Morgunblaðið - 10.07.2021, Qupperneq 20

20 FRÉTTIR
Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 2021
Njóttu þess að hvílast
í hreinum rúmfötum
Háaleitisbraut 58–60 • haaleiti@bjorg.is • Sími: 553 1380 GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Við þvoum og pressum rúmfötin
- þú finnur muninn!
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Talíbanar lýstu því yfir í gær að þeir
hefðu náð um 85% af Afganistan á
sitt vald, eftir að vígamenn þeirra
hertóku mikilvægar landamæra-
stöðvar við Íran og Túrkmenistan.
Talíbanar eru nú sagðir ráða yfir
landsvæði sem nær allt frá landa-
mærunum við Íran til landamær-
anna við Kína.
Tareq Arian, talsmaður afganska
innanríkisráðuneytisins, sagði í gær
að nú þegar hefði verið hafist handa
við aðgerðir sem myndu ýta talíbön-
um frá landamærastöðvunum. Talí-
banar hafa hins vegar verið í mikilli
sókn undanfarna mánuði, á sama
tíma og Vesturveldin hafa dregið
herlið sitt smátt og smátt til baka frá
landinu.
Stjórnvöld í Kabúl hafa gert lítið
úr mikilvægi landvinninga talíbana
að undanförnu, en talið er líklegt að
fall landamærastöðvanna, ásamt því
að talíbanar ráða nú yfir auðlindarík-
um svæðum, geti aðstoðað þá mjög
við að fjármagna sig fyrir komandi
átök.
Bandaríkin fari í lok ágúst
Joe Biden Bandaríkjaforseti sagði
í fyrrinótt að síðasti bandaríski her-
maðurinn myndi yfirgefa landið 31.
ágúst næstkomandi, nærri tuttugu
árum eftir að innrás Bandaríkjanna
hófst. Sagði Biden að Bandaríkjaher
hefði „náð“ markmiðum sínum í
landinu, en viðurkenndi að réttkjörin
stjórnvöld í Kabúl myndu eiga í erf-
iðleikum með að ná yfirráðum yfir
landinu öllu.
„Óbreytt ástand er ekki í boði,“
sagði Biden um þann möguleika að
Bandaríkjaher dveldi áfram í Afgan-
istan. Hét Biden því að hann myndi
ekki senda aðra kynslóð Bandaríkja-
manna til þess að berjast í Afgan-
istan. Átökin þar eru nú þegar þau
lengstu í sögu Bandaríkjanna. Hann
hafnaði því hins vegar að sigur talí-
bana í borgarastyrjöldinni sem nú
stendur fyrir dyrum væri viss.
Eftir stórsókn talíbana í norður-
hluta landsins síðustu vikurnar ráða
stjórnvöld í Kabúl nú einungis yfir
nokkrum héraðshöfuðborgum, sem
fá vistir og liðsauka með loftbrú.
Flugher landsins hefur því verið
undir miklu álagi, þar sem stjórn-
arherinn treystir einkum á yfirráð
sín í lofti þegar kemur að því að berj-
ast við talíbana.
Talíbanar fögnuðu yfirlýsingu Bi-
dens, en áður hafði verið miðað við
11. september næstkomandi sem
brottfarardag Bandaríkjahers.
Suhail Shaheen, talsmaður þeirra,
sagði að því fyrr sem Bandaríkja-
menn færu, því betra.
„Flókin umskipti“
Ashraf Ghani, forseti Afganistan,
sagði að stjórnvöld gætu ráðið við
ástandið, en að nú væri í gangi „eitt
erfiðasta stigið við afar flókin um-
skipti“, og vísaði þar til brotthvarfs
Vesturveldanna.
Framsókn talíbana hefur þó einn-
ig valdið titringi meðal ráðamanna í
Afganistan. Amrullah Saleh, vara-
forseti landsins, heyrðist þannig á
upptöku hóta einum þingmanni líf-
láti og sakaði hann um að hafa hvatt
til uppgjafar gegn talíbönum í Bad-
ghis-héraði. Var upptökunni lekið á
afganska samfélagsmiðla.
Talíbanar virðast nú ætla að láta
kné fylgja kviði, en Shaheen, tals-
maður þeirra, sagði þó að markmið
þeirra væri að ná fram friðarsam-
komulagi, og að þeir vildu ekki „ein-
okun valdsins.“ Þá hétu talíbanar því
að þeir myndu ekki leyfa landi sínu
að verða á ný bækistöð erlendra
hryðjuverkahópa.
Ekki trúa þó allir orðum þeirra.
Ísmaíl Khan, stríðsherra sem að-
stoðaði Bandaríkjaher við að steypa
talíbönum af stóli árið 2001, hét því í
gær að hann myndi aftur hefja vopn-
aða baráttu gegn þeim.
Vonaðist Khan til að hann gæti
hjálpað stjórnvöldum til að bæta
stöðuna, en kenndi þeim jafnframt
um hversu hratt hefði hallað undan
fæti í baráttunni gegn talíbönum.
„Við krefjumst þess að allar tiltækar
öryggissveitir streitist á móti af hug-
rekki,“ sagði Khan.
