Fréttablaðið - 06.10.2022, Qupperneq 6

Í kærum tveggja ein-
staklinga er vísað til
þess að kosningakærur
þeirra hafi ekki hlotið
næga rannsókn.
ÞVERHOLT 6 • 270 MOSFELLSBÆR • S. 590 2300
OPIÐ VIRKA DAGA 10-17 • LAUGARDAGA 12-16
Alvöru jeppi – alvöru fjórhjóladrif - Eini
jeppinn í sínum stærðarflokki með lágt drif
Einungis nýir Jeep frá ÍSBAND eru með 5 ára ábyrgð!
JEEP.IS
JEEP RENEGADE TRAILHAWK
4XE PLUG-IN HYBRID
PLUG-IN HYBRID
ÁRA ÁBYRGÐ 8 ÁRA ÁBYRGÐ Á
DRIFRAFHLÖÐU PLUG-IN HYBRID
EIGUM LOKSINS TIL AFHENDINGAR
bth@frettabladid.is
STJÓRNSÝSLA Í kærum tveggja ein-
staklinga til Mannréttindadóm-
stólsins vegna afgreiðslu Alþingis á
kærum þeirra vegna kosninganna
í Norðvesturkjördæmi í fyrrahaust
kemur fram að kærendur telja að
brotið hafi verið gegn 3. grein 1.
viðauka við mannréttindasáttmála
Evrópu um frjálsar kosningar.
Kærendur telja að málsmeðferð
hafi brotið gegn reglum þar sem
verulegir annmarkar hafi verið á
vörslu og meðferð kjörgagna á milli
fyrri og síðari talningar atkvæða í
kjördæminu.
„Það er í raun óumdeilt að þessir
annmarkar hafi verið fyrir hendi,
samanber greinargerð undirbún-
ingsnefndar fyrir rannsókn kjör-
bréfa og tillögu meirihluta kjör-
bréfanefndar,“ segir Guðrún Sesselja
Arnardóttir, lögmaður hjá Ríkis-
lögmanni. „Það sem er ágreiningur
um er hvort ætla megi að þessir
annmarkar hafi haft áhrif á úrslit
kosningarinnar.“
Ríkið kannar að sögn Guðrúnar
Sesselju alltaf sáttagrundvöll í svona
málum, enda beri aðilum að gera
það. „Það var gert í þessu máli í sím-
tali við lögmann kærenda en engin
sáttatilboð voru lögð fram af hálfu
ríkisins.“
Í kærum einstaklinganna tveggja,
Guðmundar Gunnarssonar og
Magnúsar Davíðs Norðdahl, er
vísað til þess að kosningakærur
þeirra hafi ekki hlotið næga rann-
sókn og að Alþingi sé eini bæri
úrskurðaraðilinn um gildi kosninga
samkvæmt 46. grein stjórnarskrár.
„Í því fælist að þingmenn væru í
raun úrskurðaraðilar hvað varðar
kosningakærurnar og að þessir
þingmenn hefðu sjálfir hagsmuna
að gæta, þar sem ógilding kosningar
í Norðvesturkjördæmi og upp-
kosning í framhaldinu hefði getað
haft þau áhrif að þeir næðu ekki
kosningu til Alþingis,“ segir Guðrún
Sesselja.
Einnig er byggt á því í kærunum
að kærendum hafi ekki staðið til
boða raunhæft réttarúrræði til að
bera ákvörðun Alþingis um gildi
kosninga í Norðvesturkjördæmi
undir annan úrskurðaraðila, svo
sem dómstóla. n
Umdeilt hvort annmarkar kosninganna hafi haft áhrif á úrslit
Sanna Magda­
lena Mörtudótt­
ir, borgarfulltrúi
Sósíalista
bth@frettabladid.is
REYKJAVÍK Tillaga Sósíalista um
áskorun til ríkisins vegna leiguþaks
og leigubremsu var felld á fundi í
borgarstjórn í fyrradag.
Sanna Magdalena Mörtudóttir,
borgarfulltrúi Sósíalista, segir niður-
stöðuna vonbrigði. Hún flutti ræðu
á fundinum um mikilvægi þess að
settar verði hömlur á okur á leigj-
endum.
Sanna segir könnun sýna að yfir-
gnæfandi meirihluti landsmanna
vilji að tekið verði upp þak á húsa-
leiguverð og svokölluð leigubremsa.
„Leigjendur eru oft fastir á milli
lágra tekna og okurleigu.“ n
Segir leigjendur
fasta í vítahring
Vaxtahækkanir Seðlabank-
ans eru enn eitt höggið fyrir
fólk með óverðtryggð lán á
breytilegum vöxtum að mati
þingmanns Samfylkingar-
innar. Framkvæmdastjóri
Einstaklingssviðs hjá Íslands-
banka segir hækkanirnar og
örar breytingar á vaxtamark-
aði vera áhyggjuefni.
lovisa@frettabladid.is
jonthor@frettabladid.is
EFNAHAGSMÁL Í gær hækkaði Seðla-
bankinn stýrivexti sína í níunda
sinn frá því í maí í fyrra og í fimmta
sinn á þessu ári. Áhrifin eru mest á
lán sem eru með breytilega vexti,
eins og áður. Sem dæmi um breyt-
ingar á greiðslubyrði var afborgun
af 40 milljóna króna óverðtryggðu
húsnæðisláni með breytilegum
vöxtum og jöfnum greiðslum, tekið
á fyrstu sex mánuðum ársins 2021
til 40 ára, 152.697 krónur en væri
260.407 ef það yrði tekið í dag.
