Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2016, Blaðsíða 33

gróflega í bága við lög nr. 139/2003 um tímabundna
ráðningu starfsmanna. Þurfti hásetinn að vera allan
þennan tíma í stöðugri óvissu um framtíðarstöðu sína
á skipinu í hvert skipti eftir að tímabundnum ráðn-
ingarsamningi lauk. Af lögskráningarvottorði hans að
dæma varð ekki séð, að mikill munur væri oft á fast-
ráðnum háseta á þessu sama skipi og honum hvað
sjótíma og frítíma snerti. Ljóst var að ekki voru fyrir
hendi í tilviki hásetans málefnalegar eða hlutlægar
ástæður stöðugra tímabundinna ráðninga. Er það frá-
leit niðurstaða að háseti, sem starfað hefur stöðugt á
sama skipi í mörg ár, hafi þrátt fyrir það ekki náð að
vinna sér inn 7 daga uppsagnarfrest.
Í þessum áðurnefnda dómi Hæstaréttar í máli nr.
345/2014 var það efnislega niðurstaðan, eins og áður
sagði, að stöðugt mætti endurnýja tímabundna ráðn-
ingarsamninga, en bara ekki lengri tíma en tvö ár, þ.e
24 mánuði. Hvað mál þessa háseta varðaði, þá stóðu
þeir 45 tímabundnu ráðningarsamningar, sem gerðir
voru við hann tímabilið 22. maí 2012 til 7. júlí 2014 í
26 mánuði, og er þá ekki hér tekið með í myndina
þeir ætluðu 30 – 40 tímabundnu ráðningarsamningar,
sem höfðu verið gerðir við hann fram að þeim tíma.
Samkvæmt þessum dómi Hæstaréttar þar sem réttur-
inn bindur sig alfarið og eingöngu við hámarkstím-
ann tvö ár, þ.e 24 mánuði, þá voru samkvæmt því í
þessu tilviki hásetans fyrstu 38 raðbundnu og
tímabundnu ráðningarsamningarnir lögmætir, en ólögmætir frá
og með þeim
39., enda voru þá liðnir 24 mánuðir frá fyrsta tímabundna ráðn-
ingarsamningnum. Hefðu þess vegna getað verið miklu fleiri
hefði skipið verið ísfisktogari. Miðað við þennan hæstaréttardóm
taldist því glæpurinn í þessu ákveðna tilviki vera framinn frá og
með 39. tímabundna ráðningarsamningum. Af þeim ástæðum
greiddi útgerðin hásetanum laun í uppsagnarfresti. Sýnir þetta
dæmi hversu undarleg niðurstaða þessa dóms Hæstaréttar er,
enda erfitt að átta sig á því, hver munurinn var í þessu tilviki á
38. og 39. tímabundna ráðningarsamningnum hvað lögmætið
snertir.
Bönnum endalausa tímabundna
ráðningarsamninga
Liggur í augum uppi að sú framkvæmd
sumra útgerða að gera skip út mánuðum
og misserum saman á grundvelli rað- og
tímabundinna ráðningarsamninga varðandi
alla áhöfn skips eða hluta hennar er ólög-
mæt, hvað sem tveggja ára þakið segir.
Brýtur það enda berlega í bága við önnur
grundvallarsjónarmið, sem liggja að baki
lögunum um tímabundnar ráðningar
starfsmanna, nr. 139/2003, sbr. það sem
sagði hér að framan um túlkun norskra
dómstóla á þessum samevrópsku lögum
um fastráðningu, þegar útgerðin hefur
stöðuga þörf fyrir afleysingar sérstaklega á
skipum, sem stunda stöðugt sömu veiðarn-
ar.
Brýna nauðsyn ber til að lögum þessum
verði breytt og samið um í kjarasamning-
um bann við endalausum tímabundnum
ráðningarsamningum. Þarf þá fyrst og
fremst að afnema þessa tveggja ára reglu,
sem í fæstum tilvikum á við sjómenn, enda
hugsuð upphaflega ekki síst fyrir opinbera
starfsmenn, t.d. kennara sem ráða sig í kennsluannir eða önnur
árstíðabundin störf o.þ.l. Þá þarf að skerpa á megintilgangi lag-
anna um fastráðningar, að hlutlægar ástæður verði að vera fyrir
hendi til að tímabundnir ráðningarsamningar geti átt sér stað og
sífelld þörf útgerða fyrir afleysingamenn verði eingöngu leyst
með fastráðningu, en ekki endalausum tímabundnum ráðning-
um.
Að endingu er rétt að geta þess að komi í ljós, að með gerð
tímabundinna ráðningarsamninga sé verið að fara á svig við
ákvæðin, sem gilda um uppsagnarfrest, þá skal venjulegur upp-
sagnarfrestur gilda. Er þá ólögmætið talið verða við fyrsta
tímabundna ráðningarsamninginn, sem getur skipt máli einkum
varðandi innvinnslu tímalengdar uppsagnarfrestsins, starfs-
aldursálags o.þ.l.
Höfundur er lögmaður félaga yfirmanna
og margra sjómannafélaga.
„ ... og sífelld þörf útgerða fyrir afleysingamenn verði eingöngu leyst með fastráðningu, en
ekki endalausum tímabundnum ráðningum.“ Mynd: Þorleifur Örn Björnsson
Sjómannablaðið Víkingur – 33