önnu Karen
Svövudóttur, sem er samskipta-
ráðgjafi við pólskumælandi fólk
hjá heilbrigðisráðuneytinu. Hún
sagði að fólk þyrfti að gæta orða
sinna og átta sig á að það sem
einn einstaklingur geri skilgreini
ekki hópinn í heild.
„Við erum um það
bil 27.000 manns og
það var einn ein-
staklingur sem var
ekki að fylgjast
nægilega vel með reglunum varð-
andi sóttkví. Þessi umræða fór
aðeins of langt, til dæmis á sam-
félagsmiðlum,“ sagði Anna Kar-
en í viðtalinu.
Þar kom einnig fram að Víðir
Reynisson hefði staðfest að ein-
staklingar af erlendum uppruna
hefðu fengið rasísk skilaboð.
Augljóst er að það þarf að nota
allar leiðir til að koma upplýs-
ingum um reglur um sóttkví og
annað sem tengist kórónuveiruf-
araldrinum til skila til allra íbúa
landsins, sama hvaða tungumál
þeir tala.
Um leið þarf fólk að átta sig á
því að mistök eins er ekki hægt
að yfirfæra á alla. Fólk af ís-
lensku bergi brotið gerir margs
konar glappaskot án þess að við
sjáum ástæðu til að yfirfæra það
á heildina og það sama á við um
aðra hópa. Það ber að forðast
ómaklega og fordómafulla um-
ræðu, sem gerir ekki annað en að
eitra út frá sér.
Einstaklingur skil-
greinir ekki heild}Eitruð umræða
N
ú um helgina heldur VG lands-
fund sinn. Tæplega eyða þau
löngum tíma í málefnavinnu
því sagan kennir okkur að
þessi flokkur á Íslandsmet í
að segja eitt í sínum stefnumálum en gera
svo allt annað þegar á reynir og flokkurinn
er kominn í ríkisstjórn. Þetta eru umskipt-
ingar íslenskra stjórnmála.
Listi umskiptanna er langur. Þau ætluðu
aldrei í stjórn með íhaldinu en hafa nú verið
í slíkri í nær heilt kjötímabil. Þau segjast
vera á móti veru okkar í NATO en styðja
samt þjóðaröryggisstefnu sem hnykkir ein-
mitt á Íslandi í NATO með afgerandi hætti.
Síðan má nefna ESB-umsóknina og ICE-
SAVE þar sem þessi meinti vinstriflokkur vildi hik-
laust leggja drápsklyfjar á alþýðu þessa lands. Svo má
rifja upp varðstöðu VG um fjármálaöflin og verk
þeirra við að senda þúsundir heimila út á gaddinn í
kjölfar hrunsins 2008. Já, VG hafa oft valdið von-
brigðum og þau eru löngu búin að rústa sínum trú-
verðugleika. Mestu vonbrigðin eru þó vegna orða Katr-
ínar Jakobsdóttur 13. september 2017 í umræðum um
stefnuræðu þáverandi forsætisráðherra Bjarna Bene-
diktssonar. Orð sem féllu skömmu áður en hún settist
sjálf í stól forsætisráðherrans. Hér er tilvitnun úr ræð-
unni sem finna má á vef Alþingis:
„Stjórnvöld eiga ekki að biðja fátækt fólk á Íslandi
að bíða eftir réttlæti. Núverandi áætlanir þeirrar ríkis-
stjórnar sem nú situr gera ráð fyrir því að
öryrkjar og aldraðir eigi að halda áfram að
hokra og búa við skammarleg kjör.“
Ég man vel þegar ég hlýddi á ræðuna og
fylltist von sem síðar breyttist í djúp von-
brigði. Undir ríkisstjórn Katrínar hefur
ójöfnuðurinn og ranglætið vaxið stöðugt hjá
þeim tekjulægstu. Raðirnar lengjast sífellt
við hjálparstofnanir sem gefa fátæku fólki
mat.
Enn bíður fátækt fólk eftir réttlætinu og
nú undir stjórnarforystu Katrínar Jakobs-
dóttur. Öryrkjar hafa dregist gífurlega aft-
ur úr og eru nú með um 50.000 kr. lægri
framfærslu á mánuði en lægstu
atvinnuleysisbætur sem eru þó á hung-
urmörkum. Lægstu laun eru tæplega 100.000 kr. hærri
á mánuði en fullar mánaðargreiðslur almannatrygg-
inga. Fólk á lágmarkslaunum getur ekki tekið eðlileg-
an þátt í samfélaginu heldur einungis hokrað í fátækt
sem er langt undir raunverulegri framfærsluþörf.
Tvær þjóðir búa í landinu: Þeir sem allt eiga og hinir
sem eiga ekkert.
Flokkur fólksins berst af öllu afli gegn allri þessari
mismunun, óréttlæti og fátækt. Flokkur fólksins mun
mylja niður múra fátæktar í ykkar umboði. Í Flokki
fólksins er von og vilji og ykkar að ákveða hvort þið
kjósið raunverulegar breytingar til batnaðar eða ekki.
Inga Sæland
Pistill
Umskiptingar halda landsfund
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Á
ætlað er að síðustu þrjátíu
ár hafi verið græddir upp
3.100 ferkílómetrar lands.
