Morgunblaðið - 15.12.2021, Qupperneq 13

13
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 2021
Höfðatorg „Skyldu þeir róa á Króknum í dag?“ spurði gamall sjóari frá Sauðárkróki sjálfan sig, er hann stóð á götum Manhattan og horfði upp með skýjakljúfunum til himinblámans. Hann gæti
mögulega hafa spurt sömu spurningar hefði hann lifað til að standa við Höfðatorgsturninn, sem ásamt nokkrum byggingum í borginni kemst kannski í hálfkvisti við skýjakljúfana í New York.
Kristinn Magnússon
Vonir mínar um að
flokkarnir þrír sem
mynda ríkisstjórn
næðu saman um að
marka skýra stefnu í
málefnum fjölmiðla,
þar sem rennt yrði
styrkari stoðum undir
sjálfstæða fjölmiðla og
misrétti á samkeppn-
ismarkaði leiðrétt,
a.m.k. að hluta, gengu
ekki eftir. Vonbrigði vissulega, en
ég lít á það sem skyldu mína að
halda áfram baráttunni fyrir breyt-
ingum þannig að ekki líði enn eitt
kjörtímabil stöðnunar þar sem
hægt og bítandi flæðir undan sjálf-
stæðum fjölmiðlum.
Þegar kemur að fjölmiðlun er
texti stjórnarsáttmálans þokkalega
skýr en ber þess augljós merki að
þrír ólíkir flokkar komust niður á
málamiðlun: „Frjálsir fjölmiðlar eru
forsenda opinnar lýðræðislegrar
umræðu og veita stjórnvöldum, at-
vinnulífinu og helstu stofnunum
samfélagsins nauðsynlegt aðhald.
Ríkisstjórnin leggur áherslu á fjöl-
breytni í flóru fjölmiðla með öflugu
almannaútvarpi og einkareknum
fjölmiðlum.“ Ekkert er hins vegar
fast í hendi um hvernig ríkis-
stjórnin ætlar að ná markmiði sínu
um fjölbreytta fjölmiðlaflóru. Að-
eins sagt að staða einkarekinna fjöl-
miðla verði „metin áð-
ur en núverandi
stuðningskerfi rennur
út og ákveðnar aðgerð-
ir til að tryggja fjöl-
breytni á fjölmiðla-
markaði og öflugt
almannaútvarp“.
Fyrirheit gefin
Í stjórnmálaályktun
flokksráðsfundar Sjálf-
stæðisflokksins í að-
draganda kosninga er
gengið sæmilega
hreint til verka: „Sjálfstæðisflokk-
urinn leggur áherslu á að rekstur
sjálfstæðra fjölmiðla sé tryggður og
leggst gegn beinum ríkisstyrkjum
til þeirra. Umfang RÚV á auglýs-
ingamarkaði og samkeppni við stór
erlend tæknifyrirtæki, sem búa við
mun hagstæðara skattaumhverfi,
hafa haft verulega neikvæð áhrif á
rekstrarumhverfi einkarekinna fjöl-
miðla. Rekstur ríkisins á fjölmiðlum
má ekki hamla frjálsri samkeppni
og raska rekstrargrundvelli ann-
arra fjölmiðla. Takmarka á veru-
lega umfang RÚV og bæta skatta-
umhverfi fjölmiðla.“
Það er á grunni þessarar álykt-
unar sem þingmenn og ráðherrar
Sjálfstæðisflokksins verða að vinna
á kjörtímabilinu. Fyrirheit voru
gefin og þau ganga ekki gegn nýj-
um stjórnarsáttmála. Heitstreng-
ingar um fjölbreytta flóru fjölmiðla
verða innantómar ef ekki er komið í
veg fyrir að ríkisrekstur fjölmiðla
ryðji einkareknum fjölmiðlum úr
veginum. Fjölbreytni og fjárhags-
legt sjálfstæði frjálsra fjölmiðla
næst ekki með því að stinga þeim í
samband við súrefnisvélar ríkis-
sjóðs, heldur með því að koma í veg
fyrir að fyrirferð Ríkisútvarpsins á
markaði grafi undan þeim.
Ég hef áður bent á að ólíkt Ríkis-
útvarpinu þurfa sjálfstæðir fjöl-
miðlar að standa reikningsskil á því
sem þeir gera, – gagnvart les-
endum, áhorfendum og hlustendum.
