Fréttablaðið - 12.11.2021, Blaðsíða 4

helenaros@frettabladid.is
NEYTENDAMÁL Umræða um verð-
hækkanir og verðbólguspár getur
ýtt upp verðbólguvæntingum og
haft áhrif á verðákvarðanir fyrir-
tækja, segir Auður Alfa Ólafsdóttir,
verkefnastjóri verðlagseftirlits ASÍ.
Hafa þurfi í huga að hækkun á
hrávöruverði leiði ekki sjálfkrafa
til verðhækkana. Helstu drifkraftar
verðbólgunnar þessa dagana eru
húsnæðisverð, þá sérstaklega húsa-
leiga, og hækkun bensínverðs.
Árshækkun húsnæðiskostnaðar
mælist 9,6 prósent og bensínverð
hafi hækkað um 20 prósent á einu
ári en í sumum tilfellum hafi verðið
lækkað. „Taka skal fram að þessir
vöruflokkar hafa þó hækkað tölu-
vert í verði frá því að faraldurinn fór
af stað,“ segir hún.
Ýmis þjónusta, einkum þjónusta
tengd ferðaþjónustunni, hafi hækk-
að nokkuð í verði á þessu ári. Hluti
hækkana sé því tilkominn vegna
þess að atvinnulífið sé að fara aftur
af stað, að sögn Auðar Ölfu.
„Ferðir og flutningar og flugfar-
gjöld eru þeir þjónustuliðir sem hafa
hækkað hvað mest í verði á árinu.“
Auður segir ekki víst hvort ein-
hver hópur finni meira fyrir hækk-
uninni. Það fari eftir því hvað sé að
hækka og hvernig neyslan sé.
„Allar verðhækkanir rýra kjör
almennings og éta upp launahækk-
anir, en verðhækkanir á nauðsynja-
vöru eins og matvöru koma verr
niður á tekjulægri hópum.“
Á næsta ári munu fjölmargir
kjarasamningar renna út og segir
Auður að verðlagsþróun hafi áhrif
á gerð samninga þar sem verðbólga
hafi áhrif á kjör almennings.
„Launakjör skipta máli, en það
sem skiptir á endanum máli er
hversu mikið fæst fyrir launin.“ n
Sprenging hefur orðið í tíðni
alvarlegra slysa á rafhlaupa-
hjólum. Samgöngustofa lýsir
þungum áhyggjum af kom-
andi vetri.
bth@frettabladid.is
UMFERÐARMÁL „Það er ástæða til að
hafa miklar áhyggjur af rafhlaupa-
hjólum, hvernig við notum þau,“
segir Gunnar Geir Gunnarsson,
deildarstjóri öryggis- og fræðslu-
deildar hjá Samgöngustofu.
„Við erum að sjá á okkar skrán-
ing u, sem byg gir á lögreglu-
skýrslum, að þrjátíu hafa slasast
alvarlega á fyrstu níu mánuðum
þessa árs. Á sama tíma í fyrra voru
þeir þrír,“ bætir Gunnar við.
Skilgreining á alvarlega slös-
uðum er frá beinbroti upp í lífs-
hættuleg meiðsli. Þegar hálkan
bætist við verða rafhlaupahjól enn
hættulegri.
„Ég hef mik lar áhyggjur af
komandi vetri miðað við þá slysa-
sprengingu sem hefur orðið milli
ára,“ segir Gunnar.
Fyrsta banaslys vegfaranda á
rafhlaupahjóli varð í vikunni. Um
ástæður slyssins liggur fátt fyrir
en aukningin í notkun rafhlaupa-
hjóla hefur nánast valdið byltingu
í samgönguvenjum þjóðarinnar í
þéttbýli.
Lítil dekk eru undir hjólunum.
Erfitt er að bera fyrir sig hendur ef
eitthvað kemur upp. Ýmsir eigin-
leikar fylgja þessari tegund farar-
tækja sem gera þau óskynsamleg
í hálku, samkvæmt sérfræðingum
Samgöngustofu.
„Ég myndi segja að þessari menn-
ingu væri töluvert ábótavant,“ segir
Gunnar. „Þessi hjól eru mjög góð
og gagnleg til síns brúks ef þau eru
notuð rétt, en það eru þættir sem
við misnotum við umferð þeirra.“
Gunnar segir að einkum þrenns
konar úrbætur þurfi að  verða á
umferðarmenningu Íslendinga.
Í fyrsta lagi verði að koma í veg
fyrir að fólki finnist í lagi að ferðast
ölvað á raf hlaupahjólum. Marg-
sannað sé að erfiðara sé að ráða
við hjólin á djamminu en til dæmis
reiðhjól.
