Fylkir - 01.12.2022, Qupperneq 22

22 FYLKIR - jólin 2022
°
°
lak hjá mömmu og kústasköft hjá
pabba og bjuggum til tjald, stund-
um í garðinum heima og stundum
fórum við upp að Arnarstapa þar
sem Sveinn vínsali bjó. Guðmund-
ur, afi hennar Hrafnhildar, átti þar
túnbleðil þar sem hann heyjaði
fyrir heimiliskúna. Þar vorum við
frjálsar og sáum vítt í góðu veðri.
Einu sinni, ég hef verið 7 ára eða
svo, benti ég Hrafnhildi á Eini-
drang og sagði við hana: „Sérðu,
þarna er tröllskessa að vaða í land.“
Henni varð svo mikið um að hún
hljóp skælandi heim. Já, við vor-
um í „mömmó“ alveg þar til vorum
orðnar um 13 ára. Þá tók skáta-
starfið við.“
Stelpurnar í skátunum brölluðu
ýmislegt saman, fóru í útilegur
vestur í hraun og gengu á öll fjöll,
Litla- og Stóra-Klif, Dalfjall, Heima-
klett og Helgafell, sem þeim þótti
ekki mikið mál og kölluðu „skíða-
brekkurnar“, og Sæfell. Þær fóru oft
í Klaufina og svömluðu þar í sjón-
um. Jakob Sigurjónsson (Kobbi
bílstjóri) var liðlegur við krakkana
og leyfði þeim að sitja á vörupall-
inum hjá sér vestur í hraun eða út í
Höfða.
Barnaskólinn.
Eins og lög gerðu ráð fyrir fór
Lauga í barnaskólann og tók fulln-
aðarpróf 14 ára, fermingarvorið
sitt. „Loftur Guðmundsson, sem
leigði hjá Eyju frænku, kenndi mér
að stauta. Svo ég kunni eitthvað
þegar ég byrjaði í skólanum. Eins
sagði Auður á Hrafnagili okkur
Hrafnhildi til í reikningi, en hún
gafst alveg upp á okkur, við sug-
um svo mikið upp í nefið sagði
hún! Halldór Guðjónsson var
skólastjóri þessi ár, en við höfðum
nú ekki mikið af honum að segja.
Aðalkennarar mínir voru Vigfús
Ólafsson, „Fúsi í Gíslholti“, og Lýður
Brynjólfsson. Þeir voru báðir tve-
ir afbragðskennarar og góðir við
okkur krakkana. Okkur þótti afar
vænt um þá.“
Fúsi var Vestmanneyingur, mikill
sögumaður og þótti skemmtilegur
kennari, seinna skólastjóri Gagn-
fræðaskólans. Hann endursagði
Íslendingasögurnar fyrir krakkana
og lék sjálfur helstu kappana og
lýsti bardögum þeirra. Lýður var
Húnvetningur. Eftir kennarapróf
og námsdvöl erlendis kenndi
hann á Fáskrúðsfirði en kom til
Eyja 1939, giftist Auði frá Hrafna-
gili og bjó í Eyjum upp frá því.
„Við vorum fjörmikill árgangur.
Ég man í svipinn eftir Sirrý (Sigríði)
í Gíslholti, Möggu (Margréti) í Ási,
Ósk á Dyrhólum, Lollu (Þóreyju)
á Búrfelli, Guðnýju Bjarnadóttur,
Gunnari í Berjanesi, Gísla Gríms
á Haukabergi, Halla (Þórhalli) á
Reykjum, Leifi á Fögrubrekku, auk
svo Hrafnhildar, Dísu og Dúnu sem
var sessunautur minn.“
Laugu þótti „ofsalega gaman“ í
skólanum og naut sín þar, átti gott
með að læra. „Á sumrin voru bara
leikir og fjör. Ég fór þó snemma
að vinna, vann sem krakki í öll-
um bakaríunum, Magnúsarbak-
aríi, bakaríinu hjá Vogsa og líka í
Kallabakaríi (hjá Karli Björnssyni).
Í sveit fór ég aldrei. Mamma og
pabbi vildu aldrei senda mig frá
sér í sveitardvöl.“
Ferming,
fullnaðarpróf
og iðnskólinn.
Lauga fermdist vor-
ið 1945, um það bil
sem stríðinu lauk.
