Skólablaðið - 01.04.1979, Side 17

Ég hygg aö allir sagnfræðingar séu sammála um áhrif
rússnesku byltingarinnar á mannkynssöguna. Flestir sem
hafa kynnt sér þetta tímabil eru sammála um mikilvægi Lenin
í henni. Það er því ætlun mín að fjalla um æviferil hans
í grófum dráttum.
Vladimir Ilyich Ulyanov (Lenin) fæddist þann 10. apríl
í horginni Simbirsk,' sem nú heitir Ulyanovsk, við- ba]<ka
Volgu. Faðir hans hét Ilya Nikolayevich og var kennari.
Hann var framsækinn maður og reyndi mikið að fræða alþýðuna.
Móðir Lenins hét Maria Alexandrovna og var dóttir læknis.
Hún hafði fengið góða menntun á heimili sínu, kunni fjöl-
mörg tungumál, var vel lesin í bókmenntum og mikill aðdáandi
tónlistar. Börn þeirra hjóna voru sex. Anna, Alexander,
Vladimir, Olga, Dmitri og Maria. Foreldrar þeirra reyndu að
veita þeim frjálslynda nenntun og kenna þeim muninn á réttu
og röngu. Það er því engin tilviljun að þau urðu öll
byltingarsinnar.
Vladimir Ulyanov Xas mikið og þekkti vel y&dsi-hiún&i:
rússnesku höfunda svo sem, Puskins, Lermontovs, Gogols og
Lev Tolstoys. Lestur hans beindist einkum að ritum hinna
byltingarsinnuðu demókrata svo sem, Berlinskys og Pisarevs
og einnig af bókum sem_ voru bannaðar af stjómvöldum. Mikil
uppáhaldsbók Lenins var ,ýlvað ber að gera" eftir Chemy-
shevsky. Uppeldi hans, lestur hans á hinum framsæknu rúss-
nesku bókmenntum, athyglisgáfa hans, allt þetta varð til
að móta skoðanir hins unga Lenins. Kapítalismi var þá í
mikilli framsókn í Rússlandi, verksmiðjur spruttu upp og
þúsundir verkamanna voru ráðnar við þær. Harðstjóm zar-
stjómarinnar, kúgun kapítalista og landeigenda og staða
hinna arðrændu verkamanna. fylltu þennan unga mann hatri á
kúgurunum og meðaumkvun gagnvart hinum kúguðu.
Einn var sá maður er hafði mikil áhrif á Lenin í æsku.
Það var eldri bróðir hans Alexandr. Hann var byltingarnaður
og kaus að helga líf sitt baráttu gegn zarstjóminni í von
um betra líf fyrir alþýðunna. Af honum kynntist Vladimir
fyrst marxískum bókmenntum.
Vladimir var mjög ungur þegar hann varð fyrir miklum
áföllum. 1886 lézt faðir hans snögglega og 1887 var Alexandi
handtekinn í Pétursborg vegna tilræðis við Alexander 3 og
líflátinn skömmu síðar. Aftaka bróður hans styrkti Lenin í
trúnni og hann ákvað að helga líf sitt byltingunni. En um
leið afneitaði hann leið þeirri er Alexandr og félagar hans
höfðu kosið, nefnilega að sýna ráðamönnum í þjóðfélaginu
og jafnvel zamum sjálfum tilræði. Því fór Vladimir Ulyanov
að leita annarar brautar til ffelsunar fólksins. Til þess
að ná þessu markmiði sínu tók hann að lesa félagsfræði og
las mikið. 1887 hóf hann að læra lögfræði við háskólann í
Kazan. I desember sama ár var hann rekinn úr skólanum vegna
leynilegs fundar sem hann og fleiri byltingarsinnaðir
stúdentar héldu. Hann var sendur í útlegð til Kokushkino,
sem nú heitir Lenino og þar notaði hann tímann til lesturs.
Ari seinna var honum leyft að snúa aftur til Kazan þar sem
hann sótti aftur um háskólavist en var neitað. Þá sótti
hann einnig um leyfi til utanlandsferðar en var einnig
neitað.