Í öðru lagi þurfi vakningu meðal
foreldra. Allt of mörg ung börn
séu á hjólunum hjálmlaus og reiði
aðra krakka, þau hafi ekki fengið
fræðslu um notkun hjólanna, þekki
ekki umferðarmerki og skilji illa
hætturnar í umferðinni.
Í þriðja lagi séu dæmi um að
hlaupahjól fari hraðar en leyfi-
legt sé, það er á 25 km hraða. Raf-
hlaupahjól séu ólögleg ef þau fari
yfir það og leita þurfi skýringa
þess að sum hjól komist yfir þann
hraða.
Auk alvarlegra slysa sem tengjast
rafhlaupahjólum hafa læknar lýst
áhyggjum af mörgum minni háttar
áverkum, oft um helgar. Þekkt er
að margir ökumenn hjólanna hafa
brotið  tennur eftir árekstra eða
byltur.
Tannlæknirinn Karl Gunnlaugs-
son sagði í Fréttablaðinu fyrir
skemmstu að slys væru algengust
hjá ungu fólki á tvítugs- og þrí-
tugsaldri. 
Í langf lestum tilvikum mætti
tengja þau við áfengisdrykkju
um helgar en f lest útköllin berist
snemma á laugardags- og sunnu-
dagsmorgnum. 
Sorglegt sé að horfa upp á ungt
fólk með heilbrigðar tennur lenda
í ýmsum óhöppum. n
Launakjör skipta máli,
en það sem skiptir á
endanum máli er
hversu
mikið fæst
fyrir laun-
in.
Auður Alfa
Ólafsdóttir
Við erum að sjá á
okkar skráningu, sem
byggir á lögreglu-
skýrslum, að þrjátíu
hafa slasast alvarlega á
fyrstu níu mánuðum
þessa árs.
Gunnar Geir
Gunnarsson,
deildarstjóri hjá
Samgöngustofu
Alvarleg slys á hlaupahjólum tífaldast
Samgöngustofa
lýsir áhyggjum
af umferð raf-
hlaupahjóla á
komandi mán-
uðum.
FRÉTTABLAÐIÐ/
EYÞÓR
birnadrofn@frettabladid.is
COVID-19 „Það er rosalegt álag á
öllum heilsugæslum og læknavakt-
inni. Það eru margar pestir í gangi
í samfélaginu og mikið af veikum
börnum,“ segir Ragnheiður Ósk
Erlendsdóttir, framkvæmdastjóri
hjúkrunar á Heilsugæslu höfuð-
borgarsvæðisins.
Hún biðlar til fólks að sýna bið-
lund og ekki koma á heilsugæslu-
stöðvar að óþörfu.
„Við biðjum fólk að rjúka ekki til
og láta hlusta börnin eða skoða þau
nema þau séu búin að vera veik lengi
eða hafi alvarleg einkenni. Heldur
vera heima með börnin í róleg-
heitum og hlúa að þeim.“
Hún segir álag á heilbrigðiskerfið
ekki einungis bitna á Landspítalan-
um, allt heilbrigðiskerfið sé undir-
lagt af Covid.
„Við finnum það greinilega að
umræðan um Covid hefur haft
þau áhrif að fólki finnist það frekar
þurfa að koma og láta skoða sig og
það virðist vera mikill heilsukvíði í
samfélaginu.“ n
Mikið álag víða
á heilsugæslum
Ragnheiður Ósk
Erlendsdóttir
birnadrofn@frettabladid.is
TRÚFÉLÖG Einstak lingum sem
skráðir voru í trúfélag Zúista fækk-
aði um 260 frá því í desember í
fyrra þar til þann 1. nóvember
síðastliðinn. Á sama tíma fjölgaði
meðlimum mest í Siðmennt, eða
um 471, og í Ásatrúarfélaginu um
337 meðlimi.
Alls voru um 229 þúsund ein-
staklingar skráðir í þjóðkirkjuna
þann 1. nóvember. Hefur skráðum
meðlimum þar fækkað um 231 á
rúmu ári.
Þjóðkirkjan er langfjölmenn-
asta trúfélag landsins en því næst
er Kaþólska kirkjan með tæplega
15 þúsund skráða meðlimi og Frí-
kirkjan í Reykjavík með rétt rúm-
lega 10 þúsund meðlimi. Í byrjun
þessa mánaðar voru 7,8 prósent
landsmanna skráð utan trúfélaga. n
Fylgi Zúista á
hraðri niðurleið
Hækkanir á húsnæði og bensíni leiða til verðbólgu
4 Fréttir 12. nóvember 2021 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