Fréttablaðið - 22.03.2023, Blaðsíða 6

Íslensk álver standa sig
þannig illa í orkunýt-
ingu í öllum saman-
burði.
Auður Önnu
Magnúsdóttir,
framkvæmda-
stjóri Land-
verndar
Heimsókn forseta Kína
mun standa yfir í þrjá
daga.
Færeysk lög eru strang-
ari þegar kemur að
jarðakaupum en þau
íslensku.
Það er rosalega mikil-
vægt að fólk viti hvert
það á að leita.
Thelma Hrund
Hermannsdóttir
Þórshöfn í Færeyjum. Mynd/aðsend
kristinnhaukur@frettabladid.is
færeyjar Hið færeyska Óðalsfélag,
samtök bænda og landeigenda,
hafa varað við ásælni erlendra auð-
kýfinga í færeyskar jarðir. Landeig-
endum eru boðnar háar fjárhæðir.
Í viðtali ríkissjónvarpsins KVF
við Niels Pedersen, formann Óðals-
félagsins, kemur fram að það komi
margar fyrirspurnir frá bæði auð-
kýfingum og fyrirtækjum. Bæði um
að kaupa jarðir undir frístundahús
og atvinnustarfsemi, svo sem hótel.
Varar Pedersen landeigendur við því
að selja jarðir sínar, jafnvel þó að
boðið sé vel í þær.
Færeysk lög eru strangari hvað
varðar jarðakaup útlendinga en
þau íslensku. Samkvæmt lögum frá
árinu 2021 geta aðeins færeyskir eða
danskir ríkisborgarar, eða þeir sem
hafa haft fasta búsetu í Færeyjum
í fimm ár, keypt jarðir. Þau fyrir-
tæki sem kaupa jarðir verða að hafa
höfuðstöðvar í Færeyjum.
Jarðakaup útlendinga hafa verið
mikið í deiglunni á Íslandi, meðal
annars eftir að Fréttablaðið greindi
frá kaupum kanadísks auðjöfurs á
jörðinni Horni í Skorradalshreppi.
Ögmundur Jónasson, fyrrverandi
innanríkisráðherra, segir að það sé
ekkert hald í íslenskri löggjöf til að
koma í veg fyrir jarðakaup erlendra
auðkýfinga. n
Auðkýfingar reyna að
kaupa færeyskar jarðir
Ef íslensk stjórnvöld skylduðu
álverin á Íslandi til að nýta
raforkuna sem þau fá í jafn
ríkum mæli og Norsk Hydro
gera mætti spara orku sem
nemur framleiðslu Hvamms-
virkjunar, að því er útreikn-
ingar Landverndar sýna.
ser@frettabladid.is
OrKUMÁL Hægt er að mæta allri
raforkuþörf vegna orkuskipta á
Íslandi árið 2030 með því að skylda
þau álver sem hér starfa til að nýta
raforkuna jafn vel og álver í öðrum
löndum gera að meðaltali.
„Afleiðingarnar eru sóun,“ segir
Auður Önnu Magnúsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Landverndar, en
félagið heldur ofangreindu fram
eftir að hafa lagst í rannsóknir á
orkunotkun stóriðjunnar hér á
landi og hvernig hún getur nýtt
orkuna betur.
Þær sýna öðru fremur að myndu
íslensk álver nýta orkuna eins og
almennt gerist annars staðar skipti
það miklu máli fyrir orkubúskap á
Íslandi.
„Kannski er þessi sóun til staðar
á Íslandi vegna þess að raforkan til
stóriðjunnar er ódýr í samanburði
við önnur lönd, sérstaklega í ljósi
mikilla hækkana á orkuverði á síð-
asta ári á meginlandi Evrópu,“ bætir
Auður við.
Forkólfar Landverndar telja að
hægt sé að mæta fyrirliggjandi
eftirspurn vegna orkuskipta á næstu
árum með breytingum á starfs-
háttum álveranna, en þau nýta nú
64 prósent af allri raforku sem fram-
leidd er á Íslandi.
„Með öðrum orðum þarf ekki að
eyða fé í nýjar virkjanir né spilla
náttúrunni til að mæta næsta kafla
orkuskiptanna,“ bendir Auður á.
Árið 2021 hafi verið framleidd
836 þúsund tonn af áli á Íslandi og
í framleiðsluna hafi 12.454 gíga-
vattstundir verið notaðar. Sam-
kvæmt þessum tölum hafi því 14,9
kílóvattstundir verið notaðar til að
framleiða hvert kíló af áli, að meðal-
tali. Verst sé orkunýtingin í álverinu
í Straumsvík.
Heimsmeðaltal raforkunotkunar
við álframleiðslu sé 14,1 kílóvatt-
stund á hvert kíló af áli, en nágrann-
ar okkar í Noregi, Norsk Hydro, noti
minna en það, eða 13,8 kílóvatt-
stundir fyrir hvert kíló af áli.
Norsk Hydro hafi svo kynnt nýja
tækni í álverinu í Karmyöy sem fari
með orkunýtinguna í 12,3 kílóvatt-
stundir á hvert kíló af áli.
