Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.12.2021, Qupperneq 29

Textinn þarf að vera klár á morgun
vegna þess að þá förum við að hitta
Bó. Jói samþykkti það.“
Daginn eftir sneri Jóhann aftur –
ósofinn en með textann í handrað-
anum. „Voðalega ertu þreytulegur,
Jói minn, sagði ég. Ertu ekki vanur
að hrista svona texta fram úr erm-
inni? Hann brosti góðlátlega og við-
urkenndi að þetta hefði verið aðeins
meira mál. Enda mikið undir. Og því-
lík smíð! Mín fyrstu viðbrögð voru að
taka bara utan um Jóa. Þarna um
kvöldið varð líka nafnið á laginu til –
Hjálpum þeim. Ef þessi texti er ekki
kominn inn í nýjustu útgáfu Sálma-
bókarinnar hvet ég þjóðkirkjuna til
að ganga í málið. Þar á hann heima.
Það er svo mikill kærleikur í þessu
hjá Jóa. Hann tendraðist allur upp og
svona átti þetta einfaldlega að vera.“
Rúnar kveðst auðmjúkur og þakk-
látur fyrir viðtökurnar sem þeir
fengu í framhaldinu en hópurinn
hlaut nafnið Íslenska hjálparsveitin.
– Sögðu allir sem þið leituðuð til já?
„Allir sem áttu heimangengt –
nema Stuðmenn.“
– Hvers vegna vildu þeir ekki vera
með?
„Opinbera skýringin var sú að það
væri af „pólitískum ástæðum“. Gerð
hefur verið dauðaleit að þeim póli-
tísku ástæðum í 36 ár en ekkert fund-
ist. Ég held að þetta hafi bara verið
egóið hjá Stuðmönnum; þeir voru
vanir að stjórna sínum verkefnum
sjálfir og hafa ábyggilega ekki viljað
koma inn í verkefni hjá öðrum. En ég
er löngu búinn að fyrirgefa þeim.“
Menn lögðu talsvert á sig til að ná
röddunum í lagið. Þannig fór Gunnar
Þórðarson alla leið til Stokkhólms,
með masterteipið undir hendinni, til
að taka upp eina línu með Bubba
Morthens, sem var staddur þar um
þær mundir.
Kærleikur yfir öllu
Það voru ekki bara listamennirnir,
fyrirtækin í landinu voru boðin og bú-
in að styrkja verkefnið. Rúnar nefnir
Borgarprent, Prisma og Flugleiðir í
því samhengi en einnig komu fjöl-
mörg önnur fyrirtæki að borðinu.
„Við nutum hvarvetna velvildar og
það var mikill kærleikur yfir öllu
þessu verkefni.“
Sjálfur var Rúnar ekki nema 25 ára
á þessum tíma og segir verkefnið
hafa verið ómetanlega lífsreynslu.
„Þetta víkkaði sjóndeildarhringinn
hjá mér verulega. Ég fékk innsýn í
tónlistarheiminn og kynntist fjölda
fólks sem ég hef verið í góðu sam-
bandi við síðan.“
Þegar kórsöngurinn var tekinn
upp í Hljóðrita í Hafnarfirði, með
þátttöku allra söngvaranna, mætti
fréttastofa RÚV á svæðið; þar á með-
al Maríanna Friðjónsdóttir pródú-
sent með kerti. „Það var vel til fundið
en Maríanna var búin að hugsa þetta
lengra. Morguninn eftir hringdi hún
og bað mig um að kíkja upp í sjón-
varpshús. Þegar þangað var komið
var Maríanna útgrátin. Hún hafði þá
setið við alla nóttina og farið yfir
myndefni af sveltandi börnum í Afr-
íku til að klippa saman við myndirnar
úr Hljóðrita og var gjörsamlega búin
á því. Úr varð þetta magnaða mynd-
band og tárin komu líka fram hjá mér
þegar ég sá afraksturinn. Maríanna á
mikið lof skilið fyrir þetta framtak
sem kom mér gjörsamlega í opna
skjöldu. Ætli þetta sé ekki eina tón-
listarmyndbandið í heiminum sem
leiðandi fréttastofa hefur framleitt?“
Þjóðin tók Hjálpum þeim með
kostum og kynjum en gullplata
fékkst vegna 10 þúsund seldra ein-
taka gegnum dreifingu Skífunnar.
Rúnar segir upp undir annað eins
hafa selst gegnum kirkjur og fleiri að-
ila. „Allt skilaði það sér með heiðri og
sóma til Eþíópíu,“ segir hann.
Enda þótt Hjálpum þeim sé ekki
jólalag í eiginlegum skilningi þá skýt-
ur það alltaf upp kollinum á aðvent-
unni. Rúnar fagnar því. „Þetta lag lif-
ir með þjóðinni og minnir okkur á þá
staðreynd að margir eiga bágt í heim-
inum – og það hefur ekkert batnað á
þessum 36 árum. Betur má ef duga
skal!“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
19.12. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29
KÓF Bannsett kórónuveiran sting-
ur sér víða niður og nú hafa rokk-
böndin Evanescence og Halestorm
frestað sameiginlegum tónleikum,
sem halda átti í Bandaríkjunum nú
á aðventunni, fram í janúar vegna
smita í herbúðum beggja banda.
„Við höfum gert allt sem í okkar
valdi stendur til að láta þetta ganga
upp en vegna fjölda smita meðal
túrliðsins væri ekki rétt að halda
áfram með auglýsta dagskrá,“
sagði Amy Lee, söngkona Evanes-
cence, í yfirlýsingu.