Þá voru starfandi í Kazan nokkur leynileg byltingar-
sinnuð félög. Þessi félög voru skipulögð af N.Y. Fedoseyev
sem var einn af fyrstu byltingarsinnuðu marxistunum í
Rússlandi. Lenin kynntist meðlimum þessara hópa og gekk í
einn þeirra.
Nú byrjaði Lenin að stúdera marxisma fyrir alvöru.
Karl Marx ásamt félaga sínum Priedrich Engels tileinkaði
líf sitt frelsun verkalýðsstéttarinnar undan oki kapítal-
ismans. Marx og Engels kenndu, og kenna, að baráttu milli
verkalýðs og kapítalista myndi óumflýjanlega ljúka lœð
sósíalískri byltingu, þar sem verkalýðurinn myndi koma á
eigin stjóm.
í maí 1889 flutti Lenin, ásamt fjölskyldu sinni til
Samara Gubemia, þar sem hann bjó næsta fjórða og | hálfa
árið. Þar sem annars staðar varði Lenin tíma sínum í að
stúdera marxisma og eyddi líka miklum tíma í að læra erlend
tunguiiél, sérstaklega þýðsku. Þá sneri hann og Kommúnista-
ávarpinu yfir á rússnesku og var það mikið notað í leyni-
legum leshringjum víðs vegar um landið.
HEIÐURSNAFNBÖT í LflGUM.
1891, stóðst hann próf frá háskólanum í St. Pétursborg
í lögum og fékk heiðursnafnbót. Þá byrjaði hann að starfa
við héraðsdóminn í Samarahéraði sem verjandi. Viðskiptavinir
hans voru aðallega fátækir bændur. Lagastarf hans var aðeins
yfirvarp til að hylja hina byltingarsinnuðu starfsemi. 1892
skipulagði hann fyrsta leshringinn um Marxisma í Samara. En
Samara var að' hyggju Lenins of lítill staður. Hann vildi
fara til stórs iðnaðarsvæðis þar sem nóg var af verkamönnum
til að taka við boðskapnum. Þess vegna hélt hann til Péturs-
borgar í ágúst 1893. í Pétursborg, /sem þá var höfuðborg
Rússlands og eitt aðal aðsetur verkalýðshreyfingarinnar,
voru starfandi margir ólöglegir marxískir hópar. Lenin gekk
£ einn af þessum hópum. Þar helgaði hann sig algjörlega
hinni byltingarsinnuðu baráttu. Hinn mikli lestur hans á
Marx ásamt þeim hæfileika að geta heimfært Marxismann upp á
rússneskar aðstæður, gerðu hann brátt að leiðtoga marxista
í Pétursborg. Lenin tók nú að einbeita sér að uppbyggingu
marxísks byltingarflokks. Hann náði til útvarða verkamanna,
hélt fyrirlestra og kenndi hvemig baráttan skyldi háð.
1894 kynntist hann Nadezda Konstantinovna Krupskaya, sem
var kennari í kvöldskóla fyrir verkamenn. Seinna varð hún
kona hans.
Vorið 1895 fór Len.in til Sviss þar sem hann gekk frá út-
gáfu greina undir nafninu Rabotnik (verkamaðurinn). Þaðan
fór hann til París og Berlin og fór þar á fundi hjá verka-
mönnum. Einnig fór hann á bókasöfn og las bækur um Marxisma
sem voru ófáanlegar í Rússlandi. Lenin smyglaði og marx-
ískum bókiœnntum inn í Rússland og var þeim dreift í borgum.
Um haustið 1895 sameinaði Lenin alla hina marxísku hópa
sem starfandi voru í Pétursborg í eina pólitíska fylkingu.
Hún nefndist „Baráttufylkingin". Fram að þessum tíma höfðu
marxísku hópamir haft lítil sams^ipti við verkalýðshreyf-
inguna, aðeins reynt að ná til framvarða verkalýðsins.
Baráttufylkingin fór að skipuleggjk verkföll t.d. var hið
fræga verkfall textíl verkamanna í Pétursborg skipulagt af
henni. Baráttufylkingin gaf einnig út og dreifði bæklingum
til verkamanna um hvemig þeir ættu að berjast fyrir hags-
munum sínum og hvers þeir ættu að krefjast af kapítalistum
og zarstjóminni.
