Morgunblaðið - 20.07.2021, Side 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 2021
Undanfarin ár hef-
ur umræða um bygg-
ingagalla í landinu
verið fyrirferðarmikil
enda hafa komið upp
mörg alvarleg galla-
mál í fasteignum.
Einna mest áberandi
eru gallamál vegna
leka og myglu íbúðar-
húsnæðis enda fylgir
því ástandi mikið
eignatjón og oft gríðarlegur heilsu-
brestur þeirra sem hafa lent í því.
Sjónvarpsþátturinn Kveikur
fjallaði um þetta ástand í vetur og í
viðtölum við Indriða Níelsson og
Ríkharð Kristjánsson verkfræð-
inga kom fram að vitlaust væri
staðið að byggingaframkvæmdum.
Hönnun væri oft mjög bágborin og
mætti ekki kosta neitt. Dæmi væri
um að byggt væri án teikninga.
Græðgi markaðarins keyrði áfram
hraða í framkvæmdum og að öllu
samanlögðu þá virðist mega lesa út
úr þessum viðtölum að í dag séu
margar nýbyggingar mikið gall-
aðar og jafnvel ólöglegar.
Sjónvarpsþátturinn Kveikur
ræddi einnig við Guðna Jóhann-
esson orkumálastjóra um þessi mál
en hann var áður forstöðumaður
byggingatæknideildar Konunglega
tækniháskólans í Stokkhólmi.
Guðni var á því að þeir
sem hanna hús á Ís-
landi búi jafnvel ekki
yfir nægilegri þekk-
ingu. Arkitekt hugi að
formfegurð, verkfræð-
ingar fylgist með því
að byggingar séu
traustar og standist
jarðskjálfta. „En síðan
vantar þriðja þáttinn í
þetta,“ sagði hann.
„Það er að segja, sér-
fræðina sem á að
tryggja að bygging-
arnar verji sig fyrir vatni og veðr-
um.“
Þessi orð Guðna og þeirra Rík-
harðs og Indriða virðast vera inni-
haldið og niðurstaða flestra sér-
fræðinga um stöðuna í gallamálum
nýbygginga á Íslandi. Græðgin,
hraðinn og þekkingarleysið virðast
tröllríða byggingariðnaðinum sem
leiðir til þess að mjög hátt hlutfall
nýbygginga er gallað og neytand-
inn situr eftir með skaðann. Staðan
í dag er svo alvarleg að nær ógern-
ingur er að átta sig á stöðunni.
Reikna má með að byggingamark-
aðurinn velti yfir hundrað millj-
örðum á ári og að árlegt tjón vegna
byggingagalla nemi tugum millj-
arða ef tjón allra er reiknað.
Í b-lið 1. greinar 1. kafla Mann-
virkjalaga kemur fram að mann-
virki skuli hönnuð og byggð þannig
að þau henti íslenskum aðstæðum.
Brot gegn lögunum geta varðað
sviptingu réttinda hönnuða og
meistara auk þess sem beita má
sektum og fangelsi allt að tveimur
árum, nema þyngri refsing liggi við
samkvæmt öðrum lögum sbr. 57.
og 58. greinar laganna. Í raun er
ekkert sem bannar að kæra hönn-
uði og byggingaraðila til lögreglu
ef staðfestur grunur liggur fyrir
um brot gegn mannvirkjalögunum.
Húsnæðis- og mannvirkja-
stofnun (HMS) sér um framkvæmd
laganna og er hlutverk stofnunar-
innar meðal annars að vernda líf og
heilsu manna, eignir og umhverfi
með því að tryggja faglegan und-
irbúning mannvirkjagerðar og
virkt eftirlit með gæðum, öryggi og
heilnæmi. Miðað við yfirlýsingar
þeirra Indriða, Ríkharðs og Guðna
virðist mjög langt í land að stofn-
unin ráði við þetta verkefni.
Nýlega bárust þær fréttir að
samgöngu- og sveitarstjórnarráðu-
neytið ásamt félagsmálaráðuneyti
hafi ákveðið að hefja uppbyggingu
nýrrar mannvirkjaskrár, gagna-
grunns um íslensk mannvirki.