„Íslensk álver standa sig þannig
illa í orkunýtingu í öllum saman-
burði, bæði hvað varðar meðal-
notkun á heimsvísu og við notkun
Norsk Hydro að meðaltali, að ekki
sé talað um enn frekari tæknifram-
farir í orkunýtingu sem boðaðar
hafa verið,“ segir Auður.
Með þeirri einu aðgerð að skylda
álverin til þess að nýta orkuna jafn
vel og Norsk Hydro gerir að meðal-
tali mætti spara 919 gígavattstundir
á ári, án þess að draga úr fram-
leiðslu.
„Þetta samsvarar um 4,7 pró-
sentum af allri raforkuframleiðslu
á Íslandi árið 2021 og er umtals-
vert meira en áætluð framleiðsla
Hvammsvirkjunar,“ segir Auður
Önnu Magnúsdóttir. n
Íslensk stóriðja sögð sóa
raforkunni í miklum mæli
Áætluð orkusóun íslenskra álvera jafngildir áætlaðri framleiðslu Hvammsvirkjunar samkvæmt útreikningum Land-
verndar. Verst mun orkuýtingin vera í álverinu í Straumsvík. fréttablaðið/hari
gar@frettabladid.is
MOsKva Xi Jinping, forseti Kína,
hóf í gær þriggja daga heimsókn til
Moskvu.
„Við gleðjumst yfir að kær vinur
okkar, Xi, er í Moskvu,“ sagði Vla-
dímír Pútín, forseti Rússlands.
Xi og Pútín ræddu meðal annars
stöðu mála í Úkraínu og efnahags-
mál. Pútín sagði viðræðurnar hafa
verið uppbyggilegar og að hann
vonaðist eftir stöðugu samband við
Xi og kvað Kína vera mikilvægasta
viðskipta- og efnahagsfélaga Rúss-
lands.
Xi sagði Kínverja hlutlausa í átök-
unum í Úkraínu. „Við erum hlynnt
friði og hlynnt samtali,“ sagði Xi. n
Heimsótti Moskvu og hlýddi á Pútín
Xi Jinping,
forseti Kína
katrinasta@frettabladid.is
saMféLag Starfsfólk Fjörheima,
félagsmiðstöðvar í Reykjanesbæ,
fer í vikunni af stað með fræðslu
um samfélagsmiðla, orkudrykki
og samskipti, sem verður SOS með
upphafsstöfum orðanna og kallast
því SOS fræðslan.
„Það sem við tökum mest úr þess-
ari fræðslu er það sem við fáum
að heyra beint frá börnunum um
hvernig þau eru að upplifa hlutina,
hvað mætti betur fara og þeirra
hugmyndir. Þau vita oft best,“ segir
Thelma Hrund Hermannsdóttir
aðstoðarforstöðumaður Fjörheima .
Hún segir mikilvægt að geta ein-
blínt á andlega líðan og heilsu barna
„Kannanir Rannsókna og grein-
ingar sýna að líðan ungmenna á
Íslandi er ekki góð,“ segir Thelma
og að margir þættir geti haft áhrif á
en tekin hafi verið ákvörðun um að
einblína á þessi atriði í fræðslunni.
Miðað er við aldurstakmark sam-
félagsmiðlanna, sem er þrettán ára,
þó ljóst sé að yngri börn séu mörg
komin með aðgang að miðlunum.
Fræðslan er unnin út frá skýrslu
Fjölmiðlanefndar um börn og net-
miðla og í samstarfi við foreldra-
félög grunnskólanna í Reykjanesbæ.
Félagsmiðstöðin hefur áður verið
með fræðslu um orkudrykkjaneyslu
ungmenna fyrir foreldra sem skilaði
góðum árangri að sögn Thelmu,því
er notuð sama formúla núna.
„Nálgunin hjá okkur er gagnvirk
þar sem við viljum eiga samtalið við
ungmennin og láta þau gera verk-
efni í kringum þetta til að fá þau til
að hugsa,“ segir Thelma.
„Við höfum tileinkað okkur að
fara ekki inn í bekkina og vera með
boð og bönn. Við erum bara að setja
þessar upplýsingar og staðreyndir
fyrir ungmennin og foreldrana til að
þau geti tekið upplýstar ákvarðanir
fyrir sjálf sig. Svo að þau viti að hætt-
urnar eru þarna úti og ef þú tekur
réttar ákvarðanir og notar gagn-
rýna hugsun þá getur þú komist hjá
hættum.“
Í myndböndunum eru einstakl-
ingar sem tengjast á einhvern hátt
Reykjanesbæ og börnin kannast við.
„Við tókum niður staðreyndir um
íslensk ungmenni og notkun þeirra
á miðlunum. Við fengum fólk til að
gefa okkur sín einlægu viðbrögð við
staðreyndunum,“ segir hún:
„Í einu myndbandinu spyrjum
við fólk hvort það viti hvar það geti
tilkynnt hatur á netinu og óviðeig-
andi efni en enginn gat svarað því.
Það er rosalega mikilvægt að fólk
viti hvert það á að leita.“ n
Enginn vissi hvert ætti að tilkynna hatur á netinu
6 fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 22. mARs 2023
MiÐViKUDAGUr