Zarstjómin lét fylgjast náið með Baráttufylkingunni
og lét til skara skríða gegn henni í deseniber 1895. Lenin
'og flestir leiðtogar hennar voru þá handteknir. Lögreglan
‘náði þá £ fyrsta tölublað blaðs sem rússneskir Marxistar
höfðu undirbúið sem ólöglegt blað fyrir verkamenn. Það hét
Rabochey Dyelo (Málstaður verkamBnnsins).
Lenin var 14 mánuði £ einangrun £ Pétursborgarfangelsi.
Þar byrjaði hann reyndar að semja eitt nesta rit sitt, Þróun'
Kapitalisma £ Rússlandi.
SÍBERlUVIST.
13. febrúar var kveðinn upp dómur yfir Lenin, 3 ár £
útlegð £ Austur-S£ber£u. 1 ma£ kom hann til þess staðar er
hann átti að vera í útlegð, þorpsins Shushenskoye. Þar
hjálpaði hann mikið fólkinu £ nágrenninu og veitti þvi lög-
fræðilega aðstoð £ þvi hvemig það ætrti að vemda sjálft
sig gegn yfirvöldunum og rikum landeigendum. Ari seinna kom
Krupskaya til hans £ útlegðina. Hún hafði einnig verið hand-
tekin i . sambandi við Baráttufylkinguna. Þar giftust þau.
Þar lauk Lenin einnig við bók s£na „Þróun Kapitalisma
£ Rússlandi". Þetta verk er eiginlega franihald á verki Marx
„Das Kapital". Kannanir Lenins á-efnahagskerfi Rússlands eru
þarft framlag til efnahagskenninga Marx. Lenin sýndi fram á
það, að Kapitalismi var £ örri framrás £ Rússlandi, ekki
aðeins £ iðnaði heldur einnig £ landbúnaði. Þessi bók
greiddi „Narodisma" náðarhöggið. Þar fékk Lenin hugjnynd að
nýjum flokk. Grunntónnin £ þessum hugnyndum var að gefa út
pólitiskt blað sem næði um gervalt Rússland £ þeim tilgangi
að saneina alla hina marxisku hópa sem starfandi voru i
Rússlandi og boða til nýs þings (fyrsta mistókst, miðnefndin
'handtekin). Einnig þurfti að stofna nýjan flokk sem hefði
'lög og stefnuskrá.-Hér þarf aðeins að huga að hinni leninsku
.flokkskenningu. Hún felur £ sér kenningu um ójafna og tengda
þróun vitúndar verkalýðsstéttarinnar, sem gerir flokksskipu-
lagpingu nauðsynlega og mögulega. Flckkurinn þarf og getur
náð til hinna þróaðri og náð forystu fyrir fjöldanum fyrir
.milligöngu þeirra.
lögreglan hafði nú nánar ^tur á Lenin og stimplaði
hann reyndar hættulegasta óvin rikisins. Þess vegna fór hann
16. júl£ árið 19oo til Þýzkalands. Lenin kom til Mijnchen þar
sem gefa átti blaðið út. Það hlaut nafnið Iskra (Neisti).
,Það var gifurlega erfitt að koma blaðinu til Rússlands. Þv£
ivar srryglað inn £ töskuiii með tvöföldum botni, saumað inn £
frakkafóður Osfrv. Eftirspumin varð svo mikil að brátt
varð að setja upp prentstofur £ Baku og Kishinev. Blaðið
flutti greinar um hvemig best væri að stofna og skipuleggja
flokk.
Hvert einasta blað bar yfirskriftina, „Neistinn mun tendra
bál". Það var einmitt það sem það gerði. Mikil ólga meðal
verkananna fylgdi £ kjölfar þess.
Það var árið 19ol að Vladimir Ilyich Liyrjaði að
skrifa undir nafninu Lenin. Sennilega hefur hann fengið
hugmyndina frá Plekanov, sem vann með honum að Iskra.
Plekanov skrifaði undir nafninu Volgin, sem er sennilega
dregið af ánni Volgu. Nafn Lenins er þv£ dregið af ánni
Lenu £ S£ber£u.
Nadezda Konstantinovna Krupskaya, kona Lenins.
©