Fréttablaðið - 01.02.2022, Blaðsíða 33

Fréttablaðið - 01.02.2022, Blaðsíða 33
Verkið fjallar í raun um persónuleg áföll og átök eða jafnvel ragna- rök þessara kvenna. Egill Ingibergsson Það sem er lokkar áhorfandann til sín með hægum en örugg- um skrefum. Borgarleikhúsið frumsýnir leikritið Ein komst undan, eftir Caryl Churchill, föstu- daginn 4. febrúar. Egill Ingibergsson og Móeiður Helgadóttir eru höfundar sviðsmyndar og lýsingar. Egill og Móeiður eru hjón og hafa oft unnið saman að leikmynd og lýs- ingu. Spurð hvað tengi leikmynd og lýsingu segir Móeiður: „Það er rými. Staðsetningar á ljósunum hafa bein áhrif á rýmið.“ „Þetta er svo samtengt, ljósin hafa mikil áhrif á leikmyndina og hönn- un leikmyndar hefur mikil áhrif á möguleika lýsingar. Svo er hægt að skemma fallega leikmynd með vondri lýsingu en líka auðga hana enn frekar með góðri,“ segir Egill. Fyrsta skref vinnunnar er að lesa handritið. „Þetta er verulega gott leikrit en það er nokkuð erfitt að lesa handritið að því leyti að þar er svo mikið af stuttum setningum og konurnar grípa mikið fram í fyrir hver annarri. Eftir að hafa lesið handritið og rýnt það ræddum við við leikstjórann Kristínu Jóhann- esdóttur til að vera í tengingu við hennar sýn á verkið. Svo köstum við hugmyndum fram og til baka,“ segir Móeiður. Eilífðarteboð Ein komst undan fjallar um fjórar nágrannakonur sem sitja í bakgarði einnar þeirrar og ræða um allt milli himins og jarðar. Með hlutverk kvennanna fara Kristbjörg Kjeld, Margrét Ákadóttir, Margrét Guð- mundsdóttir og Sólveig Arnars- dóttir, en sú síðastnefnda hleypur tímabundið í skarðið fyrir Eddu Björgvinsdóttur. „Við veltum verkinu mikið fyrir okkur, en það má túlka á marga vegu. Alls konar spurningar vakna eins og: Er þetta ein og sama mann- eskjan eða eru þetta margar mann- eskjur? Eru þær lifandi eða dánar? Verkið fjallar í raun um persónuleg áföll og átök eða jafnvel ragnarök þessara kvenna og eintöl frú Jarret í verkinu um ragnarök í stærra sam- hengi, “ segir Egill. „Leikmynd okkar endurspeglar þá hugmynd okkar að þarna sé eilífðarteboð, konurnar hafi verið þarna frá upphafi og verði þarna mögulega að eilífu,“ segir Móeiður. Mikilvægur tími „Verkið er tvíþætt. Annars vegar ræða konurnar ýmis mál, upplifun sína af fortíðinni, tengsl við ætt- menni, ótta sinn, áföll og erfiðleika en hins vegar eru það eintöl sem gerast eiginlega flest í öðrum heimi eða einhvers konar undarlegum milliheimi. Tími er mikilvægur og sjáanlegur. Allt er mosavaxið og ryðgað, í nið- urníðslu en þó ekki. Eru þær í garði Sallýjar, skrúðgarði eða kirkjugarði? Er þetta raunverulegur staður eða ekki? Til að komast í milliheiminn vinna leikmynd og lýsing vel saman. Steinveggir verða til dæmis gegn- sæir og umbreytingin getur gerst á svipstundu.“ segir Egill. n Alls konar spurningar vakna Egill og Móeiður eru höfundar sviðsmyndar og lýsingar í verkinu Ein komst undan. FRÉTTABLAÐIÐ/ ANTON BRINK LEIKLIST Það sem er Peter Asmussen Tjarnarbíó Leikari: María Ellingsen Leikstjóri: Ólafur Egill Egilsson Leikmynd: Snorri Freyr Hilmarsson Búningar: Filippía Elísdóttir Lýsing: Björn Bergsteinn Guðmundsson Tónlist: Ólafur Björn Ólafsson Sviðshreyfingar: Anna Kolfinna Kuran Leikgervi: Guðrún Erla Sigurbjarnadóttir Þýðing: Auður Jónsdóttir Sigríður Jónsdóttir Kona í Austur-Þýskalandi situr við