„Það var voða há-
tíðlegt, við öll prúð-
búin og spreng-
lærð í kverinu.“ Séra
Halldór Kolbeins
fermdi, hann var þá
nýkosinn prestur í
Landakirkju. „Svona
dögum gleymir
maður aldrei. Það
var veisla heima á
Hilmisgötu og ég
fékk margar fermingargjafir og
ég man að Guðlaugur Hansson
og Fríða gáfu mér 200 kr., það var
mikið fé í þá daga.“
Eftir fermingu og fullnaðarpróf
fór Lauga að vinna eins og flest-
ir gerðu. „Ég ætlaði mér að fara í
Hjúkrunarskólann en frú Sigríður
Backmann, sem var forstöðukona,
setti fyrir sig að ég hafði slasast á
mjóhrygg 5 ára; mátti ekki sam-
kvæmt vottorði lyfta þungu, ekki
meira en 5 kg. En ég átti eftir að
eignast 5 börn og sennilega hef ég
brotið regluna nokkrum sinnum!“
Lauga hélt því áfram að vinna en
setti nú stefnuna á Handíða- og
myndlistaskólann. Hún sótti tíma
í Iðnskólanum í Eyjum og hafði
gaman af því, ekki aðeins náminu
heldur líka félagslífinu. „Kvöldskóli
iðnaðarmanna“ hét hann fyrst
og nemendur gátu því stund-
að þar nám með vinnu. Halldór
Guðjónsson, sem var skólastjóri
Barnaskólans, veitti skólanum for-
stöðu og kenndi m.a. ensku. Lýð-
ur kenndi þar líka en Lauga nefnir
sérstaklega Pálma Pétursson sem
eftirminnilegan og skemmti-
legan kennara. Pálmi var seinna
vinsæll kennari við Kennaraskól-
ann. Lauga samdi við Áslaugu á
Heygum, sem bjó í Baðhúsinu við
Bárugötu hjá Emmu nuddkonu,
móður sinni, að segja sér til í ensku
gegn því að hún passaði Orra, son
hennar í staðinn!
„Ég var alveg ástríðufullur
teiknari og málari sem krakki, alltaf
að gera myndir, öllum stundum,
klippa út, líma upp og föndra. Mér
fannst að hæfileikar mínir lægju
á þessu sviði og myndlist veitti
mér mikla ánægju. Ég hefði get-
að fengist við myndlist samhliða
húsmóðurstörfum. En þetta fór nú
allt öðru vísi eftir Skotlandsferðina,
þegar Óli minn kom til sögunnar
og ástin kviknaði. Þá kom trúlofun,
gifting og svo byrjuðu barneignir.
Að ala upp fimm börn á þessum
tíma, fyrir fimmtíu, sextíu árum,
og annast heimilishald, var meira
en fullt starf og lítill tími til annars,
t.d. skólagöngu. Þetta hefur allt
breyst svo mikið síðan með nýjum
heimilistækjum, leikskólum, aukn-
um þægindum og margvíslegri
aðstoð og þjónustu. Er bara ekki
sambærilegt. Og margt hefur
breyst í samfélaginu; t.d. kemur
fólk yfirleitt ekki heim í hádegis-
mat eins og áður var, það sér eig-
inlega hver um sig yfir daginn. En
ég er alveg sátt, hafði gaman af
börnum og hef fengist dálítið við
að teikna og mála á seinni árum.“
Þar er ekkert ofsagt, á veggjum
í íbúð Laugu eru margar myndir
sem hún hefur málað og eru til
mikillar prýði, sumar hverjar frá
Vestmannaeyjum.
Eftir að skólagöngu lauk byrjaði
Lauga að vinna í verslun innar-
lega á Hásteinsvegi. „Þetta var í
nýbyggðu húsi, nr. 39, aðeins lítil
og þröng kompa, beint á móti
Héðinshöfða. Helgi Benedikts-
son átti þessa búð og við vorum
mest með dósa- og pakkamat. En
í næsta húsi austan
við, nr. 37, var önnur
verslun með sams
konar vörur, dósa-
og pakkamat. Það
var Neytendafélag
Vestmannaeyja. Það
var ótrúlega mikið
af smáverslunum
í Vestmannaeyj-
um á þessum tíma,
og stundum fór
þetta eftir pólitík.
Helgi Ben. var fram-
sóknarmaður, en í
Neytendafélaginu
voru sjálfstæðis-
menn. Í „Neytó“
vann ung stúlka
sem ég kynntist
og varð góð vinkona mín, Erla
á Grímsstöðum (Haraldsdóttir).