HMS kemur til með að halda utan
um nýju mannvirkjaskrána og þróa
nýja gagnagrunninn. Markmiðið er
að tryggja samfélaginu á hverjum
tíma áreiðanlegar rauntímaupplýs-
ingar um mannvirkjagerð og stöð-
una á húsnæðismarkaði. Ekkert er
minnst á að hefja eigi atlögu gegn
byggingagöllum eða vanhæfni
byggingariðnaðarins heldur taka
saman stöðuna á húsnæðismark-
aðnum enda verkefninu aðallega
ætlað að fylgjast með fjölda íbúða í
byggingu eftir byggingarstigi og
upplýsingum um fasteigna- og
brunabótamat.
Gríðarlegt magn bygginga-
upplýsinga er til í samfélaginu um
mannvirki, byggingariðnaðinn,
byggingalausnir og byggingargall-
ana og nær allt sem snýr að
öruggri mannvirkjagerð. Íslend-
ingar hafa gríðarlega vel menntaða
og hæfa menn og konur sem geta
hæglega byggt íslensk mannvirki í
samræmi við mannvirkjalögin þótt
þar sé greinilega eitthvað mikið að
– eins og sérfræðingarnir hafa full-
yrt. Við blasir að HMS, sem er í
forsvari fyrir mannvirkjalögin,
þarf að fara í ítarlega greiningu á
ástandinu og finna lausn sem leysir
vanhæfis- og öryggisvandamál
byggingariðnaðarins til frambúðar.
HMS þarf að leggja til við ráðu-
neytin allsherjarbreytingu á að-
haldi í þessum mikilvæga iðnaði
sem í dag virðist nær sokkinn í fen
byggingargalla með tilheyrandi
kostnaði og þjáningum borg-
aranna.
Ég sé fyrir mér að HMS geti
lagt út í miklu stærra og öflugra
verkefni í upplýsingatækni með
nýjum starfssviðum:
Annars vegar væri deild sem sæi
um innankerfismál ríkisins um
skráningar mannvirkja og sæi
einnig um skráningu á öllum
mannvirkjaupplýsingum og grein-
ingu um hvaða mannvirki eða
mannvirkjalausnir ætti að leyfa í
landinu. Með samkeyrslu fyrir-
liggjandi upplýsinga og nýrra
skráninga má ná gríðarlegum ár-
angri gegn vanhæfi og bygg-
ingagöllum á mannvirkjamark-
aðnum.
Hins vegar væri löggildingar- og
vottunarstofa HMS fyrir mann-
virkjagerð og alla sem koma að
gerð mannvirkja, byggingarefni,
réttindi o.fl.
Einnig tel ég að byggingastjórar
ættu að vera sjálfstæðir vottunar-
aðilar og óháðir öðrum aðilum á
mannvirkjamarkaði og verði laga-
lega tengdir beint við nýja löggild-
ingar- og vottunardeild HMS.
Byggingagallarnir
Eftir Sigurð
Sigurðsson
Sigurður Sigurðsson
»HMS getur dregið
mikið úr bygginga-
göllum með háþróaðri
greiningar- og upplýs-
ingatækni og því að
samkeyra fyrirliggjandi
mannvirkjaupplýsingar
og nýskráningar
Höfundur er BSc MPhil
byggingaverkfræðingur.
Fimmtudaginn 15.
júlí síðastliðinn birtist
grein eftir mig í
Morgunblaðinu, þar
sem ég beindi þeirri
spurningu til Land-
læknis af hverju ís-
lenskar konur fá ann-
ars flokks þjónustu.
Kjarni greinarinnar
fjallaði um hpv-
veiruna sem er fyrst
og fremst skaðvaldur
fyrir konur, en þó verða karlmenn
líka fyrir barðinu á henni. Veira
sem hægt er að verjast mun betur
en gert er í dag. Ætla ég ekki að
endurtaka innihald þeirrar greinar
en treysti því að sóttvarnalæknir
kynni sér hana.
