Fréttablaðið - 17.11.2022, Blaðsíða 34

Stefnt er að uppbyggingu
iðngarða á Bakka á 200
hektara athafna- og iðnaðar-
svæði. Stefnt er að því að
efla grænar nýfjárfestingar í
atvinnulífinu og efla sam-
keppnisstöðu Íslands gagn-
vart nágrannaríkjunum.
starri@frettabladid.is
Undirbúningur fyrir iðngarða
á Bakka er hafinn en um er að
ræða um 200 hektara athafna- og
iðnaðarsvæði fyrir utan Húsavík
í nágrenni við Jarðhitavirkjunina
á Þeistareykjum. Grænn iðn-
garður er samstarfsnet fyrirtækja á
ákveðnu svæði og munu fyrir-
tækin skiptast á orku og hráefnum
þannig að úr verði heil keðja.
„Draumurinn er að það verði til
heil keðja auðlinda þar sem ekkert
fer til spillis. Það eina sem stendur
út af er vatn sem væri hægt að hella
á plöntur eða jafnvel drekka,“ segir
Sesselja Barðdal Ingibjörg Reynis-
dóttir, framkvæmdastjóri Eims
sem heldur utan um verkefnið.
„Innviðir iðngarðsins eru skipu-
lagðir með mikilli samvinnu í huga
og þekkingaryfirfærslu á milli
fyrirtækja. Þarna verður til mikil
þekking og mikið mannlíf. Við
sjáum alveg fyrir okkur huggu-
legan garð þar sem hægt er að
hjóla, kíkja í gróðurhús og fræðast
og jafnvel borða i framtíðinni,“
segir Sesselja.
Eimur er samstarfsverkefni
Landsvirkjunar, Norðurorku,
Orkuveitu Húsavíkur, umhverfis-,
orku- og loftslagsráðuneytisins og
Samtaka sveitarfélaga og atvinnu-
þróunar á Norðurlandi eystra
(SSNE). Markmið verkefnisins er
að bæta nýtingu orkuauðlinda
og auka nýsköpun í orkumálum
á Norðausturlandi, meðal annars
með því að byggja upp atvinnu-
líf og auka verðmætasköpun á
svæðinu, með sérstakri áherslu
á sjálfbærni, grænar lausnir,
nýsköpun og hátækni.
Leita að verkefnastjóra
Verkefnið um stofnun iðngarða á
Bakka fór formlega af stað í byrjun
mars 2021 þegar Þórdís Kolbrún
Reykfjörð Gylfadóttir, þáverandi
ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpun-
arráðherra, setti af stað verkefnin
Græni dregillinn og Grænir iðn-
garðar. „Í lok september 2022 fór
fram kynningarfundur á Húsavík
um Græna iðngarða og uppbygg-
ingu á svæðinu á Bakka og í kjöl-
farið var gerður samningur á milli
Norðurþings og Eims um verk-
efnið. Nú erum við í þeim sporum
að leita af öflugum verkefnastjóra
til að leiða vinnu við uppbyggingu
Græns iðngarðs á Bakka í anda
nýsköpunar, loftlagsmála og orku-
skipta. Við vonumst til að verk-
efnastjórinn geti hafið störf strax
á nýju ári en umsóknarferli er í
fullum gangi þessa stundina.“
Stuðla að verðmætasköpun
Með stofnun iðngarða á Bakka
er stefnt að því að efla grænar
nýfjárfestingar í atvinnulífinu
og efla samkeppnisstöðu Íslands
gagnvart nágrannaríkjunum segir
Sesselja. „Við gerum það með því
að búa til innviði sem þessa. Þann-
ig geta frumkvöðlar og fyrirtæki,
bæði hér á landi og erlendis, hafið
starfsemi sem eflir hringráshag-
kerfið, dregur úr sóun og stuðlar að
verðmætasköpun án þess að ganga
frekar á náttúruna.“
Hún segir að með innviðum
sem þessum séu þau að laða að
fólk með stórar hugmyndir um
fullnýtingu afurða og sköpun
nýrra afurða sem fellur til sem
úrgangur eða aukaafurð, án þess
að þessir aðilar þurfi að byrja á
því að byggja verksmiðju eða fara
út í stórar framkvæmdir á fyrstu
stigum. „Við erum til dæmis í dag
aðeins að nýta hluta af orkunni
sem við framleiðum sem væri hægt
að nýta í rafeldsneyti, gróðurhús,
fiskeldi, þurrkun, koltvísýring og
margt fleira. Mjög margir hafa nú
þegar lýst áhuga sínum á þátttöku
og bíða spenntir eftir að verkefnið
verði mótað og hefjist.“
Samvinna og opið hugarfar
Verkefnið um iðngarða á Bakka
smellpassa við kjarnastarfsemi
Eims sem felst í að fá fólk til þess að
taka þátt í því að byggja brýr á milli
atvinnugreina, fræðasamfélags-
ins og frumkvöðla með breiðu
samstarfi og skapandi hugsun að
sögn Sesselju. „Þannig búum við
til staðbundna þekkingu, með það
að markmiði að til verði sjálfbær
og samkeppnishæfur landshluti.
