Morgunblaðið - 10.07.2021, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Borgarstjóri
gumar af
því á fé-
lagsmiðli að borgin
hafi keypt „hjálp-
artækjaverslun“ til
að hýsa leikskóla
við Kleppsveg. „Húsnæði
Adams og Evu er nú okkar!“
tísti borgarstjóri hróðugur. En
hvernig liggur í málinu, þessu
leikskólamáli og öðru óþægilega
svipuðu sem afgreitt var á sama
borgarráðsfundi fyrir rúmri
viku?
Byrjum á hinu málinu, leik-
skólanum væntanlega sem ekki
hýsti „hjálpartækjaverslun“ áð-
ur en borgarstjóri komst yfir
húsnæðið. Þar er um það að
ræða að borgin gerði kostnaðar-
áætlun vegna Safamýrar 5 og
var málið á grundvelli þeirrar
kostnaðaráætlunar afgreitt
áfram í borgarráði í janúar síð-
astliðnum. Þessi kostnaðar-
áætlun, sem kölluð er frum-
kostnaðaráætlun eða
kostnaðaráætlun I, gerði ráð
fyrir kostnaði upp á 420 millj-
ónir króna og voru efri vikmörk
hennar um hálfur milljarður
króna.
Í liðinni viku var málið tekið
fyrir aftur í borgarráði og þá
var kynnt ný kostnaðaráætlun,
kostnaðaráætlun II, og þá hafði
hún hækkað í 752 milljónir
króna, en óvissan eftir sem áður
sögð 15%. Þetta þýðir að hækk-
un frá fyrstu kostnaðaráætlun,
þeirri sem ákvörðun um að ráð-
ast í verkefnið byggðist í raun á,
er 79%, sem þýðir með öðrum
orðum að sú kostnaðaráætlun
var algerlega ónothæf. Meiri-
hlutinn í borgarstjórn lætur
þetta ekki hafa áhrif á sig, enda
kominn í slíkar ógöngur með
leikskólarými eftir langvarandi
vanrækslu að hann telur sig ef-
laust ekki geta hætt við þó að
áætlanir reynist haldlausar og
kostnaður fari úr böndum.
Borgarráð samþykkti málið því
í liðinni viku þrátt fyrir fram-
úrkeyrslu upp á 332 milljónir
áður en hafist er handa við
verkið.
Lítum þá á fyrra leikskóla-
málið, „hjálpartækjaverslun“
borgarstjóra við Kleppsveg.
Þar var, líkt og í hinu málinu og
um svipað leyti, gerð kostnaðar-
áætlun áður en ákveðið var að
halda áfram með málið. Hljóð-
aði hún upp á 623 milljónir
króna og á þeirri forsendu hélt
málið áfram. Á borgarráðsfundi
í liðinni viku var svo kynnt ný
kostnaðaráætlun og hljóðaði
hún þá upp á 989 milljónir
króna og hafði því hækkað um
59%. Kostnaðaráætlunin sem
ákvörðunin var í raun byggð á
var því marklaus, rétt eins og í
tilviki væntanlegs leikskóla í
Safamýri, enda framkvæmdir í
húsnæðinu hafnar
þegar þetta var
rætt í borgarráði.
Þá er nauðsynlegt
að hafa í huga að
við þennan tæpa
milljarð í endur-
bætur leggst kostnaður við
kaup á húsnæðinu. Áætlaður
heildarkostnaður að kaupverði
meðtöldu er nú kominn yfir 1,4
milljarða króna fyrir leikskóla
sem á að rúma 120 til 130 börn,
sem þýðir að stofnkostnaður við
hvert leikskólarými verður um
eða yfir 11 milljónir, að því
gefnu að þessi seinni kostnaðar-
áætlun standist.
Borgarfulltrúar Sjálfstæð-
isflokks og Miðflokks hafa gert
athugasemdir við þetta verklag
og þá miklu framúrkeyrslu sem
þegar er fyrirsjáanleg, en borg-
arstjóri stendur „heilshugar“
með þessum ákvörðunum og
segir aðra fulltrúa meirihlutans
gera það einnig.
Sú fullyrðing kemur ein-
hverjum eflaust á óvart því að
það hafa líklega ekki allir sann-
færst um að meirihlutinn í heild
sinni, hver og einn, hafi tapað
svo gersamlega áttum þegar
kemur að fjármálum borg-
arinnar. En það er engin ástæða
til að efast um þessa fullyrðingu
borgarstjóra því að enginn
fulltrúi meirihlutans hefur stig-
ið fram og lýst sig mótfallinn
slíkri meðferð á almannafé.
Þvert á móti, eins og sjá má af
orðum Pawels Bartoszeks,
borgarfulltrúa Viðreisnar, í
Morgunblaðinu fyrr í vikunni.
Pawel segist hafa „samúð með
því þegar fólk hefur áhyggjur af
kostnaði“ en hann hefur ber-
sýnilega ekki miklar áhyggjur
sjálfur af slíkum málum. Að-
spurður telur hann þessa gríð-
arlegu skekkju í kostnaðaráætl-
uninni sem ákvörðunin í janúar
byggði á ekki vera forsendu-
brest og vill halda áfram með
málið eins og ekkert hafi í skor-
ist.
