Klifur : fréttablað Sjálfsbjargar, landssambands fatlaðra - 15.06.1999, Blaðsíða 8

Klifur
Sjálfsbjargarhúsið á Siglufirði, þar sem fyrsta félagið var stofnað árið 1958.
Af sextán Sjálfsbjargarfélögum
eru þau tíu, sem hafa komið sér upp
eigin félagsheimili. Þau eru Akur-
eyri, ísafjörður, Reykjavík, Siglu-
fjörður, Húsavík, Neskaupstaður,
Sauðárkrókur, Akranes, Vestmanna-
eyjar og Suðurnes. Ekki er tekin
ábyrgð á að tímaröðin sé rétt. Félag-
ið í Bolungarvík hefur alltaf haft
fastan samastað fyrir starfsemi sína.
Það er útilokað í litlu greinarkorni
að gjöra skil öllum þeim mikla ár-
angri sem náðst hefur verið með
fjögurra áratuga starfi. Saga Sjálfs-
bjargar er orðin efni í myndarlega
bók. Undirrituð vill þó minnast á
nokkra áfanga, sem allir hafa mark-
að mikilvæg framfaraspor:
Árið 1961 gjörðist landssamband-
ið aðili að Bandalagi fatlaðra á
Norðurlöndum, Nordisk Handikap
Förbund. Það var mikið gæfuspor
fyrir Sjálfsbjörg, sem þá stóð í þeim
sporum að skipuleggja starfsemi
sína. Óhætt er að segja að bygging
og skipulag Sjálfsbjargarhússins
hafi til dæmis á margan hátt byggt á
reynslu bræðraþjóðanna. Þar feng-
ust fyrirmyndir að aðgengilegu hús-
næði, dvalarheimilum fyrir fatlaða
og vernduðum vinnustöðum. Öll
reynsla þeirra gat nýst hinum ungu
samtökum.
Þann 28. október 1966 tók þáver-
andi félagsmálaráðherra Eggert G.
Þorsteinsson, fyrstu skóflustunguna
að Sjálfsbjargarhúsinu. Þar með
hyllti undir að draumurinn um dval-
arheimili, íbúðir sem hægt var að
komast inn í, endurhæfingarstöð,
sundlaug og vinnustofur, það hyllti
undir að allt þetta gæti orðið að
veruleika.
Lög um endurhœfingu
Árið 1970 voru lög um endurhæf-
ingu sett. Þar segir í 1. grein: „Til-
gangur þessara laga er að stuðla að
þjálfun og endurhæfingu fólks með
varanlega skerta starfshæfni, svo
það geti sem best séð sér farborða
með eigin vinnu. Aðstoða skal þær
stofnanir, sem annast endurhæfingu
og koma á fót þeim rannsóknar- end-
urhæfingar- og vinnustöðvum sem
nauðsynlegar eru, með þeim hætti,
sem nánar greinir í lögum þessum.“
Þetta voru fyrstu lög á íslandi sem
fjölluðu um hagsbætur fyrir fatlað
fólk. Þau voru í gildi til ársins 1982
og í raun undanfari þeirra laga um
málefni fatlaðra sem þá tóku við.
1. áfangi Sjálfsbjargarhússins
tekinn í notkun
Árið 1973 var fyrsti áfangi Sjálfs-
bjargarhússins tekinn í notkun,
Vinnu- og dvalarheimili Sjálfsbjarg-
ar, eins og það nefndist lengi vel.
Þetta var fyrsta heimili sinnar teg-
undar á Islandi og langþráð. Þar var
rúm fyrir 45 manns.
Árið 1977 afhenti Kiwanishreyf-
ingin á fslandi landssambandi
Sjálfsbjargar að gjöf sérstaklega út-
búna bifreið fyrir hjólastólanotend-
ur. Þetta var stórfengleg gjöf sem
gjörbreytti möguleikum margs
hreyfihamlaðs fólks til þess að kom-
ast um. Reksturinn var í umsjá
Sjálfsbjargar, landssambands fatl-
aðra. Þetta frumkvæði Kiwanis-
hreyfingarinnar átti vafalítið sinn
þátt í því að Reykjavíkurborg hóf
rekstur Ferðaþjónustu fatlaðra, því
fljótlega rak að því að Kiwanisbíll-
inn annaði hvergi eftirspum.
Jafnréttisgangan
Árið 1978 var farin jafnréttisganga í
Reykjavík. Frumkvæðið að henni
átti Magnús Kjartansson, alþingis-
maður og ráðherra. Jafnréttisgangan
var ákaflega fjölmenn og endaði á
Kjarvalsstöðum í Reykjavík, þangað
sem forsvarsmenn þjóðarinnar voru
boðaðir til þess að kynna þeim kröf-
ur fatlaðs fólks um jafnrétti. Fengi
verður minnst þeirrar göngu.
Árið 1979 vom sett ný byggingar-
og skipulagslög, þar sem í fyrsta
sinn vom sett ákvæði um aðgengi
fatlaðs fólks. Þau vom framfaraspor,
svo langt sem þau náðu. Síðan hafa
þau verið endurskoðuð nokkrum
sinnun, en mesta breyting til batnað-
ar fyrir fatlað fólk varð með tilkomu
nýrra byggingar- og skipulagslaga í
fyrra.
Sundlaugin vígð
Árið 1981, á ári fatlaðra, var sund-
laugin í Sjálfsbjargarhúsinu vígð.
Þetta var mikill hátíðisdagur enda
síðasti áfangi Sjálfsbjargarhússins.
Nú var loksins komin sundlaug sem
sniðin var að þörfum hreyfihaml-
aðra.
Hér hefur aðeins verið tæpt á
nokkrum þáttum í kjarabaráttu fatl-
aðs fólks, en skýr er sú staðreynd að
samtök fatlaðra hafa alls staðar
komið þar að verki. Þess vegna skul-
um við hafa það hugfast að sterk
samtök hreyfihamlaðra, svo og önn-
ur öryrkjasamtök eru hinn sanni
hagsmunavettvangur fatlaðs fólks.
Olöf Ríkarðsdóttir,
fyrrum forstöðum. félagsmála-
deildar Sjálfsbjargar, Isf. og
form. Öryrkjabandalags
Islands.
8