Bókasafnið - 01.01.2000, Qupperneq 33

Hrafnhildur Hreinsdóttir
Þekkingarstjórnun og breytt
starfsumhverfi bókasafnsfræðinga
Vangaveltur byggðar á fyrirlestri frá málþingi FB og FBR 10. nóv. 1999
Greinin miðast að mestu við starfsumhverfi bóka-
safnsfræðinga á sórfræðisöfnum þó reynt sé
að Ifta á efnið með tilliti til starfa bókasafns- og
upplýsingafræðinga almennt. En til þess að
átta okkur betur á því hvar við erum stödd er rétt að fara
gróflega yfir hvert hlutverk okkar hefur verið.
í stuttu máli má segja að starfsvettvangur okkar hafi verið inni
(í bókstaflegum skilningi) á bókasöfnum af öllum stærðum og
gerðum. Við höfum stjórnað söfnum með það að leiðarljósi að
afla gagna, skrá, raða, gera aðgengileg, miðla til notenda og
varðveita gögn og upplýsingar til framtíðar. Bókasöfn hafa verið
áþreifanleg eins og við þekkjum þau, þyggingar með hillum
sem geyma bækur eða tímarit og nú á síðari tímum önnur ný-
legri gögn eins og myndbönd, geisladiska og fleira af slíku tagi.
Bókaverðir líkt og baðverðir
Við höfum komið okkur upp starfsheitum sem lýsa þessari
starfsemi. I íslenskri starfaflokkun frá Hagstofunni má sjá eftir-
farandi starfsheiti: (http://www.hagstofa.is)
• bókasafnsfræðingur
• bókavörður
• almenningsbókavörður
• skólabókavörður
• skólasafnskennari
• og að lokum „bókasafnsvörður", heiti sem okkur er að
vonum afar illa við.
Þá höfum við einnig haslað okkur völl á öðrum starfsvettvangi,
skyldum þó, það er að sinna skjalastjórn, sjá um myndasöfn,
tónlistarsöfn og fleira. Þar þekkjum við starfsheiti eins og:
• skjalavörður
• skjalastjórnandi?
• filmuvörður
Það sem fyrst vekur athygli þegar litið er yfir flóru starfsheit-
anna er endingin „vörður” sem vísar til varðveisluhlutverks
safnanna. En líklegt er að margir notendur skilji varðarheitið
þannig að hlutverk okkar sé að gæta bóka (fyrir notendum?)
líkt og baðverðir gæta þess að menn þvoi sér, Væri eflaust
gaman og fróðlegt að skoða þetta betur (sögulegu samhengi
og verðugt verkefni fyrir einhvern nemann með sögulegan
áhuga. Annars vegar vekur þetta varðarheiti spurningar um
aðra þætti sem starf okkar varðar, það er miðlunarhlutverkið.
Höfum við kannski lagt ofuráherslu á varðveisluhugtakið á
kostnað miðlunarhlutverksins eða þjónustuhlutverksins?
Starfsþróun
Bókasafnsfræðingar hafa verið að vakna til umhugsunar um
önnur hlutverk síðustu ár. Til marks um það er breytingin á
starfsheitinu bókasafnsfræðingur ( heitið bókasafns- og
upplýsingafræðingur. Starfsheiti eru oft tengd möguleikum til
þróunar (starfi og þar með launakjörum. Þv( er ekki úr vegi að
skoða þau mál ofurlítið
Staðreyndin er sú að bókasafns- og upplýsingafræðingar
hafa litla möguleika til þróunar í starfi hér á landi. Skólabóka-
vörður er yfirleitt einn að starfi og verður að sinna öllum verk-
efnum sjálfur. Hann á ekki möguleika á að hækka í tign - að
minnsta kosti ekki eins og málum er háttað hér á landi.
Framhaldsskólasöfnin bjóða upp á örlítið meiri möguleika og
sérhæfingu þar sem fleiri eru að störfum.
Þeir sem vinna á almenningsbókasöfnum geta, í það
minnsta á stærri söfnunum, sérhæft sig, til dæmis í skráningu
eða upplýsingaleit eða öðrum sérsviðum safnanna. Þeir geta
vaxið í starfi sem deildarstjórar, útibússtjórar og yfirbókaverðir
safnanna. Þetta gildir að miklu leyti um bókasafns- og upp-
lýsingafræðinga á háskólasöfnum. Á einmenningssöfnunum
er ekkert slíkt til staðar. Á sérfræðisöfnum er sama sagan þar
Bókasafnið 24. árg, 2000
31