Þessi tvö dæmi um sóun við
byggingu leikskóla hjá borginni
eru því miður ekki einstök. Og
það þarf ekki að koma á óvart
þó að bragginn alræmdi hafi
skotið upp kollinum í þessari
umræðu. Hér er um það að
ræða að í tveimur fyrirhuguðum
leikskólum er kostnaðaráætlun
þegar komin nær 700 milljónum
fram úr þeim áætlunum sem
borgin byggði ákvörðun sína á.
Þetta er gríðarmikið fé, ekki
síst fyrir borg sem komin er í al-
gerar ógöngur með fjármál sín.
Það að borgarfulltrúar meiri-
hlutans skuli bera svo lítið
skynbragð á fjármál að þeir
staldri ekki einu sinni við þegar
allt fer ítrekað úr böndum er
verulegt áhyggjuefni fyrir
skattgreiðendur í Reykjavík.
Hundraða milljóna
króna kostnaðarauki
dugar ekki til að
borgin staldri við}
Tvö leikskóladæmi
um sóun fjármuna
S
ólin og blíðan á Norðausturlandinu
síðustu vikur hefur reynst kraft-
mikil vítamínsprauta fyrir sam-
félög landsbyggðanna. Hér iðar
allt af lífi og mest áberandi er sú
jákvæðni og bjartsýni sem fólk býr yfir. Með
þessu áframhaldi verðum við öll full af orku í
haust og reiðubúin að mæta þeim áskorunum
sem okkar bíða í kjölfar heimsfaraldurs.
Hjól atvinnulífsins eru farin að snúast og
ýmis jákvæð teikn þar á lofti; hækkandi álverð,
vöxtur í fiskeldi, fjárfestingar í sjávarútvegi og
svona mætti áfram telja. Þrátt fyrir það eru þó
ýmis tækifæri til staðar til að stuðla að aukinni
framsækni atvinnulífsins og ásóknar í ný tæki-
færi.
Grípum tækifærin
Uppbygging eftir heimsfaraldurinn verður
að eiga sér stað um land allt. Við eigum að stíga fullum
fetum áfram í þeim verkefnum sem hafa jákvæð efna-
hags, umhverfis- og félagsleg áhrif á samfélögin utan
höfuðborgarsvæðisins. Framtíð atvinnulífs á Norðaust-
urlandi leynist í grænum tækifærum og verkefnum sem
fela í sér jákvæða niðurstöðu á umhverfið og náttúruna.
Til umræðu er möguleg uppbygging á grænum iðn-
görðum á Bakka, Húsavík, og einnig var nýverið undir-
rituð viljayfirlýsing um grænan orkugarð á Reyðarfirði.
Leggja þarf kraft í verkefnin svo þau verði að veruleika og
því er þörf á því að móta stefnu um næstu skref í grænum
tækifærum í landshlutanum. Hér er veruleg þörf á grænni
nýfjárfestingu í atvinnulífinu og eru grænir iðn- eða orku-
garðar einmitt verkefni sem fela í sér alvöru
innspýtingu til atvinnulífisins til framtíðar.
Grænir iðngarðar fela í sér tækifæri til að
stuðla að sjálfbærri auðlindanýtingu þar sem
fyrirtæki á tilteknu svæði skiptast á orku og
hráefnum. Úrgangur eins fyrirtækis getur
reynst auðlind annars. Grænir orkugarðar
miða að því að þróa nýjar lausnir í orku-
málum þar sem meðal annars er leitað leiða
til að hraða orkuskiptum, til dæmis með
framleiðslu á rafeldsneyti eins og vetni á
starfssvæðinu.
Verkefnin munu auka líkur á því að Ísland
nái markmiðum sínum um losun gróðurhúsa-
lofttegunda og endurnýtingu úrgangs.
Byggðirnar eflast
Ekki liggja einungis efnahagslegir hvatar
að baki verkefnum á borð við græna iðn- og
orkugarða, heldur munu verkefnin einnig reynast sem
lyftistöng fyrir samfélögin á Norður- og Austurlandi til
félagslegrar uppbyggingar. Væntanleg fólksfjölgun í
tengslum við verkefnin mun hafa góð áhrif á sveitar-
félögin. Staðsetningin er lykillinn og það er mikilvægt að
tryggt sé að uppbygging á grænum iðn- og orkugörðum
verði hér í landshlutanum.
Sólskinið hefur ekki einungis lyft brúninni á lands-
mönnum, heldur lýsir hún einnig upp þau verðmæti og
tækifæri sem hér í landshlutanum leynast.
Berglind Ósk
Guðmunds-
dóttir
Pistill
Jákvæð orka
Höfundur er frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins í
Norðausturkjördæmi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
S
amtök ferðaþjónustunnar
(SAF) „vara sterklega við
því að lög séu túlkuð með
þeim hætti að landeigendur
geti krafið ferðaþjónustuaðila um
háar upphæðir að eigin vali fyrir af-
not af óræktuðu og óbyggðu landi
sem hvorki valda tjóni né röskun á
nytjum eigenda.“ Þetta kemur fram í
yfirlýsingu SAF frá 30. júní vegna
úrskurðar Sýslumannsins á Suð-
urnesjum. Í honum kom fram að eig-
endur Hrauns á Reykjanesi telji að
Norðurflugi ehf. beri að greiða gjald
vegna lendinga þyrlna í tengslum við
útsýnisflug yfir eldgosið í Geldinga-
dölum. Lögbann var sett á lending-
arnar.
