Skessuhorn - 29.07.2022, Side 12

MIÐVIKUDAGUR 20. JÚLÍ 202212
Starf í björgunarsveitum er mikil-
vægt og ýmis minni byggðarlög gætu
einfaldlega ekki virkað eins og þau
gera, ef ekki væri fyrir hóp fólks sem
er tilbúið til að henda öllu frá sér
þegar kallið kemur. Einar Þór Strand
gekk ungur í skátana og þaðan lá
leiðin í Hjálparsveit skáta. Eftir að
hann flutti í Stykkishólm gekk hann í
björgunarsveitina og starfar þar enn.
Hann er formaður Svæðisstjórnar
Landsbjargar á Snæfellsnesi, keyrir
sjúkrabílinn og er slökkviliðsstjóri í
20% starfi, en starfar samhliða sem
kerfisstjóri hjá bænum. Þá er hann í
landsstjórn björgunarsveita.
„Það sem dró mig upphaflega í
björgunarsveit var að ég var í skát-
unum og fór þaðan áfram í hjálpar-
sveitina. Eins og ég segi, þá er það að
nálgast 50 ár sem hef ég verið í þessu.
Aldrei hef ég misst úr heilt ár, alltaf
kom maður allavega heim í flugelda-
sölu ef maður var erlendis. Þetta er
ákveðinn lífsstíll.“
Hætta á ofverndun
Einar segir að í dag sé fólk að byrja
eldra í björgunarsveit en áður var.
Það vanti fleira ungt fólk sem hægt
sé að etja út á foraðið.
„Svo má líka segja það að við vefj-
um börnin okkar öll í bómull. Þau
læra aldrei að takast á við lífið. Segj-
um við börnunum okkar frá því
að það sé nú mjög líklegt að afi og
amma muni deyja einhvern tímann?
Ræðum við það einhvern tímann?
Þetta þurfum við að ræða. Við erum
búin að kenna fólki að þjóðfélagið sé
svo áfallalaust og þegar það kemur
áfall, þá fer bara allt í rusl. Stundum
þarf maður bara að kreppa hnefann
og standa í lappirnar.“
Sem dæmi segir Einar sögu af
dóttur hans, sem var sex ára þegar
afi hennar, faðir Einars, dó. Eftir
kveðjustund við dánarbeðinn bað sú
stutta um að fá að sjá afa aftur.
„Ég segi já já og hún fer inn,
nær sér í stól, klifrar upp og leggur
höndina ofan á hann og segir: „Nei,
afi er ekki hér.“ Þá var hún um sex
ára gömul. Þar með var það búið.
Börnin þurfa að fá að kveðja á sinn
hátt. Við þurfum að skilja það, þau
eru sjálfstæðir einstaklingar.“
Að þora að tala
Björgunarsveitarfólk og aðrir við-
bragðsaðilar geta lent í ýmsu í
útköllum. Eitt það mikilvægasta sem
fólk þarf að læra er að þekkja eigin
mörk og fara ekki út fyrir þau. Hver
og einn þarf að segja til hvort hann
sé reiðubúinn að fara í útkall eða
ekki.
Einar tekur sem dæmi snjóflóðin í
Súðavík og á Flateyri, en hann bjó í
Reykjavík þegar þau féllu. Hann fór
í það fyrrnefnda og upplifði ýmislegt
þar. Þegar kallið kom aftur, nú vegna
flóðs á Flateyri, var nægur mann-
skapur til staðar í Reykjavík og hann
ákvað að fara ekki, hann hefði jú far-
ið síðast.
„Einhverjir fóru í bæði útköll og
sumir þeirra sögðu síðar við mig
að þeir hefðu átt að gera eins og ég
og sleppa að fara í þessa ferð, því
hitt hefði verið alveg meira en nóg.
Björgunarsveitarmenn þurfa nefni-
lega að vinna í sjálfum sér. Það sem
brennir fólk út, er að það verður að
kunna að vinna í þessu sjálft. Maður
lærir það kannski á langri ævi. Mað-
ur verður að þora að tala um hvern-
ig manni líður við einhvern. Það þarf
ekki að vera fagaðili, það getur verið
maki eða félagi eða einhver, bara ein-
hver sem er tilbúinn að tala við þig.