Samdægurs fékk ég svar frá
Landlækni, þess efnis að bólusetn-
ingar væru, skv. sóttvarnalögum, á
verksviði sóttvarnalæknis. Mér var
bent á að þó að sóttvarnalæknir sé
með aðsetur hjá embætti land-
læknis er hann sjálfstæður gagn-
vart landlækni þegar unnið er skv.
sóttvarnalögum og starfar þá undir
yfirstjórn heilbrigðisráðherra. Ég
þakka Landlækni kærlega fyrir að
benda mér strax á að
ég var ekki að beina
þessum hluta erind-
isins að réttum aðila.
Ég vil því beina
spurningunni minni
varðandi ástæður þess
að aðeins helmingur
ungmenna (kvenkyns)
er bólusettur gegn
72% af hpv-veirum, en
ekki með besta bólu-
efni sem völ er á, til
sóttvarnalæknis. Veir-
an gerir ekki grein-
armun á kynjum þeg-
ar smit eru annars vegar og veldur
ekki aðeins leghálskrabbameini
heldur einnig krabbameini í skapa-
börmum, leggöngum, endaþarmi,
hálsi og munnholi.
Þó að karlmenn séu aðeins með
endaþarm, háls og munnhol þá er
full ástæða til að bólusetja líka
unga karlmenn og koma þannig í
veg fyrir að þeir beri smitið á milli
kvenna og að þeir verði sjálfir fyrir
barðinu á veirunni. Það hefur sýnt
sig í baráttunni við Covid-19 að
þegar viljinn er fyrir hendi og öfl-
ugustu ráðum beitt má ná frábær-
um árangri og ber að þakka það.
Það er öllum ljóst að heilbrigð-
isráðherra tekur mikið mark á
minnisblöðum sóttvarnalæknis þar
sem baráttan gegn Covid er annars
vegar. Þjóðin hefur fylgst grannt
með fréttum af nýjum minnis-
blöðum og ekki ber á öðru en orð
hans hafi mikið vægi.
Það er frábært hvernig til hefur
tekist í þessum málaflokki, en það
má gjarnan nýta þessi völd og áhrif
sóttvarnalæknis í baráttunni gegn
hpv.
Nú langar mig að beina nokkrum
spurningum til sóttvarnalæknis
varðandi varnir gegn hpv-veirunni.
- Hvers vegna var valið að
kaupa ekki besta bóluefnið sem völ
var á þegar hafist var handa við að
bólusetja gegn hpv?
- Er til minnisblað til ráðherra
varðandi þessa ákvörðun og geta
íslenskar konur fengið að sjá það?
- Hvers vegna var valið að bólu-
setja ekki drengi?
- Stendur til að bjóða íslenskum
konum upp á bólusetningu með
besta bóluefninu sem völ er á?
- Stendur til að bólusetja bæði
drengi og stúlkur?
Ef það stendur ekki til að gera
allt sem hægt er að gera til að út-
rýma þessari veiru úr samfélaginu
og spara leghálsstrok, speglanir á
leghálsi, keiluskurði, leghálsnám,
legnám og meðferðir við krabba-
meini í endaþarmi, hálsi og munn-
holi, þá óska ég eftir skýringu á
því.
Með fyrirfram þökk fyrir skýr
svör og von um að sem allra fyrst
verði tekið á baráttunni gegn hpv-
veirunni af sama skörungsskap og
beitt hefur verið gegn Covid-19.
Hættum að spara aurinn og
henda krónunni og drögum úr
þjáningum framtíðarkynslóða.
Eftir Erlu Björk
Þorgeirsdóttir » Spurningum beint
til sóttvarnalæknis
varðandi bólusetningu
gegn hpv-veirunni.
Erla Björk
Þorgeirsdóttir
Höfundur er verkfræðingur.
Af hverju er íslenskum
konum boðið upp á annars
flokks vörn gegn hpv-veirunni?
