Fréttablaðið - 02.03.2023, Blaðsíða 8

Stuðningur við sjálfstæði
Wales meðal íbúa þar í landi
er á uppleið samkvæmt skoð-
anakönnunum. Þingkona í
velska þinginu í Cardiff segir
í samtali við Fréttablaðið að
breska konungsveldið muni
bráðum líða undir lok.
Sjálfstæðisumræðan í Skotlandi og
Wales hefur færst verulega í aukana
eftir að Bretland yfirgaf Evrópusam-
bandið. Skortur er á bæði varningi
og erlendu vinnuafli og útflutnings-
aðilar sem nutu góðs af aðgangi að
evrópskum markaði glíma nú við
flókið viðskiptaumhverfi og mikla
pappírsvinnu.
Breska ríkisstjórnin hefur einn-
ig verið gagnrýnd fyrir að taka ekki
áhrifin sem Brexit myndi hafa á
Norður-Írland inn í myndina þegar
sú ákvörðun var tekin. Þau þrjú
lönd sem hafa myndað Bretland
með enskum nágrönnum sínum
í gegnum aldirnar endurhugsa
nú stöðu sína og velta því fyrir sér
hvort framtíð þeirra sé einfaldlega
bjartari sem sjálfstæðra þjóða utan
breska konungsveldisins.
Skotar kusu um sjálfstæði árið
2014 og munaði litlu að það yrði að
veruleika. Skoski efnahagurinn var
hins vegar mjög háður útflutningi á
olíu til Evrópu og var það ein ástæða
þess að Skotar kusu að yfirgefa ekki
breska konungsveldið. Þeir ensku
stjórnmálamenn sem voru mót-
fallnir sjálfstæði Skota minntu
skoska kjósendur á að útganga úr
breska konungsveldinu myndi
jafngilda útgöngu úr Evrópusam-
bandinu.
Tveimur árum síðar ákváðu Bret-
ar að yfirgefa Evrópusambandið og
fannst mörgum Skotum, sérstaklega
þeim sem kusu að yfirgefa ekki ESB,
eins og Englendingar hefðu svikið
þá.
Umræðan um sjálfstæði hefur
einnig orðið háværari í Wales, en
hún hefur að vísu ekki verið eins
áberandi og í Skotlandi. Ástæðurnar
fyrir þessu eru margvíslegar. Löndin
fjögur sem mynda Bretland hafa öll
Eitt af
hverjum
þremur
börnum í
Wales lifir
við fátækt.
Sjálfstæði er eina leiðin
fyrir okkur til að
tryggja framtíð velskra
barna.
Gwern Gwyn-
fil, leiðtogi
YesCymru
Westminster er bara
rödd fyrir þá sem hafa
peninga og völd nú
þegar.
Delyth Jewell,
velsk þingkona
Plyd Cymru
Tímaspursmál hvenær Wales fær sjálfstæði
Samkvæmt
nýjustu könnun
segja 32 prósent
íbúa í Wales
að þau myndu
kjósa sjálfstæði.
FRÉTTABLAÐIÐ/
GETTY
FRÉTTASKÝRING |
Helgi Steinar
Gunnlaugsson
helgisteinar
@frettabladid.is
mismunandi tengsl við ríkisstjórn-
ina í London.
Aldursskipting og fylgni
Gwern Gwynfil, leiðtogi sjálfstæðis-
samtakanna YesCymru, segir að
stuðningur við sjálfstæði skiptist
mjög eftir aldri. Hann segir að því
eldra sem fólk sé, því líklegra sé það
til að vera mótfallið sjálfstæði. Yfir
20 prósent íbúa í Wales eru 65 ára og
eldri og meðal þeirra eru ekki nema
16 prósent sem styðja sjálfstæði.
Hann segir að þessi aldurshópur sé
einnig tvöfalt líklegri til að kjósa en
þeir sem eru yngri.