Ef áskrifanda líkar ekki efni sem
boðið er upp á, segir hann einfald-
lega upp áskriftinni. Hlustandinn
hættir að stilla á útvarpsstöðina. Sá
sem er ósáttur við hvernig fréttir
og fréttaskýringar eru matreiddar
gefst upp á að heimsækja vefmið-
ilinn. Með minnkandi vinsældum
verða möguleikar viðkomandi fjöl-
miðils til að afla tekna með auglýs-
ingum verri.
Með þessum hætti veitir almenn-
ingur einkareknum fjölmiðlum að-
hald. Ríkisrekin fjölmiðlun, sem
nýtur lögþvingaðra forréttinda, býr
ekki við agavald almennings. Eng-
inn getur látið óánægju sína í ljós
með því að segja upp áskriftinni –
hætta að greiða útvarpsgjaldið og
slíta viðskiptasambandinu. Inn-
heimtumaður ríkisins tryggir að
enginn komi sér undan útvarps-
gjaldinu.
Gert vel við ríkismiðil
Frumvarp til fjárlaga 2022 sýnir
glöggt hvernig löggjafinn hefur
tryggt hagsmuni Ríkisútvarpsins.
Og ekki verður annað sagt en að
skattgreiðendum sé gert skylt að
gera vel við ríkismiðilinn á komandi
ári með því að leggja honum til
tæplega 5,1 milljarð (og svo valsar
hann frjáls um auglýsingamark-
aðinn í samkeppni við aðra miðla).
Þetta er 430 milljóna króna hækkun
frá fjárlögum þessa árs. Hækkunin
er svipuð og heildarframlag til
Listasafns Íslands, litlu lægri en
fjárveiting til Þjóðskjalasafns og yf-
ir þrisvar sinnum hærri fjárhæð en
ætlunin er að renni til Náttúru-
minjasafnsins.
Fátt getur komið í veg fyrir að
framlag til Ríkisútvarpsins hækki á
komandi ári. Umhyggja mikils
meiri hluta þingmanna gagnvart
ríkismiðlinum vegur þyngra en
áhyggjur af stöðu einkarekinna fjöl-
miðla. Sú hugsun er einnig áleitin
hvort stjórnmálamenn veigri sér við
að fara gegn ægivaldi ríkisrekinnar
fjölmiðlunar. Þeir vita hversu auð-
velt það er að setja gagnrýnendur
út af sakramentinu og takmarka að-
gang þeirra að ljósvaka ríkisins.
Það er rétt sem Björn Bjarnason
segir í dagbókarfærslu á vef sínum
að ekki sé undarlegt að stjórnendur
miðla í samkeppni við Ríkisútvarpið
„telji þennan fjáraustur „óskiljan-
legan“. Raunar ættu þeir sem verða
að gera sér þjónustu RÚV að góðu
að vera sömu skoðunar vegna þess
hve henni hnignar þrátt fyrir
óstöðvandi fjárstreymið og einkenn-
ist sífellt meira af endurteknu efni.
Metnaðarleysið magnast eftir því
sem minna þarf að leggja á sig til
að fá greitt fyrir það.“
Ásamt nokkrum samherjum mín-
um hef ég lagt fram frumvarp um
breytingar á lögum um Ríkis-
útvarpið, þar sem ríkisfyrirtækið er
dregið út af samkeppnismarkaði
auglýsinga. Þá hef ég einnig lagt til
að stutt verði við bakið á einkarekn-
um fjölmiðlum í gegnum skattkerfið
en ekki með beinum ríkisstyrkjum,
þar sem allir sitja við sama borð og
jafnræðis er gætt. Um þetta hef ég
fjallað áður. Nái hugmyndir okkar
Sjálfstæðismanna fram að ganga
verður samkeppnisumhverfi fjöl-
miðla a.m.k. heilbrigðara og þannig
stuðlað að því að markmið ríkis-
stjórnarinnar um fjölbreytta flóru
fjölmiðla, náist.
Eftir Óla Björn
Kárason »Ríkisrekin fjöl-
miðlun býr ekki við
agavald almennings.
Enginn getur látið
óánægju sína í ljós
með því að segja
upp áskriftinni.
Óli Björn Kárason
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins.
Án agavalds eigenda og „áskrifenda“