Fréttablaðið - 25.01.2023, Blaðsíða 19

Í áramótatölublaði Fréttablaðsins
31.12. sl. birtist langhundur eftir
Aðalstein Ingólfsson sem saman-
stendur af palladómum um mynd-
listarfólk og sýningar ársins 2022.
Aðalsteinn er talinn einn helsti
höfundur þjóðarinnar þegar kemur
að umfjöllun um myndlist síðustu
áratuga og eru gáfur hans, þekking
og innsæi af þeirri stærðargráðu
að telja má til tíðinda þegar ný
umfjöllun hans um myndlist birtist
almenningi.
Sökum mikilvægis hans og afkasta
á þessu sviði teljum við undirritaðar
að núna sé rétti tíminn til þess að að
koma með dæmi frá ferli hans sem
varpa ljósi á listræna sýn hans varð-
andi myndlist kvenna og hinsegin
fólks.
Við höfum kosið að hefja þessa
Æ, góði besti gáðu nú að þér
yfirferð árið 1985 þegar stóra
kvennasýningin, Hér og nú: Lista-
hátíð kvenna, var haldin á Kjarvals-
stöðum. Þetta var í fyrsta sinn sem
konur tóku sig saman og héldu stóra
sýningu á verkum sínum á eigin for-
sendum þar sem reynsla þeirra og
sögur voru í forgrunni. Um þessa
tímamótasýningu hafði Aðalsteinn
ýmislegt að segja. Hann kveðst t.d.
ekki vita „til þess að myndlistar-
konum hafi nokkurn tímann verið
mismunað á grundvelli kynferðis
síns …“. Svo heldur hann áfram hug-
leiðingum sínum og kennir þjóð-
félagsaðstæðum um að konur eigi
erfiðara með að koma verkum sínum
á framfæri en karlar. Hann, karlmað-
urinn, kemur sér hins vegar hjá því
að skilgreina þessar þjóðfélagsað-
stæður enda hefði hann þá lent í
ógöngum og þurft að viðurkenna
að konur voru og eru hlekkjaðar við
eldhúsvaskinn og neyddar til að bera
rjómatertur á höfðinu til hátíða-
brigða þegar stund gafst frá heimilis-
þrældómi. Til að láta kné fylgja kviði
talar hann niður til réttindabaráttu
þeirra og telur það „marklaust hjal“
að konur séu ósýnilegar þegar kemur
að kaupum á verkum þeirra í söfn,
svo ekki sé minnst á styrkveitingar.
Næsti minnisvarðinn um sýn
Aðalsteins er sýning Viktoríu Guðna-
dóttur Pride, í Gallerí Hlemmi árið
2002. Hérna gefur hann til kynna
yfirgripsmikla þekkingu á stöðu
samkynhneigðra en sleppir því að
minnast á tvíkynhneigða og trans-
fólk sem sannarlega voru orðin hluti
af hinsegin menginu þetta árið. Hins
vegar, þegar kemur að umfjöllun
þessa, að því er virðist, víðlesna
gáfumanns um sýningu Viktoríu,
er annað upp á teningnum. Þá eru
verk Viktoríu ómöguleg. Það er
augljóst að hann hvorki þekkir né
skilur hinsegin fagurfræði fyrir utan
regnboga fánann sem hann sá bregða
fyrir í einu myndskeiði. Aðalsteinn
reynir hvað hann getur til að búa til
nýtt vídeóverk eftir sínu höfði sem
hentar hans sýn á hinseginleikann
samkvæmt þeirri formúlu að cishet,
gagnkynhneigður karl, viti meira um
hinseginleika en hinsegin fólk, en
það er afar algengt. Má því segja að
hann hafi sjálfur misst af póstmód-
ernísku lestinni sem hann talar svo
fjálglega um í upphafi greinar sinnar.
Hann gerir sér heldur ekki grein fyrir
því að þarna er hinsegin listamann-
eskja að vinna með hinsegin fagur-
fræði í opinberu galleríi, en fram að
þeim tíma hafði list hinsegin fólks
verið einangruð á sýningum í húsa-
kynnum Samtakanna ‘78. Ekki er
heldur vitað til þess að Aðalsteinn
hafi fjallað um þær sýningar sem þar
voru haldnar með reglulegu millibili
frá 1985-2020 og var Viktoría þó ein
af þeim sem þar sýndu. Mikið braut-
ryðjendastarf.
Þegar að sýningunni Til sýnis:
Hinsegin umfram aðra, sem haldin
var í Nýlistasafninu 8. október til
20. nóvember 2022 er Aðalsteinn
ekki enn búinn að finna lestirnar
sem hann missti af frá 1985-2002.
Merki um víðsýni og skilning á
stöðu minnihlutahóps sjást ekki í
dónalegri umfjöllun um sýninguna,
heldur er einungis á ferðinni þröng-
sýnn, skilningssljór cishet karl sem
hefur allt á hornum sér og geltir að
hinsegin fólki og myndlist þess eins
og óþveginn götustrákur og telur
sýninguna merki um „fáfræði og
fáfengilegheit“. Auk þess setur hann
í tilvitnanamerki orðin „hinsegin
listafólk“ eins og þau eigi sér engan
tilverurétt. Svona mikið liggur karl-
manninum Aðalsteini Ingólfssyni á
að opinbera hinsegin fóbisma sinn
og fer að tala í anda úreltrar tví-
hyggju til að koma orðinu „stakket“
að í skeyti sínu.
Nú er það bara þannig, herra
Aðalsteinn Ingólfsson, að hvorki
sýningarstýrurnar né listafólkið
sem notuðu verk Iannone og Rósku
sem innblástur að nýjum verkum
gefa til kynna það sem þú þorir ekki
að nefna en reynir að fela á bak við
stakketið þitt. Þetta sýnir svo skýrt
að þú hefur ekki á nokkurn hátt lagt
þig fram við að kynna þér innihald
sýningarinnar.
Með palladómi sínum er Aðal-
steinn ekki bara að lítilsvirða Dorot-
hy Iannone og Rósku, heldur líka
listafólkið sem lagði á sig ómælda
vinnu við að gera ný verk sem
byggð eru á verkum varðveittum í
Nýlistasafninu. Einnig ræðst hann
af fólsku á það brautryðjendastarf
sem Nýlistasafnið hefur unnið með
því að fá hinsegin sýningarstýrur og
listafólk til að hinsegja safneignina.
Þetta er skref sem Nýlistasafnið, eitt
listasafna á Íslandi, hefur haft kjark
til að stíga.
Af þessum dæmum má glöggt sjá
hvernig hvítur gagnkynhneigður
karlmaður í valdastöðu fer fram af
lítilsvirðingu gagnvart konum og
hinsegin fólki í íslenskum listheim-
um t.d. þegar hann notar orð eins
og „fáfræði og fáfengilegheit“ ásamt
„marklaust hjal“ um verk þeirra. n