bréfaskriftir. Hún er að skrifa dönskum elskhuga sínum í Kaup- mannahöfn. Þau hittust bara einu sinni í vinnuferð og kolféllu fyrir hvort öðru. Bréfin ferðast yfir Berl- ínarmúrinn í laumi og samskiptin standa yfir í áraraðir. En ekki er allt sem sýnist. Hvernig er hægt að fela sannleikann í eftirlitssamfélagi? Hvernig er hægt að afhjúpa sann- leikann í eftirlitssamfélagi? Einleikurinn Það sem er byggist á skáldsögu Peter Asmussen sem kom út árið 2012 og leynir hressi- lega á sér. Á yfirborðinu virðist þetta vera einföld saga um forboðna ást en undir niðri ólga straumar líkamlegrar hættu, persónulegra efasemda og vænisýki. Alls ekki að ástæðulausu. Í verkinu skarast mörk hins raunverulega og fantasíunnar, hið pólitíska og hið persónulega, angurværð og örvænting. Auður Jónsdóttir nær föstum tökum á textanum og skilar honum skýrt á íslenska tungu. María Ellingsen leikur Renötu, tveggja barna móður og eiginkonu sem finnur óvænt ástina í öðru landi. Hún fær útrás með því að deila nostalgískum minningum, hverdagslegum vangaveltum og framtíðardraumum. Áhorfandinn er settur í hlutverk viðtakanda bréfanna, danska elskhugans. Hlut- verkið er krefjandi en hún leysir það ágætlega. Þá sérstaklega þegar fer að þrengja virkilega að aðalper- sónunni, þegar fantasían og raun- veruleikinn takast á. María afhjúpar innra sálarstríð Renötu varlega og fer með textann eins og hún sé að segja áhorfendum leyndarmál. Hver nýr sannleikur færir okkur skrefi nær skilningi á tilvist hennar. Leikurinn einkennist þó einum of af rómantík líkt og Renata sé blinduð af ást, sem er ekki alveg trúverðugt miðað við samfélagið sem hún býr í. Sjálfsblekkinguna og afneitunina hefði mátt kynna fyrr til leiks, enda býður texti Asmussen svo sannar- lega upp á slíkt. Þrúgandi andrúms- loftið kemst ekki nægilega til skila í leik Maríu fyrr en undir lokin. Listræn umgjörð sýningarinnar einkennist af naumhyggju. Leik- stjórinn Ólafur Egill Egilsson og leikmyndahönnuðurinn Snorri Freyr Hilmarsson afmarka rými Renötu við fáeina metra, þar sem hún situr allan tímann límd við stól á upphækkuðum palli. Fullkomlega einangruð í angist sinni. Lýsing Björns Bergsteins Guðmundssonar ber af. Hann umkringir Renötu sterkum ljóskösturum, líkt og í yfir- heyrslu, og baklýsingu sem teiknar upp mynd af skuggum samfélagsins. Renata á sér enga undankomuleið, nauðbeygð til að horfast í augu við sjálfa sig á endanum. Búningahönn- un Filippíu Elísdóttur og leikgervi Guðrúnar Erlu Sigurbjarnadóttur bera einnig einkenni afhjúpunar, hversdagslegt fas sem molnar eftir því sem árin líða og áföllin dynja á. Það sem er lokkar áhorfandann til sín með hægum en öruggum skrefum. Með hverju bréfi, hverju ári, sökkvum við dýpra og dýpra í samfélag sem er gegnsýrt vænisýki, ekki að ástæðulausu. Allir hafa eitt- hvað að fela og í samfélagi þar sem leyndarmál eru mögulega dauðasök þá er allt undir. n NIÐURSTAÐA: Einstaklega vel skrifaður einleikur. Lausnir leik- hópsins eru góðar en skortir sterkari tök á sálfræðitryllinum sem fyrirfinnst í textanum. Hið óljósa man María fer með textann eins og hún sé að segja áhorfendum leyndarmál, segir gagnrýnandi. MYND/AÐSEND Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb @frettabladid.is ÞRIÐJUDAGUR 1. febrúar 2022 Menning 13FRÉTTABLAÐIÐ

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.