Þess vegna fellur þetta verkefni um
Iðngarða svo vel inn í starfsemi
okkar og erum við afar spennt að
vinna í nánu samstarfi með nýjum
verkefnastjóra og Norðurþingi.“
Hún segir Íslendinga eiga mikið
af auðlindum. „Þessar auðlindir
fengum við í vöggugjöf. Nú er stóra
spurningin hvernig getum við nýtt
þær sem best. Tækifærin okkar
felast ekki í að búa yfir auðlindum
heldur að búa til aukin verðmæti
úr þeim svo bæði við og aðrir geti
notið góðs af þeim til framtíðar.“
Eins og kom fram hér að ofan
verður iðngarðurinn byggður upp
á samstarfi fyrst og fremst. „Sam-
vinna og opið hugarfar um nýtingu
auðlindastrauma frá hvort öðru
er lykillinn. Það er afar mikilvægt
að nýta krafta og þekkingu fólks á
svæðinu sem allra best og þannig
ná árangri saman. Iðngarður sem
þessi kemur inn í alla þessa þætti
og mun laða á svæðið mikla sér-
þekkingu og hugvit sem getur bætt
atvinnuþróun og aukið fjölbreytni
í samfélaginu,“ segir Sesselja.
Áhugi víðar
Sambærilegar hugmyndir eru í
gangi víða hér á landi. „Ég veit að
það er mikill áhugi hjá fleiri sveit-
arfélögum á grænum iðngörðum.
Það eru komnir auðlindagarðar
á Reykjanesi og Hellisheiði og
verkefni eru í gangi með iðngarða á
Akranesi svo eitthvað sé nefnt.“
Hún segir að aldrei hafi verið
jafn mikilvægt og nú að deila
þekkingu og vinna saman.
„Sveitarfélögin hér á landi eiga
ekki að vera í samkeppni við hvert
annað, heldur er Ísland í heild
sinni í samkeppni við lönd eins
og Noreg, Ítalíu, Bandaríkin og
fleiri lönd sem eru með svipaðar
auðlindir og við. Ísland er svo lítið
land og við verðum að standa
saman til að vera samkeppnishæf
við nágrannalöndin og heiminn
jafnvel.“ n
Nýta kraftinn og þekkinguna til árangurs
Sesselja Barðdal Ingibjörg Reynisdóttir er framkvæmdastjóri Eims. FRÉTTABLAÐIÐ/AUÐUNN
Draumurinn er að
það verði til heil
keðja auðlinda þar sem
ekkert fer til spillis. Eina
sem stendur út af er vatn
sem væri hægt að hella á
plöntur eða jafnvel
drekka.
Sesselja Barðdal
Ingibjörg Reynisdóttir
Nýsköpunarfyrirtækið Gefn
stundar nýsköpun í grænni
efnafræði með það að mark-
miði að skipta út jarðefna-
eldsneyti og skaðlegum
efnum í iðnaði.
„Gefn þróar tækni sem umbreytir
úrgangi og útblæstri í græna efna-
vöru og styður þannig við inn-
leiðingu hringrásarhagkerfisins og
að sjálfbærara samfélagi,“ útskýrir
Vala Steinsdóttir, rekstrarstjóri
Gefn, um starfsemi félagsins.
