Fréttablaðið - 06.10.2022, Qupperneq 16

n Halldór
n Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Ríkisstörf-
um fjölgaði
um tæp-
lega fjórtán
hundruð
á síðasta
ári, að því
er fram
kemur
í nýrri
skýrslu
Byggða-
stofnunar.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Verðbólga herjar á landsmenn. Þeir sem vilja koma
sparifé sínu í verðtryggt skjól fá skilaboð um að slíkt fé
skuli læst inni í þrjú ár.
Þrjú ár er alllangur tími. Hverju sætir að ekki er unnt
að fá verðtryggð kjör nema binda féð svo lengi?
Þessi regla er ekki náttúrulögmál.
Í lögum um vexti og verðtryggingu segir að Seðla-
bankinn geti að fenginni staðfestingu ráðherra ákveðið
lágmarkstíma verðtryggðra innstæðna. Reglur bankans
eru um þriggja ára binditíma. Hvers vegna?
Frá 1994 þurftu innstæður að vera bundnar í eitt ár til
að njóta verðtryggingar. Í greinargerð með frumvarpi
til vaxtalaga 1995 segir að í yfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar komi fram að unnið verði að því að draga úr
verðtryggingu í áföngum. Óski því viðskiptaráðherra
þess að Seðlabankinn leggi fram tillögur um lengingu á
lágmarkstíma verðtryggðra innstæðna og lána.
Þarna er rótin: Til að draga úr vægi verðtryggingar
(óljóst markmið en er dulmál sem merkir staðfastan
ásetning um að gera ekki neitt) fyrir tæpum þremur
áratugum var binditími verðtryggðra innstæðna
lengdur úr einu ári í þrjú ár.
Hefur þetta atriði leitt af sér minna vægi verðtrygg-
ingar? Telja má fullreynt eftir tæpa þrjá áratugi að svo
er ekki.
Aukin vernd fyrir neytendur? Nei, þvert á móti.
Heimilin mega bera verstu ágalla verðtryggingar en er
torveldað að njóta hagræðis af henni.
Þurfa bankarnir á þessu að halda? Þeir ættu að vera
einfærir um að sjá um eigin áhættustýringu.
Þriggja ára reglan er því ekkert annað en ríkisafskipti
af frjálsum skiptum fólks við viðskiptabanka sína.
Reglan er á valdi Seðlabankans og mætti fella brott
með einu pennastriki að fengnu samþykki ráðherra.
Og meðal annarra orða: Verðbætur reiknast í lögum
um tekjuskatt sem tekjur. Þær eru það ekki heldur upp-
bót vegna eignarýrnunar og því rangt að telja þær til
tekna til skattlagningar. Er einhver á vaktinni? n
Óþörf og íþyngjandi
ríkisafskipti
Ólafur Ísleifsson
hagfræðingur og
fv. alþingismaður
Heimilin
mega bera
verstu
ágalla
verðtrygg-
ingar en er
torveldað
að njóta
hagræðis af
henni.
benediktboas@frettabladid.is
Hlutleysi er afstaða
Framhaldsskólar landsins standa
með gerendum í kynferðisbrota-
málum. Það að skólarnir velji
að fara þá leið er ansi merkileg
afstaða. Því þögn og hlutleysi er
afstaða sem stendur með ger-
endum. MH virðist gegnsýrður af
gerendameðvirkni þar sem meintir
nauðgarar og kynferðisbrotamenn
geta fengið að brjóta af sér án
afleiðinga. Nemendur hafa fengið
nóg af aðgerðaleysi skólans og gefa
honum fingurinn. Ætla að labba út
klukkan 11. Trúlega mun skólinn
ekki standa með þessari byltingu
og nemendur munu fá sína refsingu
í kladdann. Enda þarf að fara eftir
lögum.
Prófa að breyta
Byltingar sem hafa byrjað í skólum
hafa oft sparkað svo rækilega í
afturenda yfirvalda að ekki er
hægt annað en að breyta kerfinu.
