Fréttablaðið - 27.08.2022, Blaðsíða 16

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Kristrún
þarf að
tala skýrar
og víðar í
sinni póli­
tík en hún
hefur gert
til þessa.
Liz Truss,
sem kepp­
ir um að
verða næsti
forsætis­
ráðherra
Bretlands,
segir efna­
haginn
munu hafa
forgang á
umhverfis­
vernd
komist
hún til
valda.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Kristrún Frostadóttir verður að öllum
líkindum næsti formaður Sam-
fylkingarinnar, en mögulega verður
hún ein í leiðtogakjöri flokksins á
hausti komanda.
Stuðningsmenn hennar gera sér vonir um
að Kristrún geti reist fylgi flokksins til gamal-
kunnra hæða, enda beri hún með sér ferskan
tón í bland við orðfimi og óttaleysi frammi
fyrir flóknum úrlausnarefnum.
Og ekki skal dregið í efa að Kristrún er glæsi-
legur fulltrúi nýrrar kynslóðar í íslenskum
stjórnmálum. Það er gild ástæða fyrir því að
hún er oftar fengin í viðræðuþætti um þrætu-
epli þjóðmálanna en aðrir stjórnmálamenn
á hennar reki. Þar svarar hún enda af viti og
festu.
En hver er pólitík Kristrúnar Frostadóttur?
Það er stóra spurningin í íslenskri pólitík nú
um stundir. Og full þörf er á því að svarið liggi
fyrir á næstu vikum áður en hún tekur við
valdataumunum í helsta jafnaðarmannaflokki
landsins, fylkingu sem ætlar sér að leiða næstu
ríkisstjórn Íslands, að fyrirmynd reykvískra
stjórnmála.
Kristrún þarf að tala skýrar og víðar í sinni
pólitík en hún hefur gert til þessa. Hún þarf að
gefa upp pólitíska stefnu sína í mörgum mikil-
vægum málaflokkum – og það án nokkurra
vífilengja.
Og þess er nú beðið að hún gefi með afger-
andi hætti upp afstöðu sína í Evrópumálum,
þar á meðal hvort hún sé eindreginn talsmaður
Evrópusambandsaðildar og upptöku evrunnar.
Hún þarf líka að tala undanbragðalaust um
viðhorf sín til umhverfismála, svo sem hvernig
stjórnvöld og atvinnulíf eigi að takast á við
loftslagsvána. Og hvernig sér hún fyrir sér
frumlag og andlag orkuskiptanna? Þá er vert að
hún upplýsi sjónarmið sín í húsnæðismálum,
hvernig taka eigi á þeim brýna vanda sem
þar blasi við, á tímum þegar ungs fólks bíður
það eina hlutskipti að steypa sér í ævilanga og
íþyngjandi greiðslubyrði fyrir þá einu sök að
koma sér upp þaki yfir höfuðið. Og hún þarf
auðvitað líka að gefa upp sína pólitísku sýn á
arðrán sjávarauðlindanna og með hvaða hætti
undið verði ofan af því gegndarlausa óréttlæti.
Loks þarf Kristrún að svara þeirri megin-
spurningu íslenskra stjórnmála hvernig aukinn
jöfnuður verði tryggður hér á landi, ekki bara
í launum og kynjabaráttu, heldur til náms og
heilsu og þátttöku í samfélaginu.
Það er liðin tíð að stjórnmálaforingjar geti
komist til valda án þess að upplýsa fyrir hvað
þeir standa í pólitík. n
Skýr pólitík
Síðastliðið vor fór brynklæddur rússneskur
hermaður um götur Írpín í Úkraínu. Hann
kom auga á MacBook-fartölvu. Hann langaði
í MacBook-tölvu. Hann tók hana. En hvar
átti hann að geyma tölvu meðan hann
gegndi skyldum sínum? Hann dó ekki ráða-
laus. Hann fjarlægði skothelda hlífðarplötu
úr brjóstbrynju sinni og smeygði fartölvunni
inn í staðinn.
Á sama tíma í borginni Beirút, í Líbanon,
sat hópur fornleifafræðinga og púslaði
saman mölbrotnum glerminjum. Munirnir,
sem voru frá tímum Rómaveldis, höfðu
staðið í sýningarskáp fornminjasafns
daginn örlagaríka í ágúst 2020 þegar
sprenging varð í vöruskemmu á hafnar-
svæði borgarinnar sem varð meira en tvö
hundruð manns að bana og lagði stóran
hluta Beirút í rúst.