Dr. Ynda Eldborg
sýningarstýra og
listfræða

Viktoría
Guðnadóttir
myndlistarmann-
eskja og sýningar-
stýra
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
h ú s g a g n av e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
ÚTSALA
á sýningarvörum í verslun
Borðstofuborð, borðstofustólar, eldhússtólar,
sófaborð, sófar o.fl. o.fl.10-60%
afsláttur
Ciro 3 litir
Áður 39.900
NÚ 29.900
Alison
snúnings
Áður 33.900
NÚ 27.000Sierra
nokkrir litir
Áður 25.700
NÚ 19.200
Kato svart
Áður 29.900
NÚ 19.400
Adele
Áður 39.900
NÚ 23.900
Obling 3ja sæta
Áður 129.000 NÚ 103.000
Brookliyn borðstofuborð
220x98, stækkun 2x50 cm, reykt eik – hvítuð eik
Áður 199.000 NÚ 149.000
Notthingham sófaborð
Áður 116.000 NÚ 58.000
Hill hvíldarstóll með tauáklæði
Áður 176.000 NÚ 123.000
Staturn 3ja sæta
Áður 159.000 NÚ 119.000
25%
25%
25%
25%
40%
50%
35%
30%
20%
20%
Fréttablaðið skoðun 1525. janúar 2023
MIðVIkuDAGuR