Loftslagsmálin voru í miklum
ólestri þegar Greta Thunberg fór að
skrópa í tíma til að mótmæla. Össur
Skarphéðinsson mótmælti á sínum
tíma fyrir hönd stúdenta 1973.
Sagði við þingheim: „Við hlustum
ekki á kristalskúlu gamallar völvu
kapítalismans.“ Unga fólkið í dag
vill breytingar og spyr einfaldrar
spurninga. Af hverju má ekki
standa með þolendum? Það leikur
sér enginn að því að saka einhvern
um kynferðisbrot. Svo af hverju má
ekki prófa það? Snúa dæminu við.
Er það eitthvað flókið? n
FIMMTUDAGA KL 19.30 OG 21.30
SUÐURNESJAMAGASÍN
Það stendur yfir ríkisvæðing á
Íslandi. Pólitískur vilji til þess
arna er einbeittur og afdráttarlaus.
Öllum stjórnmálaflokkum sem eiga
fulltrúa á Alþingi liggur jafn mikið
á í þessum efnum, allt frá hægri, yfir miðjuna
og þaðan til vinstri.
Krafa þessara afla er að fjölga ríkisstarfs-
mönnum að miklum mun, hækka við þá
laun og setja á laggirnar nýjar stofnanir eða
stækka þær sem fyrir eru.
Fyrri met í þessum efnum voru slegin í
fyrra. Og það má greina ánægjuhroll innan
kerfisins sem strýkur á sér bústinn magann.
Ríkisstörfum fjölgaði um tæplega fjórtán
hundruð á síðasta ári, að því er fram kemur í
nýrri skýrslu Byggðastofnunar um staðsetn-
ingu starfa á vegum hins opinbera.
Þetta er vel í lagt, rösklega fimm prósenta
fjölgun á einu ári, raunar sú mesta sem mælst
hefur á einu ári frá því stofnunin byrjaði að
fylgjast með útþenslu báknsins á Íslandi.
Og svo þessi þróun sé orðuð með enn skýr-
ari hætti; ríkisstarfsmennirnir eru fjórum
þúsundum fleiri en fyrir bara sjö árum.
Einkageirinn, þar sem hlutfallslega lang-
mestu verðmætin verða til á Íslandi, horfir
á þessa vegferð undrunaraugum, milli þess
sem hann hristir hausinn. Og það er ekki
aðeins vegna þess að ríkisstarfsmenn skuli
núna vera orðnir samtals vel yfir 26 þúsund
talsins – og fjölgi nú árlega um meira en
þúsund manns, heldur ekki síður vegna
þess að það er ríkið sem leiðir nú launa-
þróunina í landinu með því að yfirbjóða
starfsmenn einkafyrirtækjanna. Og þeir láta
ekki segja sér það tvisvar að komast í öruggt
skjól innan embættismannakerfisins og
allra handa stofnana á betri kjörum og við
meira atvinnuöryggi en nokkur annar geiri
atvinnulífsins getur boðið upp á.
Og allt þenst út, allt frá minnstu undirstofn-
unum til æðstu stjórnar ríkisins. Þar á bænum
er raunar runnið á menn ráðningaræði í bland
við sjálftökusukk hvað launakjörin varðar.
Þingmenn hafa farið þar einna fremstir í
flokki í að skara eld að eigin köku. Mánaðar-
laun þeirra hafa á síðustu misserum hækkað
sem nemur tugum prósenta. Og verði menn
ráðherrar geta þeir valið um 27 aðstoðar-
menn, langtum fleiri en nokkru sinni, en laun
þess afmarkaða hóps hafa hækkað um 70 pró-
sent í tíð ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur.
Þetta er ríkisvæðingin. Almenningur
borgar. Og svona kjarabætur eru óhugsandi
fyrir hann. n
Ríkisvæðing
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 6. október 2022 FIMMTUDAGUR