„SAF leggja áherslu á að öll
gjaldtaka einkaaðila gagnvart ferða-
þjónustu þurfi að vera grundvölluð á
samningum við ferðaþjónustufyrir-
tæki þar sem skýrt komi fram m.a.
hvaða réttindi, aðstaða eða þjónusta
sé andlag viðkomandi gjalda og til
hve langs tíma réttindi á grundvelli
samnings skuli gilda.
SAF hafna alfarið hugmyndum
um einhliða gjaldtöku án andlags,“
segir enn fremur í yfirlýsingunni.
Lengi tekist á um gjaldtöku
Óskar Magnússon, hrl. og for-
maður Landssamtaka landeigenda á
Íslandi (LLÍ), sagði að ferðaþjón-
ustan og landeigendur hafi lengi
tekist á um gjaldtöku á ferða-
mannastöðum, í raun allt frá því að
innheimta hófst við Kerið árið 2013.
„Þá vildu menn ekki borga
vegna þess að þar væri engin þjón-
usta og vísuðu í skort á salernum.
Síðan hefur gjaldtaka hafist víða
ýmist í formi aðgangseyris eða bíla-
stæðagjalda,“ sagði Óskar. Hann
sagði vaxandi skilning vera á því hjá
ferðaþjónustunni að þjónusta geti
falist í fleiru en salernum. Bílastæði,
stígar, tröppur og pallar séu þjón-
usta og eins upplýsingagjöf. „Eðli-
lega vilja menn sjá að gjaldinu sé
varið í uppbyggingu innviða og
vernd náttúrunnar.“
Óskar sagði SAF hafi varað við
áformum um gjaldtöku við eldgosið í
Geldingadölum, það er lendingar-
gjald fyrir þyrlur, og gjald fyrir um-
ferð ofurjeppa um land Hjörleifs-
höfða.
„Það má vel vera að þeir sem
fara fram á gjald ætli að ráðast í
uppbyggingu sem mun koma ferða-
þjónustunni til góða. Einhvers stað-
ar verða þeir að fá fé til þess í upp-
hafi. Ferðaþjónustan getur ekki
heimtað að það fé sé tekið að láni eða
að menn leggi það fram af mjólkur-
peningunum,“ sagði Óskar.
„Þyrluþjónustur og jeppaút-
gerðir taka rausnarlegt gjald af far-
þegum og gera kerfisbundið út á
landareignir annarra manna. Það er
ekkert skrítið að menn velti því fyrir
sér hvort þeir sem eiga landið eigi
ekki að njóta einhvers afraksturs af
því? Mér skilst að við Hjörleifshöfða
sé sjónum beint að atvinnufyrir-
tækjum en ekki einstaklingum.
Reglan í Nýja-Sjálandi er að þeir
sem gera út á náttúruna borgi en al-
menningur ekki.“
Óskar telur að skilningur á
þessu fari vaxandi hjá landeigendum
og ferðaþjónustunni. „Ég tel að
þarna séu gagnkvæmir hagsmundir
landeigenda og ferðaþjónustunnar.
Það hef ég reynt á eigin skinni í
starfi okkar í Kerinu. Í gegnum
tíðina höfum við náð einstaklega
góðu samstarfi og skilningi
þeirra sem koma með sitt fólk til
okkar þó að þeir hafi haft aðra
skoðun í upphafi.“
Gagnkvæmir hags-
munir að byggja upp
Samtök ferðaþjónustunnar
benda á í yfirlýsingu um gjald-
töku í ferðaþjónustu að sam-
kvæmt mælikvarða World
Economic Forum um samkeppn-
ishæfni ferðaþjónustu (TTCI
2019) sé Ísland í 132. sæti af
138 löndum heims hvað varðar
samkeppnishæfni í verðlagn-
ingu. Endurreisn efnahagslífs
landsins byggi á hraðri við-
spyrnu ferðaþjónustu og því
þurfi að gæta að öllu því sem
getur skaðað rekstrarumhverfi
ferðaþjónustufyrirtækja, þar
með samkeppnishæfni ferða-
þjónustulandsins Íslands.
„Þar stafar ekki síst hætta af
hugmyndum um óhefta
gjaldtöku á ferðaþjón-
ustufyrirtæki án upp-
byggingar innviða eða
þjónustu,“ segir í yf-
irlýsingu SAF.
Samkeppnis-
hæfni í húfi
FERÐAÞJÓNUSTA
Óskar Magnússon
Morgunblaðið/Ásdís
Gjaldtaka Landeigendur og ferðaþjónusta hafa tekist á um lending-
argjöld þyrlna við gosið og gjald af ofurjeppum í landi Hjörleifshöfða.