Morgunblaðið - 23.11.2021, Side 6

6 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 2021
Óseyrarbraut 12, 220 Hafnarfirði | Klettagörðum 5, 104 Reykjavík | stolpigamar@stolpigamar.is
Gámaleiga
Er gámur lausnin fyrir þig?
Við getum líka geymt gáminn fyrir þig
568 0100
stolpigamar.is
HAFÐU
SAMBAND
Búslóðageymsla ❚ Árstíðabundinn lager ❚ Lager ❚ Sumar-/vetrarvörur
Frystigeymsla ❚ Kæligeymsla ❚ Leiga til skemmri eða lengri tíma
Holdafar rjúpna, bæði fullorðinna
fugla og ungra fugla, var í haust með
því besta sem mælst hefur frá upp-
hafi mælinga 2006 og mun betra en í
fyrra. Holdafar fullorðinna fugla var
með besta móti og það besta hjá
ungum fuglum. Þetta sýna mælingar
á fuglum sem veiddir voru á Norð-
austurlandi í fyrri hluta nóvember.
Ferlarnir fyrir holdastuðul stefna nú
upp á við. Náttúrufræðistofnun Ís-
lands greindi frá þessu í gær.
„Fylgst hefur verið með holdafari
rjúpna síðan 2006. Eitt af því sem
komið hefur í ljós er að mikill munur
er á holdafari rjúpna eftir árum;
ungfuglar eru að jafnaði í lakari
holdum en fullorðnir fuglar en
breytingar á milli ára eru þær sömu
hjá báðum aldurshópum. Þessi
mælikvarði á „hreysti“ rjúpunnar
endurspeglar eitthvað sem fuglarnir
hafa reynt í lífi sínu mánuðina á und-
an, það er yfir sumar og haust,“ seg-
ir í fréttinni.
Fengu fugla hjá veiðimönnum
Náttúrufræðistofnun rannsakaði
207 fugla sem voru veiddir dagana
1.-14. nóvember. Fuglarnir voru
fengnir að láni hjá veiðimönnum.
Tölfræðigreining var gerð á öllu
gagnasafninu frá 2006 til 2021. Nið-
urstöðurnar sýna marktækan mun á
holdastuðli á milli ára og á milli ald-
urshópa.
Í ljós kom að almennu reglurnar
um að ungar væru í lakari holdum en
fullorðnir fuglar og að ekki væri
munur á holdafari eftir kynjum voru
ekki algildar. „Sum ár var ekki mun-
ur á holdafari eftir aldri og eins var
sum ár munur á holdafari eftir kyni.
Einnig var samvirkni á milli kyns og
aldurs marktæk og þá þannig að ald-
urshrif voru meiri fyrir kvenfugla en
karlfugla.“
Þá kom í ljós að breytingar á
holdastuðli eftir aldri fugla á ár-
unum 2006 til 2021 héldust mjög vel í
hendur á milli ára. Helsta frávikið
var 2018 þegar fullorðnir fuglar
skoruðu mjög lágt. gudni@mbl.is
Rjúpan er í góðum holdum
Morgunblaðið/Ingó
Rjúpur Holdafar nýveiddra rjúpna hefur verið kannað árlega allt frá árinu
2006. Hér sést Ljósavíkur-Coco sækja rjúpu á veiðislóð.
- Holdafarið
með því besta
sem hefur mælst
Margir einstaklingar þurfa að bíða
lengi eftir skurðaðgerðum í heil-
brigðiskerfinu og umfram viðmið
embættis landlæknis, sem gerir ráð
fyrir að 80% sjúklinga komist í að-
gerð innan 90 daga. Þetta kemur
fram á nýju yfirliti landlæknis um bið
eftir skurðaðgerðum í 18 aðgerða-
flokkum í september sl. Í ljós kemur
að einungis í fjórum aðgerðaflokkum
er bið eftir aðgerð styttri en þrír
mánuðir. Bið eftir aðgerðum er um-
fram viðmið landlæknis í 14 flokkum
og hefur hlutfall fólks á biðlista sem
hefur þurft að bíða lengur en í þrjá
mánuði farið hækkandi.
Í byrjun þessa árs biðu 1.758 sjúk-
lingar eftir skurðaðgerð á augasteini
og þá höfðu 53% beðið lengur en í 90
daga eftir aðgerð. Hinn 1. september
sl. hafði enn fjölgað á biðlistanum. Þá
biðu 2.145 eftir augasteinsaðgerðum
og var hlutfall þeirra sem höfðu beðið
lengur en í þrjá mánuði komið upp í
66%. Alls voru gerðar 3.549 skurð-
aðgerðir á augasteini frá 1. sept. í
fyrra til 31. ágúst á þessu ári, þar af
1.632 á Landspítala og 1.054 hjá
Sjónlagi.
Fram kemur að 91% þeirra sem
bíða eftir brennsluaðgerð á hjarta
hafði beðið lengur en í þrjá mánuði og
það átti við um 92% þeirra sem biðu
eftir aðgerðum vegna vélindabak-
flæðis og þindarslits og 81% þeirra
sem biðu eftir gerviliðaaðgerð á hné.
Embættið kallaði eftir skýringum
frá Landspítalanum vegna stöðunnar
á biðlistum eftir augasteinsaðgerðum
en augndeild spítalans hefur óskað
eftir viðbótarfjármagni frá heilbrigð-
isráðuneytinu til þess að geta fram-
kvæmt augsteinsaðgerðir umfram
þær 1.300 sem lagt var upp með að
framkvæma á árinu. Einnig kemur
fram að samningur LaserSjónar við
Sjúkratryggingar Íslands rann út á
árinu, sem varð til þess að beiðnum
fjölgaði á Landspítalanum. Nýr þjón-
ustuaðili hóf störf í byrjun október
sem talið er að muni fækka beiðnum
til Landspítalans.