Sumt sem maður verður vitni
að fylgir manni alla ævi. Ótrúlegt
en satt, þá er besta áfallahjálp sem
ég hef fengið eftir mjög slæmt slys
þegar ég var norður á Akureyri að
leysa af í slökkviliðinu. Það var eldri
maður sem lagði höndina á öxlina á
mér þegar við vorum búnir og sagði:
„Einar minn. Heyrðu, nú er bara eitt
í stöðunni og það er að bíta á jaxl-
inn.“ Það var ekki hvað hann sagði,
heldur var hann að benda mér á að
þetta væri svakalegt. En það fer ekki
neitt, við verðum bara að lifa með
því.“
Að vinna úr áföllum
Enginn tekur þátt í starfi björg-
unarsveita í tæpa hálfa öld án þess
að upplifa ýmis áföll. Einar segir
að starfið hafi haft áhrif á hann og
líka hans nánustu. Sonur hans get-
ur til dæmis ekki hugsað sér að fara
í björgunarsveit.
„Hann þolir ekki gömlu SOS-
hring inguna úr Nokia-farsímanum.
Þessi hringing þýddi það að pabbi
var farinn út um dyrnar, það skipti
engu máli hvað var í gangi. Pabbi
fór og hann var kannski ekki alltaf
í jafnvægi þegar hann kom til baka,
þó hann héldi það sjálfur.
Maður gleymir því nefnilega oft
að við hér úti á landi erum ekkert
að fara í útköll að sinna einhverjum
Jóni úti í bæ. Við erum að fara að
sinna Jóni sem við þekkjum alveg
ágætlega. Höldum utan um fólkið
okkar sem er að gefa sig í þetta.“
Skortir á það? Einar verður hugsi
við spurninguna og segist kannski
ekki bestur til þess að meta hvort
svo sé eða ekki, hann sé tiltölulega
sjálfbjarga í því að halda utan um
sig. Hann hefur þó leitað aðstoðar
fagaðila og farið til geðlækna til að
létta á sér.
„Ég hef hitt menn sem er miklu
betra að tala við heldur en lærð-
ir menn, bara af því að þeir eru
betri í að tala við fólk. En svo hef
ég líka hitt frábært fagfólk, til dæm-
is Ingólf Sveinsson geðlækni. Hann
var orðinn eldri maður þegar ég
hitt á hann. Hann náði mér alveg
á fyrsta fundi með því að segja:
„Ef þú þarft að koma til mín mik-
ið meira en tíu sinnum, þá skulum
við athuga hvort ég sé rétti maður-
inn fyrir þig.“ Það gleymist nefni-
lega oft að menn geta verið alveg
frábærir sérfræðingar og frábærir í
sínu fagi, en við myndum kannski
ekki þau tengsl sem þarf.
Þetta gerði það að verkum að
hann opnaði á mig, mér fannst ég
vera kominn með mann sem skildi
hvað við erum að fara út í. Við átt-
um einn tveggja tíma fund og svo
aldrei meir. Hann sagði við mig:
„Ég held að þú gerir þetta svona,“
og svo lýsti hann þessu fyrir mér.
Ég hafði aldrei sett það niður fyr-
ir mig hvernig ég vinn úr mínum
áföllum.“
Afrit af góðri mynd
Einar hafði ómeðvitað notað þá
aðferð til að vinna úr áföllum að
sækja sér góða minningu. Rifja
upp góða staðinn sinn, eitthvað
sem lét honum líða vel, og nota til
að eyða leiðinlegu minningunum
sem stundum sóttu á hann. Ingólf-
ur listaði þetta upp fyrir honum og
sagðist ætla að kenna honum smá-
vegis varðandi þetta.
„Leiðinlega minningin sem sæk-
ir á þig kemur oftast fram sem
mynd. Þá tekur maður hana og
færir hana til hliðar,“ segir Einar
og sýnir með höndunum hvern-
ig hann færir myndina til annarr-
ar hvorrar áttar. „Síðan sest mað-
ur niður og sækir sér myndina þar
Sumt fylgir manni alla ævi
Rætt við Einar Þór Strand um líf og björgun og hvernig við vinnum úr áföllum
Einar Þór Strand hefur upplifað ýmislegt á tæplegra hálfri öld í björgunarsveit. Hann er einnig slökkviliðsstjóri í Stykkishólmi og stendur hér við Stykkisbrúna.