Jóhann Páll Jóhannsson, þing-
maður Samfylkingarinnar, segir
vaxtahækkunina vera einn eitt
höggið fyrir fólk með óverðtryggð
lán á breytilegum vöxtum. „Í
þessum hópi eru jafnvel tiltölulega
tekjulág heimili sem skriðu í gegn-
um greiðslumat á Covid-tímanum,
fólk sem tók mark á yfirlýsingum
um að við værum að sigla inn í var-
anlegt lágvaxtaumhverfi og horfir
núna upp á greiðslubyrðina hækka
ævintýralega, jafnvel um meira en
hundrað þúsund krónur á mánuði.“
Áður hefði vaxtabótakerfið gripið
þessi heimili, segir Jóhann. „En rík-
isstjórnarflokkarnir hafa brotið það
niður og í staðinn beint húsnæðis-
stuðningi til tekjuhærri heimila í
formi skattfríðinda vegna séreignar-
sparnaðar.“
Jóhann kallar eftir markvissum
aðgerðum til að að verja skuldsett
og tekjulág heimili. Hann segir að
til að slíkar stuðningsaðgerðir hafi
ekki þensluáhrif verði að fjármagna
þær með hærri sköttum „á breiðu
bökin“.
„Það verður nefnilega líka að
taka slaginn gegn verðbólgunni á
ríkisfjármálahliðinni, annars munu
vextir haldast háir og heimilin súpa
seyðið af því,“ segir Jóhann Páll.
Sigríður Hrefna Hrafnkelsdóttir,
framkvæmdastjóri Einstaklings-
sviðs hjá Íslandsbanka, segir að
hækkanirnar og örar breytingar
á vaxtamarkaði muni hafa þau
áhrif að það verði enn erfiðara fyrir
fyrstu kaupendur að komast inn á
markaðinn. „Og það er áhyggjuefni,“
segir hún.
Spurð út í stöðu fólks sem hafi
kannski keypti fyrir ári sína fyrstu
eign, fengið greiðslumat og eigi
núna í erfiðleikum segir Sigríður að
því standi ýmsir valkostir til boða.
Það þurfi ekki endilega að selja.
„Það sem var það frábæra við
vaxtastigið eins og það var, var að
það var raunhæfur kostur að fara
í óverðtryggt lán því þannig er
eignamyndunin oftast nær hrað-
ari. En það sem er að gerast núna
þegar vaxtastigið er orðið hátt í
óverðtryggðum lánum er að færri
hafa efni á að vera með þannig lán
sökum aukinnar greiðslubyrðar
en þá er hægt að skoða endurfjár-
mögnun.
Enn fremur geta fyrstu kaupend-
ur nýtt úrræði ríkisins og ráðstafað
hluta af séreignarsparnaði inn á
mánaðarlegar af borganir óverð-
tryggðra lána, sem getur kannski
dugað í einhverjum tilfellum án
þess að færa sig á milli lánsforma,“
segir Sigríður Hrefna og að það ferli
sé orðið miklu einfaldara en það var
áður.
„Fólk getur leitað í verðtryggt
skjól en það er ekkert óskastaða að
fólk flykkist þangað. En það er óhjá-
kvæmilegt að það gerist,“ segir Sig-
ríður og bendir á að fólk geri það nú
í auknum mæli.
Hún segir að enn sjáist ekki nein
merki um væntanlega greiðsluerfið-
leika og að enn séu vanskil og fyrir-
spurnir tengdar þeim og greiðslu-
erfiðleikum í sögulegu lágmarki hjá
bankanum.
„Fólk ræður enn við af borgan-
irnar og vaxtahækkanir en það
þrengir að annars staðar,“ segir hún
og að fólk hafi búið við ákveðin kjör,
getað leyft sér eitthvað, en að það
sé mögulega að breytast núna. „Það
þrengir að og fólk lætur lánið ganga
fyrir því þetta eru heimili þess.“ n
Hærri vextir Seðlabankans þrengi að
Stýrivextir
Seðlabankans
voru í gær hækk­
aðir í níunda
sinn frá því í maí
í fyrra.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Jóhann Páll
Jóhannsson, þing­
maður Samfylk­
ingarinnar.
kristinnpall@frettabladid.is
MÚLAÞING Byggðarráð Múlaþings
hefur samþykkt að óska eftir áliti
Veðurstofu Íslands um hvort heft
útbreiðsla á lúpínu á gæti dregið úr
hættu á skriðuföllum.
Tillagan var samþyk kt án
atkvæðagreiðslu. Þetta er ekki í
fyrsta sinn sem slík tillaga er lögð
fram, það var áður gert árið 2015. n
Lúpína hafi áhrif
á skriðuföll
4 Fréttir 6. október 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