FLE blaðið - 01.01.2022, Qupperneq 11

11FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2022
Áhrif áhættu vegna loftslagsbreytinga á einstaka þætti reikn-
ingsskila kunna einnig að vera mismunandi, allt frá því að þau
takmarkist við upplýsingagjöf í skýrslu stjórnar eða skýringum
til þess að þau leiði til breytinga á afkomu, fjárhagsstöðu og
sjóðstreymi, með tilheyrandi áhrifum á kennitölur, arðgreiðslu-
möguleika og virði fyrirtækja.
ÁHRIF Á ÍSLANDI
Jafnvel þó umfjöllun um áhrif áhættu vegna loftslagsbreytinga
á reikningsskil hafi til þessa farið fram að mestu leyti erlendis
eru reikningsskil íslenskra fyrirtækja og opinberra aðila alls ekki
ónæm fyrir þessum áhrifum. Nú þegar eru komin fram dæmi
um slík áhrif, til að mynda vegna færslu og upplýsingagjafar
um losunarheimildir og útgáfu grænna og blárra skuldabréfa. Í
viðtali við Bjarna Herrera, forstöðumann sjálfbærni hjá KPMG,
sem birt var á vefsíðu Innherja þann 30. desember 2021 kemur
meðal annars fram að „Útgáfa sjálfbærra skuldabréfa á Íslandi
nam 173 milljörðum króna á árinu 2021 samanborið við 122
milljarða króna árið 2020 samkvæmt tölum frá sjálfbærniteymi
KPMG. Vöxtur í útgáfu sjálfbærra bréfa nam því 42 prósentum
á milli ára“ og að „græn útlán [hjá íslenskum viðskiptabönkum]
hafi aukist á milli ára og þau muni halda áfram að aukast eftir
því sem bankarnir reyna að koma grænu fjármagni sem þeir
hafa sótt á markað í vinnu“.
Þá eru fyrirsjáanleg áhrif vegna orkuskipta í samgöngum og
sjávarútvegi, lagabreytinga vegna alþjóðlegra skuldbindinga
Íslands í loftslagsmálum og væntanlegra breytinga á reiknings-
skilareglum til að kveða skýrara á um upplýsingagjöf á þessu
sviði, svo eitthvað sé nefnt.
GLÖGG MYND OG MIKILVÆGI
Jafnvel þó gildandi reikningsskilareglur innihaldi ekki reglur
sem taka sérstaklega á færslu, framsetningu og upplýsinga-
gjöf vegna viðskipta og annarra atburða sem tengjast loftslags-
breytingum þá ná almennu reglurnar engu að síður til þeirra.
Þetta gildir hvort sem reikningsskil eru samin í samræmi við
íslenskar reglur eða alþjóðlega reikningsskilastaðla. Þess ber að
geta að Alþjóðareikningsskilaráðið (e. International Accounting
Standards Board, IASB®) og starfsfólk Alþjóðaráðsins um
reikningsskilastaðla fyrir opinberra aðila (International Public
Sector Accounting Standards Board®, IPSASB®) gáfu á árinu
2020 út, sitt í hvoru lagi, leiðbeinandi efni sem fjallar um hvern-
ig gildandi alþjóðlegir reikningsskilastaðlar, IFRS® og IPSASTM,
kunna að eiga við um mat, færslu og upplýsingagjöf um áhrif
áhættu af loftslagsbreytingum.
Til að mynda er þess krafist í reikningsskilareglum að árs-
reikningar gefi glögga mynd af afkomu, efnahag og breytingu
á handbæru fé og að bætt sé við ítarlegri sundurliðunum og
skýringum ef þarf, til að glögg mynd náist. Þetta kallar á að í
ársreikningum sé að finna allar þær upplýsingar sem eru taldar
mikilvægar fyrir aðalnotendur reikningsskila, sem í tilviki fyr-
irtækja eru núverandi og tilvonandi fjárfestar, lánveitendur og
aðrir kröfuhafar en í tilviki opinberra aðila eru þeir sem njóta
opinberrar þjónustu eða veita opinberum aðilum fjármagn, svo
sem ríkisborgarar og Alþingi.
