Morgunblaðið - 03.07.2021, Page 14

14 FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 2021
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
Komdu í BÍLÓ!
15% afsláttur
af sölulaunum í júlí
Laus sölustæði - Komdu núna
Þessir síungu strákar eru klárir
í að selja bílinn þinn
Kíktu við, hringdu eða sendu okkur skilaboð!
Hlökkum til!
Indriði Jónsson og Árni Sveinsson
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Þ
etta átti ekkert að gerast,
þessi bók varð bara til af
því við fórum að leika okk-
ur með þetta. Þetta fædd-
ist mjög hratt allt saman því við
vissum að þjóðin væri á faraldsfæti
núna innanlands,“ segir Guðjón
Ragnar Jónasson sem ásamt Hörpu
Rún Kristjánsdóttur er textasmiður
bókarinnar Sumarið í sveitinni, sem
kom út nýlega og er hugsuð fyrir
börn og fjölskyldur
þeirra til að taka með í
ferðalög. Í bókinni eru
spurningar, svör og
fróðleikur um dýrin og
lífið úti á landi, allt sem
fyrir augu ber þegar
fólk keyrir um sveitir
landsins. Þar er líka
komið inn á ýmislegt
sem tengist þjóðsögum
og þar eru sögur af
frægum dýrum sem
voru til í raunheimum,
eins og t.d. hesturinn
Tryllingur, eini hesturinn sem hefur
staðið á tindi Heklu.
„Okkur Hörpu frænku minni
fannst vanta eitthvað um sveitina
fyrir krakka, að það þyrfti með ein-
hverjum hætti að brúa þetta bil á
milli tveggja heima, sveitar og borg-
ar. Í sumar fara væntanlega fáir Ís-
lendingar til útlanda og þegar fjöl-
skyldur aka um landið er gott að
hafa eitthvað í bílnum sem hvetur
alla til að tala saman. Þannig varð
hugmyndin að þessari bók til og við
skrifuðum þetta saman í kófinu.
Þetta var samvinnuverkefni því
starfsfólks Veraldar bætti líka inn
hugmyndum,“ segir Guðjón og bæt-
ir við að bókin sé einnig viðleitni til
að slíta börnin frá símum í lófum.
„Til að halda athygli barnanna
ákváðum við að hafa stutta kafla og
hnitmiðaða, með spurningum. Bókin
býður þannig upp á spurningaleik
þar sem mamma og pabbi, afi og
amma og allir geta tekið þátt. Þetta
eru einfaldar spurningar en ein og
ein er þó erfiðari. Við ákváðum að
einskorða okkur við húsdýrin og
hægt er að spjalla um dýrin í bók-
inni og ræða saman þegar fólk fer á
flakk og sér dýrin á leiðinni. Í bók-
inni eru líka myndir fyrir krakkana
sem þau geta litað, teiknaðar af Jóni
Ágústi Pálmasyni.
Þessi bók virkar eins
og gluggi, eða nánari
sýn inn í sveitalífið, því
þarna fá börnin að vita
aðeins meira um dýrin
og sveitalífið,“ segir
Guðjón og bætir við að
þó svo að mörg börn nú
orðið komist ekki í
sveit til að dveljast þar,
líkt og áður var algeng-
ara þegar borgar-
börnin voru send í sveit
til afa og ömmu eða
frænku og frænda, þá séum við samt
öll í miklum tengslum við sveitina
með einum eða öðrum hætti.
„Fólk í þéttbýli fer mikið í sum-
arbústaði, tjaldútilegur, gönguferð-
ir, hjólaferðir, hestaferðir og fleira.“
Leðurblökur á Íslandi
Margs konar forvitnilegur fróð-
leikur kemur fyrir í bókinni, til
dæmis segir þar frá því að áður fyrr
hafi mjólkin þótt best úr þrílitum
kúm, ef þær voru rauðar, svartar og
hvítar. Jafnvel var talið að mjólk úr
slíkum kúm gæti læknað fólk af
margs konar sjúkdómum.
„Við vildum hafa allar stað-
reyndir réttar, líka þær sem tengj-
ast þjóðsögunum og fengum því Ólaf
R. Dýrmundsson ráðunaut til að
fara yfir allan texta bókarinnar, en
hann er margfróður.“
Einn er sá fróðleiksmoli í bók-
inni sem eflaust vekur undrun
barna, en þar segir frá því að fyrsta
leðurblakan sem vitað er að hafi
komið til Íslands hafi komið árið
1817. Þær hafa síðan sést nokkrum
sinnum hér í norðrinu, síðast árið
2003, þegar krakkar í Vestmanna-
eyjum náðu að handsama eina slíka
skepnu. „Hún gleður eflaust líka
börnin sagan af henni Sæunni,
kúnni sem synti yfir fjörð til að
bjarga lífi sínu. Þetta var árið 1987
og ég man vel eftir að hafa lesið
þessa stórmerku frétt í blöðunum.“
Önnur fræg skepna í bókinni er
Lilli heimalningur sem vann hug og
hjörtu fylgjenda sinna á Instagram
og TikTok í nútímanum.