Við vorum alveg ópólitískar! Ég
hafði gaman af því að vinna í búð,
maður hitti svo marga sem maður
hefði annars aldrei kynnst, eins
og t.d. krökkunum í Héðinshöfða,
þau voru ekki fá börnin í því húsi,
og eins húsmæðrum þarna í
grenndinni. Ég man t.d. eftir Gígju
Reim. og Önnu Reim., þær voru
sérstakar konur, og mörgum fleir-
um. Ég fékk svo Erlu næsta sumar
til að koma með mér á Laugarvatn,
við unnum þar á hótelinu og höfð-
um óskaplega gaman af. Ég hafði
raunar verið þar eitt sumar áður
með Kristbjörgu („Bíbí“) í Skógum
og líkað vel.“
Lauga fór svo að vinna í Kaup-
félagi verkamanna í Bárugötu.
Friðjón Stefánsson var þá kaupfé-
lagsstjóri, „ósköp vænn og þægi-
legur maður“ en hann fluttist eftir
fáein ár til Reykjavíkur og varð
þekktur rithöfundur. Þar var Lauga
þar til hún gifti sig og fluttist til
Reykjavíkur. Hún fór þá að vinna
í versluninni „Ragnari Blöndal hf.“
í Austurstræti 10. Þetta var fata-
búð, sérverslun, sem foreldrar Val-
dísar svilkonu Laugu áttu en var
stjórnað var af Gunnari Hall. Hann
var ekki síst frægur fyrir að eiga
stærsta einkabókasafn landsins á
sínum tíma. Þar var Lauga þang-
að til hún eignaðist sitt fyrsta barn
1953.
Hjónabandið.
„Við Óli giftum okkur 6. júlí 1952
og byrjuðum að búa á Barnónsstíg
78, í húsinu við hliðina á tengda-
foreldrunum. Áður en að því kom
fór ég nokkra mánuði í Húsmæðra-
skóla Reykjavíkur og fannst það
skemmtilegt og gagnlegt.
Að sjálfsögðu gifti ég mig í Eyj-
um, það kom ekkert annað til
greina! Því miður ekki í Landa-
kirkju heldur vígði sr. Halldór Kol-
beins okkur saman á Hilmisgötu
7. Þar var rýmt til og slegið upp
veislu. Sylvía í Arnardrangi hjálp-
aði okkur við undirbúning og kom
með borðbúnað o.fl.
Brúðkaupsveislan var eftir-
minnileg og margar ræður flutt-
ar. Gleggst man ég eftir því sem
Guðlaugur Hansson, vinur okkar,
sagði. Hann óskaði okkur brúð-
hjónum hamingju, gleði og gæfu
Að ala upp fimm börn á þessum
tíma, fyrir fimmtíu, sextíu árum,
og annast heimilishald, var
meira en fullt starf og lítill tími
til annars, t.d. skólagöngu. Þetta
hefur allt breyst svo mikið síðan
með nýjum heimilistækjum,
leikskólum, auknum þægindum
og margvíslegri aðstoð og
þjónustu.
Jóhann Runólfsson (1944-
2018), yngsta barn Kristínar og
Runólfs og einkasonur þeirra.
Hann var fyrst starfsmaður
Útvegsbankans í Vestmanna-
eyjum, síðar sjómaður og loks
á ný bankamaður í Reykjavík.
Hann bjó á Hilmisgötu 7 þegar
gosið hófst 1973.
Hilmisgata 7 í gosinu 1973. Öskubingurinn náði vel upp á efri hæð hússins. Erna Olsen (dóttir Rebekku)
við björgunarstörf á æskuheimili sínu.
Runólfur á trillunni Svani sem hann smíðaði sjálfur. Hann fiskaði á
trilluna en notaði hana líka í alls konar snatt, m.a. sótti hann veiði-
menn í úteyjar og kom þeim heim með feng sinn, egg og fugl.
Vélbáturinn Jón Stefánsson VE 49 var einn margra sem Runólfur
Jóhannsson teiknaði og smíðaði í Vestmannaeyjum og bar skapara
sínum fagurt vitni. Báturinn þótti falleg fleyta og á hann veiddist
vel. Hann var smíðaður 1947 handa Björgvini Jónssyni sem var
kenndur við Úthlíð við Vestmannabraut. Báturinn var úr eik,
65 tonn. Síðar komst hann í eigu Einars Sigurðssonar og Hrað-
frystistöðvarinnar. Báturinn var seldur úr plássinu upp úr 1970.