Fram kemur í drögum að
landgræðsluáætlun til næstu tíu ára
að enn vantar mikið upp á að ástand
vistkerfa landsins sé í samræmi við
það sem umhverfisaðstæður bjóða.
Þannig eru tæplega 40 þúsund fer-
kílómetrar þurrlendisvistkerfa
landsins með óstöðugt yfirborð og
litla gróðurþekju. Þótt mikið hafi
áunnist í friðun lands fyrir beit er
enn helmingur af verst farna landinu
nýttur til búfjárbeitar að sumri.
Í kafla landgræðsluáætlunar-
innar um meginniðurstöður stöðu-
mats er vitnað til rannsókna og sagt
að þær sýni að uppgræðsla lands
leiði oft til þess að vistkerfi endur-
heimtist. Því megi gera ráð fyrir að
það gerist á stórum hluta upp-
græddra svæða. Að auki bætist við
svæði sem friðuð eru fyrir beit og
þau eigi í mörgum tilvikum mögu-
leika á að byggja upp jarðveg og
gróður á nýjan leik. Tekið er fram að
þessi árangur hafði náðst í samvinnu
Landgræðslunnar við ýmsa aðila.
Þannig eru um tveir þriðju hlutar af
uppgræðslunni samstarfsverkefni
stofnunarinnar og bænda.
Mikið áunnist í beitarfriðun
„Þrátt fyrir að töluvert hafi
áunnist vantar enn mikið upp á að
ástand vistkerfa landsins sé í sam-
ræmi við það sem umhverfis-
aðstæður bjóða, eða með öðrum orð-
um sé í takti við áætlaða vistgetu,“
segir í áætluninni. Samkvæmt
ástandsmati verkefnisins GróLindar
falla tæplega 40 þúsund ferkílómetr-
ar þurrlendisvistkerfa landsins í
ástandsflokk 1 en til hans teljast
svæði með óstöðugt yfirborð, litla
gróðurþekju og lítið virkar hring-
rásir vatns, orku og næringarefna.
Þar af eru ríflega 15 þúsund km2 600
metra yfir sjávarmáli. Mikið hefur
áunnist við friðun svæða í ástands-
flokki 1 fyrir beit í samstarfi við
landnotendur og hafa rúmlega 10
þúsund km2 verið friðaðir, meðal
annars í gegnum gæðastýringu í
sauðfjárrækt. Tæplega 20 þúsund
km2 af þessu verst farna landi eru þó
enn nýttir til búfjárbeitar að sumri.
Fyrsti áfangi í kortlagningu
beitarlanda sauðfjár sýnir, að því er
fram kemur í áætluninni, að um 60%
af heildarflatarmáli Íslands eru nýtt
til beitar en fjórðungur landsins
telst til friðaðra, fjárlausra eða fjár-
lítilla svæða.
Undanfarna áratugi hefur
megináhersla landgræðslustarfs
verið á endurheimt vistkerfa á mjög
illa förnu eða uppblásnu landi. Vist-
kerfi í minna röskuðu ástandi, svo
sem hnignað mólendi, hafa ekki ver-
ið í forgangi þótt styrking þeirra geti
verið afar skilvirk leið til að efla líf-
fræðilega fjölbreytni, draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda og auka upp-
töku kolefnis í jarðvegi og gróðri.
Á allra síðustu árum hefur
endurheimt votlendis bæst við en
Landgræðslan hefur sinnt því verk-
efni síðustu fimm árin. Megin-
áherslan hefur verið á framræst
land, að fylla upp í skurði og endur-
heimta þannig virkni og byggingu
vistkerfisins. Á þessu tímabili hefur
Landgræðslan komið að endurheimt
mýra á 25 svæðum þar sem end-
urheimtir hafa verið 382 hektarar og
Votlendissjóður hefur endurheimt
72 ha. af mýrum á átta svæðum. Áð-
ur, eða fram til ársins 2016, höfðu
verið endurheimtir 680 hektarar af
tjörnum, vötnum og mýrum á 30
svæðum.
Ástand vistkerfa
landsins enn bágborið
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Landgræðsla Bændur og áhugafólk vinna mikið að uppgræðslu. Hér er
áhugafólk að blanda áburð til að dreifa á Hrunamannaafrétti.
Landgræðslan óskar eftir um-
sögnum um drög að land-
græðsluáætlun fyrir árin 2021
til 2031 og um drög að umhverf-
ismati áætlunarinnar. Umsagn-
arfrestur er til og með 14. júní.
Samkvæmt núgildandi lögum er
það í höndum umhverfis-
ráðherra að gefa út land-
græðsluáætlun til tíu ára og
endurskoða hana á fimm ára
fresti. Verkefnisstjórn undir for-
ystu landgræðslustjóra hefur
unnið að undirbúningi.
Lögin kveða skýrt á um að
nýting lands skuli vera sjálfbær.
Í áætluninni eru markmið henn-
ar skilgreind og æskileg fram-
tíðarstaða – sem og verkefni og
aðgerðir til að ná því fram. Með-
al aðgerða sem lögð er áhersla
á er að gera breytingar á
styrkjakerfi í landbúnaði með
áherslu á sjálfbæra landnýt-
ingu.
Styrkjakerfi
verði breytt
LANDNÝTING