„Lilli hefur hvorki meira né
minna en 77 þúsund fylgjendur um
veröld víða. Þetta var mér alveg hul-
ið en fólkið í Geldingaholti, þar sem
Lilli kom í heiminn, er vinafólk
hennar Hörpu og hún kom með
þessa hugmynd að hafa Lilla með í
bókinni og vísa börnunum á Insta-
gramsíðuna @farmlifeiceland, en
þar er hægt að fylgjast með kindum
á bænum Geldingaholti allt árið um
kring,“ segir Guðjón og bætir við að
þau Harpa fari vítt yfir sviðið í bók-
inni.
„Auk húsdýranna stöldrum við
líka við Massey Ferguson, Snorra-
Eddu, orf og ljá og fleira. Í spurn-
ingunum geta óvæntustu fyrirbæri
komið við sögu, til dæmis Hvolpa-
sveitin, þættir sem flest börn kann-
ast við úr sjónvarpinu.“
Kennarar hrifnir af bókinni
Ekki kemur á óvart að lengsti
kaflinn í bókinni er um kindur, enda
hefur Guðjón staðið fyrir útgáfu
tveggja kindabóka og Harpa starfar
á sauðfjárbúi foreldra sinna á bæn-
um Hólum undir Heklurótum. Þau
þekkja því bæði kindina best hús-
dýra.
„Kindurnar eru líka úti um allt
land, fólk sér þær alls staðar á
ferðalögum sínum,“ segir Guðjón
sem hefur alla tíð haft áhuga á dreif-
býlismenningu og var sjálfur mörg
sumur í sveit í Næfurholti í Rangár-
þingi.
„Mér finnst mikilvægt að segja
sögur úr sveitinni, til dæmis fyrir
ferðaþjónustuna að það sé menning-
arlegur aflvaki í sveitum landsins,
sem hægt er að miðla,“ segir Guðjón
og bætir við að kennarar séu mjög
hrifnir af bókinni, enda henti hún
mjög vel í skóla til kennslu.
„Nokkrar námsgreinar sam-
þættast í raun í bókinni, íslenska,
dýra- og náttúrufræði, landafræði,
þjóðsögurnar.“
Mjólkin þótti best úr þrílitum kúm
Þeim Guðjóni Ragnari Jónassyni og Hörpu Rún
Kristjánsdóttur fannst vanta eitthvað um sveitina
fyrir krakka sem eru á ferðalagi um landið. Þau óðu í
verkið og settu saman bók með spurningum, svörum
og fróðleik um dýrin og lífið úti á landi.
Ljósmynd/Auður Haraldsdóttir
Dýrvinir Guðjón og Harpa Rún með Kappa, Grósku og Kempu á bænum Hólum á Rangárvöllum, þar sem Harpa býr.
Hér áður fyrr töldu menn að á toppi
eldfjallsins Heklu nætti finna inn-
ganginn að helvíti eða jafnvel sjálft
helvíti. Sterk hjátrú hefur alltaf verið
tengd fjallinu. Margir hafa gengið
upp á Heklu en sennilega hefur að-
eins einn hestur farið á toppinn á
Heklu. Þangað náði árið 1918 einn
frægasti hestur í Rangárvallasýslu og
hét sá Tryllingur. Hann átti bóndinn
Einar sem var alþingismaður og bjó á
Geldingalæk. Fjallið er um 1.500
metrar á hæð og hér áður fyrr mátti
fara á hestum upp í 760 metra hæð,
upp að hestaréttinni við svokallaðan
Höskuldsbjalla. En réttin fór undir
hraun í gosinu árið 1947. Tryllingur
var mjög fótfimur og lipur enda hefði
verið mjög erfitt að teyma óviljugan
hest yfir úfið og grýtt hraunið alla
leið upp á topp. Heilu og höldnu
komst Tryllingur upp á fjallið og niður
aftur. Hann fór með Einari eiganda
sínum og það án þess að stoppa.
Þegar upp á fjallið kom fór Einar á
bak hestinum og hann er því líklega
eini maðurinn sem farið hefur á hest-
bak uppi á sjálfum Heklutindi. Engum
hefur eftir þetta dottið í hug að
teyma hest upp á Heklu.
Dæmi um sögu í bókinni Sumarið í sveitinni
Tryllingur eini hesturinn sem
hefur staðið á tindi Heklu
Tryllingur á toppi Heklu Teikning Jóns Ágústs Pálmasonar úr bókinni.