Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2016, Blaðsíða 42

42 – Sjómannablaðið Víkingur
Húsfreyjan færði sláttumönnum kaffi og síðan gamla manninum. Spurt er: Getur einhver lesandi frætt okkur um það hvar á landinu myndin er tekin?
Mynd: Nationalmuseet í Kaupmannahöfn
Víkur nú sögunni til 19. aldar, en þá báru hrepparnir ábyrgð á
framfærslu munaðarleysingja, fátæklinga og gamalmenna. Var
slíkt fólk gjarnan nefnt ómagar og taldist sveitarþyngsli, enda
var kostnaðurinn við þetta fólk yfirleitt stærsti útgjaldaliður
hreppssjóðs. Var ómögunum því gjarnan komið fyrir hjá þeim
bændum, sem minnst kröfðust í meðlag og var vistin oft ærið
misjöfn eftir bæjum.
Nú gerist það vor eitt, að maður einn, nokkuð roskinn og
nær karlægur, var settur niður á bæ einn þar sem hjartahlýtt
fólk bjó við dágóð efni. Þar fór vel um hann. Sá var vani hús-
freyju, en þeim gamla var hlýtt til hennar og kallaði hana aldrei
annað en heillina sína, að færa honum kaffi og brauð eftir að
vinnufólkið hafði fengið sitt kaffihlé. Þótti honum það gott.
Nú gerist það dag einn, að húsfreyja færir honum kaffið. Sá
gamli reis upp við dogg, leit á beinann, nuddaði augum og leit
svo á húsfreyju og mælti: „Heillin mín, ég er að tapa sjón, ég sé
ekki smjerið á sneiðinni!“
Húsfreyja skildi sneiðina og hinn næsta dag færði hún hon-
um brauðsneið, þykkt smurða. Hann nuddaði enn augun og
sagði svo: „Heillin mín! Sjónin hefur batnað í nótt, nú sé ég til
botns í kaffibollanum!“
Bernharð Haraldsson skráði eftir gamalli sögn
„Ég sé ekki smjerið á sneiðinni“
staða hafi ekki fallið í kramið hjá þeim
gamla.
„Beygja í bak“
Ríkjandi þoka á miðunum fyrir austan
land olli oft erfiðleikum á siglingu skipa,
sem ekki voru komin með radar.
Laust eftir 1950 var Vörður á sigl-
ingu frá Raufarhöfn austur fyrir land í
svarta þoku. Á brúarþakinu var svokall-
að bassaskýli þar sem staðið var þegar
skyggnst var eftir síld. Frá skýlinu og inn
um einn brúargluggann var lögð sver
slanga og í gegnum hana fóru upplýs-
ingar og skipanir til þess, sem við stýrið
stóð.
Á nefndri siglingu stóð háseti við stýr-
ið en karlinn var uppi í bassaskýli að
skyggnast um eftir Langanestánni, Font-
inum.
Allt í einu drynur skipun út um
slönguendann: „Beygja í bak. Bak. Bak.“
Þegar sá er við stýrið stóð tók að snúa
stýrishjólinu í rólegheitum pila fyrir pila
heyrðust ægileg umbrot á brúarþakinu
og karlinn kemur fljúgandi niður á brú-
arvænginn, sviptir upp brúarhurðinni,
stekkur að stýrinu og snýr því á örskots-
hraða í bak. Mannauminginn, sem við
stýrið hafði staðið, lá í einni hrúgu á
gólfinu við bakborðs brúarhurðina því
svo óþyrmilega hafði Addi hent honum
frá stýrinu að hann flaug lárétt á brú-
arhurðina þar sem hann lyppaðist niður.
Þar sem Vörður var á fullri ferð þegar
karlinn lagði stýrið í borð þá lagðist bát-
urinn hressilega á stjórnborðs síðuna.
Þegar hann rétti sig af eftir beygjuna
blasti standberg Fontsins við á stjórn-
borða þar sem það nánast slútti yfir skip-
ið.
Engum, sem í brúnni voru, duldist að
þarna hafði hurð skollið nærri hælum.
Allir um borð í Verði gamla voru sér
þess vel meðvitaðir að Addi var hraust-
menni mikið en engan bauð í grun að
hann ætti þá lipurð til að bera, sem hann
sýndi með stökki sínu af brúarþaki og
niður á brúarvænginn. Hann leyndi á sér
karlinn sá.
Helvítis Færeyingurinn
Þó að Austfjarðarþokan væri ekkert lamb
að leika sér við þá gat hún gefið æringj-
unum um borð í Verði tilefni til hrekkja.
Til að láta vita af sér í þoku notuðu
skipin þokulúðra, sem blásið var í með
mínútu millibili.
Eitt sinn er Vörður var á siglingu í
þoku læddist einn hásetinn upp í lúkars-
gatið og blés af öllum lífs og sálarkröft-
um í lúður, sem þar var geymdur.
Karlinn stökk á stýrishjólið og beygði
í snarhasti út af sigldri stefnu og sagði:
„Sáuð þið helvítis Færeyinginn? Hann
var næstum búinn að kafsigla okkur.“
Ekki fyrirfannst sú sála um borð sem
þorði fyrir sitt litla líf að segja karlinum
hvaðan flautið kom og enn síður hver
hafði þeytt lúðurinn.