SÍBS blaðið - 01.06.2022, Blaðsíða 17

17
2. tbl. 2022
til frumna lífverunnar. Dægurklukkan tekur fyrst og fremst
mið af sólarklukkunni (snúningi jarðar um sólu en einnig um
möndul sinn), en líka af staðarklukkunni (tímabelti jarðar)
og gengur hún í takt með því að styðjast við merki frá báðum
þessum klukkum. Dagsbirtan er langmikilvægasta merkið
sem dægurklukkan fer eftir en einnig tekur hún mið af
einstaklingshegðun eins og staðarklukkunni og félagslegum
tímaramma, svo sem vinnu rðs skóla og matmálstímum. Í
nútímasamfélagi hefur rafljós (gerviljós) einnig mikil áhrif á
dægurklukkuna en ljós á morgnanna flýtir fyrir henni meðan
ljós á kvöldin getur seinkað henni.
Dægursveiflan hefur áhrif á fjölmarga lífeðlisfræðilega
ferla í líkamanum og getur líkamshiti til dæmis sveiflast yfir
daginn. Að sama skapi stýrir líkamsklukkan meðal annars
losun margra mikilvægra hormóna eins og melatóníns og
kortisóls en samspil þessara hormóna hefur mikil áhrif á
Æskilegur svefntími fyrir hvert aldursskeið
24
23
22
21
20
19 18–1918
16–1817
14–1716 15–1615
12–1514
11–14
14
13
11–13 10–1312 12
11 10–11 9–11
11 10–1110 9–10 8–10
10
9 8–9 7–9 7–9
9
8 7–8 7–87 7
6 6 6 5–65
4
3
2
1
0
0–3
mán.
4–11
mán.
1–2
ára
3–5
ára
6–13
ára
14–17
ára
18–25
ára
26–64
ára
65+
Æskilegur svefntími Stundum viðeigandi Ekki æskilegt