Bókasafnið - 01.01.2000, Blaðsíða 74

öðru bindi hennar, eru stjórnmá! til umljöllunar og lesandínn fær að
kynnast átökum og hrossakaupum sem eíga sér stað baksviðs á
þeim vettvangi. Alltaf er þó stutt í gamansemi. Tilvítnanir eru
margar í þókunum og heimildaskrár ítarlegar sem gerir verkið að
heimildariti sem vitnað verður til.
Degi B, Eggertssyni tekst hér að skrifa sannfærandi og
spennandi texta sem heldur lesandanum föngnum út í gegnum
söguna og við tekur óþreyjufull bið eftir síðasta bindinu,
Ásta Sigurðardóttir: Sunnudagsb/öld til
mánudagsmorguns. Reykjavík: Helgafell,
1961. 153, [2] bls.
Mikið hefur verið pælt og spekúlerað í því
hvaða bók sé verðugust til að hljóta
þessa heiðursnafnbót og menn ekki verið
á eitt sáttir, skiljanlega, Hver hefur sinn
smekk og sínar forsendur tíl að álykta þar
um. Sumír hafa notað tækifæríð til þess að velta upp þeirri
hugsun hvað sé bók, hvort hún sé textinn sem fyllir síður hennar
eða allt umbrotsferlið og útlitshönnunin, þ.e. hvernig bókin líti út í
höndum lesandans og jafnvel hefur verið gengið svo langt að
fullyrða að bók aldarinnar sé símaskráin því hún sé sú bók sem
oftast komi við hendur fólks.
Hvað míg varðar er bók fremur texti en útlit og þegar ég er
spurð álits á því hver sé bók aldarinnar verður mér fyrst og fremst
hugsað til þess hvaða bók hafi komið mestu róti á bókmennta-
hefðina, hvaða bók hafi náð til „k/íku" lesenda og annarra höfunda
og 'markað þar spor sem máðíst ekki út heldur sat fast og hafði
áhrif á allt sem tengdist bókmenntaskrifum eða bókmenntasmekk
upp frá því. Eins og spor Frjádags á eynni hans Krúsó.
Þess vegna leitar hugur minn til þess rithöfundahóps sem
tengja má upphafi módemismans á íslandi, til þeírra sem reyndu
að breyta farvegi bókmenntanna eða bókmenntahefðinni svo-
kölluðu, Höfundar eins og Thor Vílhjálmsson, Svava Jakobsdóttir,
Guðbergur Bergsson og Ásta Sígurðardóttir koma þá upp í
hugann en þá eru margir ótaldír, jafnvel mætti nefna Þórberg
Þórðarson f þessu samhengi, ef maður víll teygja síg aðeins. En
þar sem ég er kona standa konur og málefni Iwenna mér nærri,
og sú kona sem opnaði hvað djarflegast hugarheim kvenna á
öldinní er að mínu mati Ásta Sigurðardóttir með smásagnasafni
sínu Sunnudagslwöld til mánudagsmorguns og sú bók er mitt val
á „bók aldarinnar",
Hvað varðar texta og útlit er þessi bók heilsteypt listaverk frá
höfundi til lesenda, án þess að nokkur annar „hönnuður" komi þar
við sögu, en graffkmyndir Ástu og kápumynd auka vægi textans
og þar með gildi bókarinnar, Sögumar í þessari bók, sem gefin er
út árið 1961, birtust margar fyrst í tímaritum á sjötta áratugnum.
Það sem gerir þessar sögur svo sterkar sem raun ber vitni, enn í
dag er þessi bók yfirieitt í útlání í Þjóðarbókhlöðunni, er sú
staðreynd að í þeim leggur höfundur líf sitt að veði, Ásta er að
skrifa um eigin reynslu, eigið líf, og hún dregur ekkert undan án
þess þó að það komi beinlínis fram að hún sé að skrifa um sjálfa
síg. En þar fyrir utan kann Ásta ákaflega vel að segja sögu en það
hjálpar henni vissulega hve vel hún þekkir aðstæður og umhverfi
persóna sinna af eigin raun, Sögur hennar endurspegla Reykja-
vkursamfélag eftírstríðsáranna og andstæður ríkra og fátækra,
sterkra og vanmáttugra eru skýrar.
Ég ætla ekki að hætta mér út í sálma um hvort skáldsagan
haldí velli á þessari (Iwik-)mynda öld sem nú er, en kannski er ein
ástæða þess að smásögur Ástu hafa haldið vinsældum sínum sú
hvað þær eru myndrænar, Þersónurnar birtast í nútíð sinni, án
fortíðar og framtíðar, en nútíð þeirra snertir streng í brjósti allra sem
þeim kynnast, Og jafnvel ekki laust við að lesendur fái samviskubit
við lesturinn, og kannski til þess ætlast - bókin er jú tileinkuð
Reykvíkingum - en borgaramenningin fær heldur kaldranalega
útreið og harðari ádeila vandfundín, Ádeíla sem snýr ekki hvað síst
að hefðbundnum H/enhlutverkum, enda konan í sögum Ástu
frekar manneskja en kona í hefðbundnum skilíngi þess orðs
(móðir, kona, meyja). Fyrir þeirra hluta sakir eru þær tímamótaverk,
sporið sem markaði fyrstu skref nútímakvennabókmennta.
FRÁ UMSJÓNARMANNI NETÚTGÁFU
Kristín Ósk Hlynsdóttir
Vorið 1999 var merkílegt f útgáfusögu Bókasafnsins en þá
var blaðið í fyrsta sinn formlega útgefið á rafrænu- og
prentformi. Alls hafa verið taldar 840 heimsóknir á heima-
síðu blaðsins, <http://www.bokasafnid.is/> frá upphafi og
eru gestir ekki eingöngu íslenskir þó að sjálfsögðu séu þeir
í miklum meirihluta. Gestir fiafa einnig komið frá Norður-
löndunum, Bretlandi, Ástralíu, Kanada og Hollandi. ( júní
1999 var gestafjöldi hvað mestur en þá heimsóttu alls 424
heimasíðu Bókasafnsins eða að meðaltaii 14 gestir á dag.
Þorný Hlynsdóttir
72
Bókasafnið 24. árg, 2000