Upplýsingar eru skilgreindar sem mikilvægar samkvæmt
alþjóðlegum reikningsskilastöðlum (IFRS®) „ef það að þeim sé
sleppt, þær séu rangar eða óljósar þá mætti með sanngjörnum
hætti búast við því að það hafi áhrif á ákvarðanir sem aðalnot-
endur reikningsskilanna taka á grundvelli þeirra [...]“. Þetta þýðir
að við gerð og framsetningu reikningsskila ber að meta hvort
upplýsingar um áhrif áhættu vegna loftslagsbreytinga eru mik-
ilvægar fyrir aðalnotendur þeirra. Við það mat er gott að hafa til
hliðsjónar leiðbeiningar sem Alþjóðareikningsskilaráðið (IASB®)
hefur gefið út, IFRS Practice Statement 2 Making Materiality
Judgements. Það liggur þó nú þegar fyrir að fjárfestar kalla í
auknum mæli eftir því að ársreikningar veiti upplýsingar um
möguleg áhrif áhættu vegna loftslagsbreytinga á afkomu, fjár-
hagsstöðu og sjóðstreymi til skemmri og lengri tíma.
EFTIRLITSAÐILAR
Aðilar sem hafa eftirlit með reikningsskilum, svo sem Evrópska
verðbréfaeftirlitið (e. European Securities and Markets
Authority, ESMA) og ársreikningaskrá á Íslandi, hafa nú þegar
lýst því yfir að þeir muni skoða sérstaklega hvort reikningsskil
vegna ársins 2021 eru í samræmi við gildandi reglur þegar
kemur að áhrifum vegna loftslagsbreytinga.
Í áhersluatriðum í eftirliti ársreikningaskrár vegna reiknings-
ársins sem lauk 31. desember 2021 kemur meðal annars fram
að „Ársreikningaskrá vill ítreka að við eftirlit með reikningsskil-
um félaga sem beita alþjóðlegum reikningsskilastöðlum er farið
eftir áhersluatriðum í eftirliti sem Verðbréfaeftirlit Evrópu gaf út
þann 29. október 2021“. Þá bendir ársreikningaskrá í tengsl-
um við ófjárhagslega upplýsingagjöf á að „Stjórnendum ber að
upplýsa um hvaða [...] stefnur félagið hefur varðandi umhverfis-
mál, þ.m.t. áhrif af loftlagsbreytingum, sbr. ákvæði b-liðar
1. mgr. 66. gr. d. auk þess að upplýsa um árangur af stefnu
félagsins samanber ákvæði c-liðar. Verðbréfaeftirlit Evrópu
gaf út í júní 2019 viðbót við leiðbeiningar um framsetningu
ófjárhagslegra upplýsinga. Framangreindum leiðbeiningum er
ætlað að aðstoða félög við umfjöllum um möguleg áhrif loft-
lagsbreytinga á þau. Stjórnendum er bent á að ætlast er til þess
að fjallað sé um áhrif loftlagsbreytinga á viðkomandi félag og
góð regla er að útskýra ástæðu þess ef slíkar upplýsingar eru
ekki birtar.“
Stærri fyrirtæki á Íslandi þurfa því að huga að mögulegum áhrif-
um áhættu vegna loftslagsbreytinga á reikningsskil sín vegna
ársins 2021.
ALÞJÓÐLEGIR SJÁLFBÆRNISTAÐLAR
Í nóvember 2021 var sett á laggirnar Alþjóðasjálfbærni-
staðlaráðið (e. International Sustainability Standards Board,
ISSB®), sem hefur það að markmiði að þróa og gefa út alþjóð-