Einn litríkasti vísindamaður Bretlands,
James Lovelock, lést nýverið 103 ára að aldri.
Lovelock kom víða við. Hann bar kennsl á þau
manngerðu efni sem ollu þynningu ósonlags-
ins. Hann starfaði fyrir NASA við leit að lífi á
Mars og sem uppfinningamaður fyrir bresku
leyniþjónustuna. Þekktastur er hann hins
vegar fyrir Gaia-kenningu sína. Kenningin,
sem dregur nafn sitt af gyðju jarðar í grískri
goðafræði, kveður á um að jörðin sé sjálfstæð
lífvera, órofa kerfi þar sem bæði hin ólífræna
náttúra og vistkerfið viðhaldi í sameiningu
bestu skilyrðum til lífs.
Lovelock varð snemma umhverfisverndar-
sinni. Þótt hann væri lengst af svartsýnn um
framtíð mannkyns var hann alla tíð bjart-
sýnn um framtíð Gaiu. Ef þörf krefði losaði
hún sig við mannkynið eins og óbreytta
sýkingu. „Hún mun lifa af, en við gætum dáið
út.“ En í viðtali sem tekið var við Lovelock ári
fyrir andlát hans kvað við annan tón. „Tími
hennar er líklega á enda.“
Haustið er handan hornsins. Þótt sumars-
ins 2022 verði minnst á Íslandi sem sumarsins
sem aldrei kom hefur það víða einkennst af
öfgakenndum hita, þurrkum og skógar-
eldum.
Fæstum dylst lengur að hamfarahlýnun
er af mannavöldum. Vilji til að snúa við
blaðinu virðist þó takmarkaður. Um mitt
sumar hafði mannkynið hagnýtt sér allar
þær náttúruauðlindir sem jörðin framleiðir
á einu ári – hraðar en nokkru sinni fyrr. Liz
Truss, sem keppir um að verða næsti forsætis-
ráðherra Bretlands, segir efnahaginn munu
hafa forgang á umhverfisvernd, komist hún
til valda. Í viðtali sagði tónlistarkonan Björk
Guðmundsdóttir að Katrín Jakobsdóttir
hefði gengið á bak orða sinna um að lýsa yfir
neyðarástandi í loftslagsmálum.
Síðastliðið vor fannst rússneskur hermaður
látinn á götu í Írpín. Innan í brynklæðum
hans, þar sem hlífðarplata átti að vera, var
sundurtætt fartölva. Rússneski hermaðurinn
hefur nú verið tilnefndur til Darwin-verð-
launanna 2022, verðlauna sem veitt eru þeim
sem bætir genamengi mannkynsins með því
að draga sig óvart úr því með eigin flónsku.
Glermunina frá Beirút má nú skoða á
sýningu í Þjóðminjasafni Bretlands sem
opnuð var í vikunni. Á sýningunni er sögð
saga af „eyðileggingu, uppbyggingu, seiglu og
samstarfi“.
Rússneski hermaðurinn fangar allt það
versta í fari mannkyns: græðgi, skammsýni,
heimsku og fordild. Fornleifafræðingarnir í
Beirút fanga allt það besta: styrk, staðfestu,
útsjónarsemi og samstöðu.
Rétt fyrir andlát sitt varaði James Love-
lock við því að við hefðum valdið jörðinni
óafturkræfum skaða; kannski mætti bjarga
einstaka kima með einbeittum vilja en lífið
yrði aldrei samt aftur. Mannkynið stendur
frammi fyrir vali. Við getum verið eins og
rússneski hermaðurinn og hlotið að launum
hin endanlegu Darwin-verðlaun. Eða við
getum verið eins og fornleifafræðingarnir
í Beirút og reynt að bjarga því sem bjargað
verður. Hvort hyggjumst við gera? n
Verðlaun fyrir flónsku
Þessi frásögn átti
aldrei að birtast.
Sögumaður byrjar að
skrá minnispunkta þegar
fornvinur hans greinist með
banvænan sjúkdóm.
Þá er hann að taka við
nýju starfi í Róm og sér
veraldarmyndina úr rústum
heimsveldis. Hann veltir fyrir
sér hvort heimurinn okkar
stefni í sömu átt.
Þá kemur í ljós að sagan
verður að birtast.
Meira á www.stefanjon.is
Stefán Jón Hafstein
með nýja bók!
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 27. ágúst 2022 LAUGARDAGUR