Stór hluti þeirra sem bíða eftir að-
gerð á augasteini hefur beðið lengur
en í hálft ár eða 774 skv. yfirlitinu og
95 lengur en í heilt ár. 315 biðu eftir
brennsluaðgerð á hjarta í september
sl. en þeir voru 289 í janúar sl. 579
biðu eftir liðskiptaaðgerðum á mjöðm
en voru 517 í janúar sl. omfr@mbl.is
Fjölgar á biðlistum og biðin lengist
- Fjölgað hefur á biðlista eftir augasteinsaðgerðum og fleiri þurfa að bíða lengur en þrjá mánuði eftir
skurðaðgerð - Biðtími eftir skurðaðgerðum er umfram viðmið landlæknis í flestum aðgerðaflokkum
Staða biðlista eftir völdum skurðaðgerðum
Hlutfall þeirra sem voru á biðlista eftir aðgerð þann 1. september 2021
og höfðu beðið lengur en í þrjá mánuði
80%
60%
40%
20%
0%
H
ei
m
ild
:E
m
b
æ
tt
il
an
d
læ
kn
is
Kransæða-
aðgerðir
Hjarta- og/eða
kransæða-
myndataka
og -víkkanir
Aðgerðir á
hjartalokum
Brottnám
legs
Brottnám
hvekks um
þvagrás
Aðgerðir á
grindarhols-
líffærum
kvenna
Aðgerðir
til brjósta-
minnkunar
Gerviliða-
aðgerðir á
hné
Brennslu-
aðgerðir á
hjarta
Úrnám hluta
brjósts
Aðgerðir á
blöðruhálskirtli
Brjóstnám Gallsteina-
aðgerðir eða
steinbrjótsmeðf.
Skurðaðgerðir á
augasteinum
Gerviliða-
aðgerðir á
mjöðm
Endurgerð
brjósts (brjósta-
uppbygging)
Skurðaðgerðir
á maga vegna
offitu
Aðgerðir v/vél-
indabakflæðis
og þindarslits
2.145 á biðlista
1. sept. sl.
1.179 einstaklingar á
biðlista 1. sept. sl.
551 á biðlista
1. sept. sl.
Viðmið embættis
landlæknis um
ásættanlegan
biðtíma kveður á um
að 80% sjúklinga
komist í aðgerð
innan 90 daga
Viðmið uppfyllt
Viðmið ekki uppfyllt
0%
4%
9%
18%
50%
54%
63% 63% 65% 66%
72% 73% 74%
81% 81% 83%
91% 92%
„Verkalýðshreyfingin hefur undan-
farin ár verið óvægin í málflutningi
sínum gagnvart atvinnurekendum
og þá ekki hvað síst ferðaþjónustu-
fyrirtækjum.
Talsmenn hennar hafa margsinnis
haldið því fram opinberlega að
vinnumarkaðs-
brot séu algeng í
greininni.“ Þetta
segir Bjarnheiður
Hallsdóttir, for-
maður Samtaka
ferðaþjónustunn-
ar, þegar borin
eru undir hana
þau ummæli Agn-
iezku Ewu Ziól-
kowsku, for-
manns Eflingar, í
sunnudagsblaði Morgunblaðsins, að
mikið sé um launaþjófnað og að
svindlað sé á starfsfólki í fyrirtækj-
um.
„Við hjá SAF höfum brugðist við
því með því að kalla eftir tölfræði frá
t.d. ASÍ og Eflingu yfir meintan
fjölda brota, hvers eðlis þau eru,
hversu mörg fyrirtæki standa að
baki þeim og hvernig þeim lyktaði.
Við því hefur ekki verið brugðist –
sem gefur til kynna að ekki sé mikið
kjöt á beinum þessara ásakana,“
segir Bjarnheiður í skriflegu svari
við fyrirspurn Morgunblaðsins.
Örfá undantekningartilfelli
Hún segir að þegar upp komi
ágreiningur um túlkun kjarasamn-
inga, þá skilgreini verkalýðshreyf-
ingin hann umsvifalaust sem brot
„og oftar en ekki „launaþjófnað“ og
gefur þar með til kynna að ásetn-
ingur atvinnurekenda liggi þar að
baki. Reynsla okkar sýnir hins vegar
að það á einungis við í örfáum undan-
tekningartilfellum og ekki oftar í
ferðaþjónustu en í öðrum atvinnu-
greinum,“ segir hún.
„Við höfum ekki fengið mörg mál
af þessu tagi beint inn til okkar –
enda er ágreiningur um túlkun
kjarasamninga oftast leystur á milli
atvinnurekanda og launþega – þó að
stundum þurfi vissulega að kalla til
sérfræðinga til að túlka kjarasamn-
ingana,“ segir Bjarnheiður og bætir
við að sér finnist „það ansi gróft og
ófaglegt hjá nýkjörnum formanni
Eflingar að saka nafngreint fyrir-
tæki opinberlega um alvarlegt brot á
vinnumarkaði“. omfr@mbl.is
Ekki mikið kjöt á
beinum ásakana
- Segir vinnumarkaðsbrot ekki algeng
Bjarnheiður
Hallsdóttir