„Hver einasta skoðanakönnun
sem hefur verið gerð undanfarin
ár sýnir aukinn stuðning við sjálf-
stæðisbaráttu Wales. Þessar kann-
anir sýna líka að þeir sem eru 16 til
24 ára eru að yfirgnæfandi meiri-
hluta fylgjandi sjálfstæði. Það er
aðeins tímaspursmál hvenær Wales
fær sjálfstæði,“ segir Gwern.
Samkvæmt skoðanakönnun hjá
breska rannsóknar- og upplýsinga-
fyrirtækinu YouGov var stuðningur
við sjálfstæði Wales árið 2014 í kring-
um 21 prósent en í október 2022 var
stuðningurinn kominn upp í 32 pró-
sent.
Söguleg mismunun
Delyth Jewell, þingkona Plyd
Cymru-flokksins, sem situr á velska
þinginu tekur í sama streng og segir
að breska konungsveldið muni
bráðum líða undir lok. Hún telur að
Skotland verði sjálfstæð þjóð fyrr
en síðar og býst við að Norður-Írar
muni sameinast Írlandi á ný. Flokkur
hennar berst fyrir sjálfstæði Wales
en hún segir að ákvörðunin um sjálf-
stæði liggi fyrst og fremst hjá fólkinu.
„Það sem ég vil ekki sjá er að
Wales verði sjálfstætt bara af því
allir aðrir eru að skilja við Englend-
inga. Ég vil að Wales öðlist sjálfstæði
vegna þess að fólkið í Wales vill
það,“ segir Delyth.
Hún segir að Wales sé í raun
fæðingarstaður iðnbyltingarinnar
þar sem breska konungsveldið
var knúið áfram af velskum kola-
námum. Hvað varðar sögu og auð
heimsveldisins þá var það augljóst
að Bretland naut góðs af þeim auð-
lindum sem komu frá Wales, en sá
gróði skilaði sér síðan aldrei aftur til
velskra samfélaga.
„Það eru bara þeir sem búa í suð-
austurhluta Englands sem njóta
góðs af þessu núverandi kerfi.
Nánast hvert einasta svæði utan
við höfuðborgina glímir við fátækt
vegna þess að allt snýst um gróða
fyrir London. Það mætti líka segja
að margir Englendingar hafi jafnvel
enga rödd í umræðunni vegna þess
að Skotar og íbúar í Wales hafa að
minnsta kosti sín eigin þing. West-
minster er bara rödd fyrir þá sem
hafa peninga og völd nú þegar.“
Fátæktin er að aukast
Gwern og Delyth eru bæði samstíga
um að eitt skýrasta dæmi um ríka
þörf á breytingum innan breska
konungsveldisins sé hversu mikil
fátækt er meðal barna í Wales. Eitt
barn af hverjum þremur lifir í fátækt
í landinu og er algengt að kennarar
mæti með próteinstangir fyrir börn
sem fá ekki nægilega mikið að borða
heima hjá sér.
„Íbúar í Wales hafa litla sem enga
rödd í Westminster, sem þýðir að
sjálfstæði er eina leiðin fyrir okkur
til að tryggja framtíð velskra barna.
Stjórnvöld í London munu aldrei
hugsa jafnvel um Wales og þá sem
fara með völdin í landinu,“ segir
Gwern.
Delyth segir það einnig skelfilega
tilhugsun hversu Bretar séu orðnir
vanir því að tala um matarbanka í
nútímasamhengi. Hún tekur sem
dæmi hjúkrunarfræðinga sem
vinna við að halda fólki á lífi en
þurfa svo matvælaaðstoð til að
framfleyta sér sjálfum.
„Það er ekkert fátækt við Wales
í sjálfu sér. Við erum með miklar
auðlindir og harðduglegt fólk sem
vinnur jafn vel og allir aðrir þegar
tækifærin eru fyrir hendi. Vanda-
málið er að við erum bara búin að
vera í svo ósanngjörnu sambandi í
svo langan tíma,“ segir Delyth. n
8 fréTTir FRÉTTABLAÐIÐ 2. mARs 2023
fiMMTUDAGUr