Samfylking og Pír-
atar krefjast opinna
landamæra. „Mann-
vonskan sem hefur
viðgengist gagnvart
umsækjendum um al-
þjóðlega vernd und-
anfarin ár sýnir að nú-
verandi stjórnar-
flokkum er ekki
treystandi til að leiða
það verkefni.“ Mann-
vonskan sem þing-
mannsefnið vísar til er sú að fara að
alþjóðlegum lögum og reglum. Í
huga þingmannsefnis Samfylkingar
eru fullorðnir karlmenn á besta aldri
þeir sem Ísland á að veita fjár-
munum til sem það hefur til ráðstöf-
unar. Ekki til barna og kvenna í
nauðum sem mesta þörf hafa fyrir
þróunaraðstoð. Hver er réttlætis-
kennd þessa unga þingmannsefnis?
Sem betur fer hafa jafnaðarmenn í
Evrópu séð ljósið; alls staðar nema á
Íslandi.
Sema Erla Serdar er enda helsti
leiðtogi Samfylkingarinnar í mál-
efnum svokallaðra hælisleitenda.
Hún nýtur aðstoðar fjölmiðla sem
hika ekki við að sýna myndir sem
virðast sýna fjölda manns þar sem
fáeinar hræður eru samankomnar til
að mótmæla. Hvað segja „siða-
reglur“ um slíkt? Engir lýðræðis-
lega sinnaðir flokkar í Evrópu að-
hyllast lengur það sem jafnaðar-
maðurinn og forsætisráðherra
Svíþjóðar viðurkenndi sem barna-
lega stefnu. Nema Logi og félagar. –
Í gamla daga voru „fræðslufundir“
fastir liðir hjá vinstrinu. Væri það
ekki ráð?
Hættan er fyrir hendi
Kjósendur virðast átta sig á að
stefna Samfylkingar er ekki gæfuleg
eftir að sósíaldemókrötum var þar
eftirminnilega úthýst. Erfiðara er að
átta sig á Pírötum. Hver er stefnan?
Í borginni er stefna Pírata sú ein að
vera við völd og hatast við Sjálfstæð-
isflokkinn (sbr. mál-
flutning Dóru Bjartar,
hún á nefnilega ógert að
lesa sínar siðareglur).
Við sem komum að mál-
um hjá Reykjavíkur-
borg þekkjum hættuna.
Þegar braggaskýrslan
kom út, sem orðið hefði
banabiti hvers einasta
annars stjórnvalds, þá
komu RÚV, Stöð 2, Fbl.
og Viðreisn meirihlut-
anum í skjól. Hættan er
sú að Samfylking Semu
Erlu muni fá sams konar skjól til að
galopna landamærin fyrir þeim sem
síst þurfa.
Borgaraleg og frjálslynd öfl
Raunverulegt athvarf borg-
aralegra og frjálslyndra afla er að-
eins í Sjálfstæðisflokknum. Auðvitað
er Sjálfstæðisflokkurinn ekki einn.
Innan flestra annarra flokka er
sannarlega öflugt og sanngjarnt
fólk. En þannig er það nú einu sinni
að aðeins sterkur Sjálfstæðisflokkur
getur veitt Samfylkingu og Pírötum
öflugt viðnám. Borgarstjórnin í
Reykjavík segir allt sem segja þarf.
– Flokkar sem byggja allt sitt á
röngum hagtölum um viðskipti við
ESB og blekkingum um hag Íslands
af evru þarfnast þess að verða upp-
lýstir. Þá mun allt það góða fólk sem
þangað var blekkt átta sig. Hinir
sem voru í hefndarleiðangri eða
unnu sér þar vegtyllur verða eftir.
Já, sem betur fer. Viðreisn þarf að
gera hreint fyrir sínum dyrum.
Samfylking og
Píratar vilja opin
landamæri
Eftir Einar S.
Hálfdánarson
»Hættan er að Sam-
fylking Semu Erlu
muni fá skjól til að gal-
opna landamærin þeim
sem síst þurfa. Viðreisn
þarf að gera hreint fyrir
sínum dyrum.
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.