„Við erum að ljúka fyrstu fjár-
mögnun félagsins og á næstunni
munum við setja í sölu græn, Svans-
vottuð hreinsiefni sem eru hönnuð
út frá tækni og hugmyndafræði
fyrirtækisins. Gefn selur efnin
undir eigin vörumerkjum en getur
einnig boðið öðrum söluaðilum
sérmerktar vörur (e. white label),“
greinir Vala frá. Við framleiðslu
hreinsiefnanna eru notuð innlend
hráefni sem unnin eru úr úrgangi.
„Kolefnisspor hráefnanna eru
því í lágmarki og geta komið í stað
varasamra efna sem alla jafna
eru unnin úr jarðefnaeldsneyti,
til dæmis terpentínu og annarra
rokgjarnra lífrænna leysiefna,“ upp-
lýsir Vala.
Leysa mengandi efni af hólmi
Hjá Gefn starfar öflugt teymi efna-
verkfræðinga, efnafræðinga og
annarra sérfræðinga.
„Það gerist ekki á hverjum
degi að hreinsiefni, sem fram að
þessu hafa þótt óumhverfisvæn
og skaðleg, hljóti Svansvottun, en
Gefn fékk afhentar Svansvottanir
fyrir annars vegar tjöruhreinsi og
hins vegar olíu- og asfalthreinsi.
Það er í fyrsta skipti sem íslenskt
fyrirtæki fær Svansvottun fyrir slík
efni,“ segir Vala.
Efnunum sem Gefn hefur þróað,
og hafa nú hlotið Svansvottun,
er ætlað að leysa af hólmi heilsu-
spillandi og mengandi efni sem
víða eru notuð í iðnaði, fyrirtækja-
rekstri og af einstaklingum.
„Um er að ræða einstaka vöru,
ekki bara á Íslandi heldur einnig á
alþjóðlegum markaði þar sem er
full þörf á sambærilegum vörum
og Gefn þróar. Hugmyndafræði
Gefnar fer saman við hugmynda-
fræði Svansins sem snýst meðal
annars um að setja kröfur á upp-
runa og eðli hráefna, framleiðslu-
aðferðir, vinnu- og gæðaferla, sem
og möguleika til endurnýtingar
eða endurvinnslu. Kröfurnar eiga
að tryggja að Svansvottaðar vörur
hafi sem minnst áhrif á heilsu fólks
og umhverfi,“ upplýsir Vala.
Verðmæti úr úrgangi
Ásgeir Ívarsson, framkvæmda-
stjóri og stofnandi Gefnar, segir
Svansvottanirnar mikilvægan
áfanga sem staðfesti að Gefn sé á
réttri leið með þær tæknilausnir
sem fyrirtækið vinni að.
„Á undanförnum árum hefur
fyrirtækinu verið úthlutað um 100
milljónum króna úr samkeppnis-
sjóðum sem er til marks um
nýsköpunargildi, mikla þörf fyrir
tæknilausnir sem félagið vinnur
að og hæfi teymis þess til að leysa
flókin tæknileg viðfangsefni. Sem
dæmi má nefna að í fyrra fékk
félagið styrk úr Tækniþróunar-
sjóði til tveggja ára og fyrr á þessu
ári hlaut félagið styrk úr Orku-
rannsóknarsjóði Landsvirkjunar,
fjórða árið í röð. Í sumar fékk Gefn
líka styrk frá umhverfis-, orku- og
loftlagsráðuneytinu, og í haust
fékk félagið styrk frá Orkusjóði
sem nýttur verður ásamt annarri
fjármögnun til byggingar fyrstu
verksmiðju félagsins,“ segir Ásgeir
og bætir við:
„Öll verkefni Gefnar miða að
því að nýta úrgang, aukaafurðir og
útblástur til framleiðslu grænna og
verðmætra efna.“ n
Sjá allt um Gefn á gefn.is
Fengu Svansvottun fyrir græna og verðmæta efnavöru
Starfsfólk Gefnar: Ásgeir, Daníel, Vala, Ragnar Heiðar, Erlingur og Ragnar.
FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Öll verkefni Gefnar
miða að því að nýta
úrgang, aukaafurðir og
útblástur til framleiðslu
grænna og verðmætra
efna.
Vala Steinsdóttir
10 kynningarblað 17. nóvember 2022 FIMMTUDAGURHREIN ORK A