Sívaxandi ítök talibana í Afganistan
Yfirráð eftir héruðum apríl-júlí 2021
Heimild: longwarjournal.org/Foundation for Defense of Democracies
Greining eftir Bill Roggio, fræðimann hjá Foundation for Defense of
Democracies og ritstjóra Long War Journal
Á valdi stjórnvalda Átakasvæði
Kabúl
Ghazni
Kunduz
Kandahar
Helmand
Farah
Herat
Á valdi talibana
Staðan í apríl 2021 Maí Júní 9. júlí
Kabul
Ghazni
Kunduz
Kandahar
Helmand
Farah
Herat
Segjast ráða 85% landsins
- Talíbanar ná á sitt vald mikilvægum landamærastöðvum við Íran og Túrkmen-
istan - Segjast ekki vilja „einoka valdið“ - Stríðsherrann Khan tekur upp vopn
AFP
Afganistan Vígamenn hliðhollir stjórnvöldum sjást hér munda vopn sín.
Lögreglan á Haítí sagði í gær að 28
manns frá Kólumbíu og Bandaríkj-
unum væru grunaðir um morðið á
Jovenel Moïse, forseta landsins,
sem skotinn var til bana á heimili
sínu á miðvikudagsmorgun.
Þar á meðal eru 17 sem leikur
grunur á að séu fyrrverandi her-
menn í kólumbíska hernum, að
sögn lögreglunnar. Tveir þeirra
féllu í skotbardaga við lögregluna,
en hinir 15 voru handteknir. Er tal-
ið að mennirnir hafi yfirgefið her-
þjónustu á árunum 2018-2020.
Fyrr um daginn lýsti lögreglan
því yfir að tveir Bandaríkjamenn,
sem ættaðir væru frá Haítí, hefðu
einnig komið að morðinu, og voru
þeir báðir handteknir. Þrír Kól-
umbíumenn voru felldir á miðviku-
daginn, og átta er enn leitað.
Leon Charles, ríkislögreglustjóri
Haítí, sagði á blaðamannafundi í
gærmorgun að „erlend launmorð-
ingjasveit“ hefði komið til landsins
gagngert til þess að myrða Moïse.
Pólitísk ringulreið ríkir á Haítí í
kjölfar morðsins, þar sem embætti
forseta situr autt, þingið er ekki
starfhæft og tveir hafa gert tilkall
til embættis forsætisráðherra.
Bankar, verslanir og bensín-
stöðvar í höfuðborginni Port-au-
Prince, voru áfram lokaðar í gær,
sem og flugvöllurinn, sem var þó
opnaður um daginn. Landamærin
við Dóminíska lýðveldið voru hins
vegar enn lokuð.
Bandaríska utanríkisráðuneytið
sagðist í gær ekki geta staðfest að
mennirnir tveir, sem Haítímenn
sögðu vera með bandarískt ríkis-
fang, væru Bandaríkjamenn.
Morðingjarnir réðust inn í forseta-
höllina klæddir í búninga útsend-
ara bandarísku fíkniefnalögregl-
unnar, DEA.
Erlendir mála-
liðar grunaðir
- Launmorðingjateymi sagt vera ábyrgt
AFP
Haítí Fjölmiðlar fengu að taka
myndir af þeim grunuðu í gær.
Minnst 52 létust og um 30 til við-
bótar slösuðust þegar gríðarmikill
eldur kom upp í matarverksmiðju í
iðnaðarbænum Rupganj í Bangla-
dess á fimmtudaginn. Sáust starfs-
menn á efri hæðum verksmiðjunnar
stökkva út um glugga hennar
vegna brunans.
Reiðir aðstandendur fórnarlamb-
anna lentu í átökum við lögregluna
á þjóðvegi í nágrenni verksmiðj-
unnar, en brunar og önnur áþekk
slys eru algeng í Bangladess.
Bruninn hefur því vakið upp
spurningar um öryggismál í land-
inu, þar sem eldfim efni og plast-
efni höfðu verið geymd saman og
leyfðu þannig brunanum að dreif-
ast fljótt og vel um verksmiðjuna.
Þá létust 49 af fórnarlömbunum 52
vegna þess að dyr sem leiddu upp á
þak verksmiðjunnar voru læstar
með hengilás.
BANGLADESS
AFP
Bruni 52 létust í brunanum.
52 látnir eftir stór-
bruna í verksmiðju
Joe Biden
Bandaríkja-
forseti ræddi við
Vladimír Pútín
Rússlandsforseta
í gær símleiðis
og sagði honum
að „grípa til að-
gerða“ gegn
tölvuþrjótum
sem starfi nú óá-
reittir innan Rússlands og beiti
fjárkúgunarhugbúnaði.
Hét Biden því einnig að Banda-
ríkin myndu grípa til allra nauðsyn-
legra aðgerða til þess að verja sig
og innviði sína fyrir slíkum net-
árásum, en árásin á Kaseya í vik-
unni hefur haft víðtækar afleið-
ingar í för með sér.
BANDARÍKIN
Vill að Pútín beiti sér
gegn tölvuþrjótum
Joe Biden