Fresta túrnum vegna smita
Amy Lee er komin snemma í jólafrí.
AFP
BÓKSALA 7.-13. DESEMBER
Tekið saman af Félagi íslenskra bókaútgefenda
1
Lok, lok og læs
Yrsa Sigurðardóttir
2
Sigurverkið
Arnaldur Indriðason
3
Kapphaupið um silfur Egils
Bjarni Fritzson
4
Úti
Ragnar Jónasson
5
Sextíu kíló af kjaftshöggum
Hallgrímur Helgason
6
Útkall – í auga fellibylsins
Óttar Sveinsson
7
Salka – tölvuheimurinn
Bjarni Fritzson
8
Guðni á ferð og flugi
Guðjón Ragnar Jónasson
9
Bannað að eyðileggja
Gunnar Helgason
10
Lára bakar
Birgitta Haukdal
11
Akstursgleði liðinnar
aldar í máli og myndum
Örn Sigurðsson
12
Þín eigin ráðgáta
Ævar Þór Benediktsson
13
Rætur – á æskuslóðum
minninga og mótunar
Ólafur Ragnar Grímsson
14
Læknirinn í
englaverksmiðjunni
Ásdís Halla Bragadóttir
15
Lára lærir á hljóðfæri
Birgitta Haukdal
16
Fjárfestingar
Aníta Rut Hilmarsdóttir,
Kristín Hildur
17
Syngdu jólalög með Láru
og Ljónsa
Birgitta Haukdal
18
Horfnar
Stefán Máni
19
Bakað með Evu
Eva Laufey Kjaran
Hermannsdóttir
20
Heima hjá lækninum í
eldhúsinu
Ragnar Freyr Ingvarsson
Allar bækur
Sem pólskur rithöfundur í Reykja-
vík hef ég sitthvað um innflytj-
endamál að segja. Það var þó ekki
fyrr en ég seildist eftir ritgerða-
safninu The Good
Immigrant að ég
áttaði mig á því
hversu ólík og fjöl-
breytt umræðan
um það að tilheyra
samfélagi getur ver-
ið eftir löndum.
Á Íslandi hverfist umræðan í
dag mest um upprunann og það
að læra tungumálið – mjög gott
dæmi um það er úrval ljóða sem
nýlega kom út á vegum Unu út-
gáfuhúss, Pólífónía af erlendum
uppruna, sem er ljóðrænt ferðalag
gegnum ímyndunarafl og skynjun
15 höfunda sem fæddust erlendis
en búa nú og starfa á Íslandi.
Öfugt við það sem tíðkast hér
þá hefur umræðan um félagslega
viðurkenningu í bæði Bandaríkj-
unum og Bretlandi á umliðnum
árum ekki snúist um tungumál
eða fæðingarstað heldur kynþátt.
Í The Good Immigrant frá 2016
tekst 21 rithöfundur á um hvaða
þýðingu það hefur
að vera svartur, as-
ískur eða að heyra
til öðrum minni-
hlutahópum í Bret-
landi samtímans.
Eftir velgengni
safnsins hélt rit-
stjórinn, Nikesh Shukla, með
þessa sömu hugmynd sem leið lá
yfir Atlantsála og árið 2019 kom
The Good Immigrant USA: 26
Writers Reflect on America út.
Hvað getur Ísland, sem er stað-
sett miðja vegu milli þessara
tveggja landa og heimsálfa, grætt
á lesningu sem þessari? Hvernig
stenst leit Íslands að félagslegu
jafnrétti samanburð?
Getum við farið að dæmi Hol-
lendinga sem á síðasta ári léðu
minnihlutahópum í landinu rödd
með sinni eigin útgáfu af The Go-
od Immigrant-ritgerðunum?
Kjósi menn frekar skáldverk en
fræðirit með rökræðum af þessu
tagi þá mæli ég með metsölubók
Colsons White-
heads frá 2016, The
Underground Rail-
road. Ég er einmitt
að rifja hana upp
þessa dagana gegn-
um sjónvarpsser-
íuna sem hægt er að
nálgast á Amazon Prime.
Enda þótt sjónvarpsaðlögun
Barrys Jenkins (Moonlight) stand-
ist skáldsögunni ekki snúning þá
staðfestir hún enn og aftur hversu
góð og þýðingarmikil bókin er.
Hún fjallar um Coru, unga vilja-
sterka svarta konu, sem flýr af
harðfylgi frá plantekru (þar sem
mannkyn er upp á sitt versta) og
öðlast frelsi fyrir atbeina leyni-
legra samtaka afnámsmanna.
Töfrandi raunsæið setur sveig á
framrás sögunnar en eigi að síður
er Whitehead með báða fætur í
veruleikanum enda liggur mikil
rannsóknarvinna að baki verkinu.
Við erum að tala um metsölu-
bók af bestu gerð, þar sem beisk
pilla viskunnar er falin undir
sykurhúðuðu ævintýrinu.
Það er ekki auðvelt að lesa um
samfélagslega þátttöku, kynþátta-
fordóma, þrælahald eða nýlendu-
stefnu, en einhver myndi líta á það
sem skyldunámskeið í leit okkar
að mennskunni.
EWA MARCINEK ER AÐ LESA
Í leit að mennskunni
Ewa Marcinek
er rithöfundur.
Stigar og tröppur í mjög góðu úrvali
Smáratorgi 1, 201 Kóp., s. 588 6090, vl@verkfaeralagerinn.is
Verkfæralagerinn
Mán.-fim. kl. 9-18, fös. kl. 9-18:30, lau. kl. 10-18, sun. kl. 12-17