Bókasafnið - 01.01.2000, Blaðsíða 15

ings og samvínnu. Þar var talið óhjákvæmilegt að menntunin
breyttist og hún yrði um margt ólík menntun flestra sem nú
starfa. Hin ýmsu fagfélög settu fram lista yfir hæfni sem þau
telja nauðsynlega í framtíðinni, Ef þær óskir eiga að ná fram
að ganga þarf að endurskipuleggja námið og líklega lengja.
Jafnvel bandarískar háskóladeíldir þykja of litlar til að bjóða
upp á nægilegt val miðað við hinn fjölbreytta atvinnumarkað
og námið er of stutt til að nemendur fáí nógu breiða þekk-
ingu. Rætt var um að námið þyrfti að
vera þverfaglegt og til viðbótar við
hefðbundin víðfangsefni bókasafns-
og upplýsingafræði væri æskilegt að
sækjavþekkingu til hagfræðinga, sál-
fræðinga, og sérfræðinga um sam-
skipti og upplýsíngatækni. Talið var
að margir valkostir yrðu í boði i fram-
tíðinni. Háskólarnir verða að starfa
saman til að bjóða upp á sérhæfingu
og sérhæfð námskeið þeirra verða
með fjamámssniði. Samstarf stéttar
og háskóla verður nauðsynlegt og
launin verða að hækka til að tryggja
nýliðun í stéttinni.
Eitt þeirra félaga, sem settu fram
stefnu sína á þinginu, er The Library &
Information Teehnology Association
(LITA). Þar er staðhæft að menntunin
eigi að kenna okkur að hugsa á skap-
andi hátt um upplýsingar, án tillits til forms, miðils eða fram-
setningar. Fram kemur að hryggjarstykki bókasafnsfræðinnar sé
skipulag, aðgangur að upplýsingum og varðveisla skráðrar
þekkingar til þess að mæta þörfum skilgreinds notendahóps.
Þetta á við hvort heldur er fengist við prentaðar eða rafrænar
heimildir (Líbrary & Information Technology Association.
Statement for Congress on Professional Education). f
stefnuyfirlýsingu sinni lítur félag háskólabókavarða (ACRL) svo á
að bókasafnsfræði sé skuldbundið lífsstarf (profession),
grundvöllur hennar fræðilegur og þeim fræðilega skilningi sem
fólk öðlast í háskólanámi beiti það í starfi. Auk þess eru þeir
sem starfa í háskólabókasöfnum taldir þurfa að hafa víðfeðma
þekkingu á háskólaumhverfi og æskilegt að þeír hafi einnig
aðrar prófgráður. Þá er mikilvægt að hinir sömu leggi fram sinn
skerf til fræðistarfa, Þess utan eru undirstrikuð atriði eins og
tækniþekk/hg fremur en einungis tæknileg færni, kennslu- og
leiðsagnarhlutverk, stjórnun og áætlanagerð, mælingar og mat
á skilvirkni safna, þekking á lögum og siðareglum og fleira
(Association of College and Research Libraries 1999),
Bandarískir bókaverðir í sérfræðisöfnum hafa heldur ekki
látið sitt eftir liggja. í skýrslu frá 1996 (Competencies for ...
1996:1) er hæfni skilgreind sem samspil kunnáttu, skilnings,
færni og viðhorfa sem til þarf til þess að vinna starf á skilvirkan
hátt, bæði frá sjónarhóli starfsmanns og þeirra sem fylgjast
með verkum hans og njóta þeirra, Sá sem starfar í sérfræði-
safni þarf að þekkja gjörla bæði prentuð og rafræn gögn á
sértækum efnissviðum og geta skipulagt og stjórnað upplýs-
ingaþjónustu sem hæfir þörfum ein-
staklinga og hópa sem safnið þjónar.
Hann velur bestu fáanlegar upplýs-
ingar og eykur virði þeirra með því að
koma þeim í hendur réttra viðskipta-
vina á réttum tíma. Hann þarf eínnig
að taka forystu við notkun upplýs-
ingatækni og vinna með tækni-
menntuðu fólki að vali og mati upp-
lýsingakerfa. í æ meira mæli kemur f
hlut bókasafnsfræðinga að kynna
upplýsingakerfi af ýmsum toga og
kenna fólki að nota þau.
Þá þarf að móta stefnu stofnana
varðandi aðgang að upplýsingum
bæði innan stofnunar og utan um leið
og virða þarf lagalegar og siðferðilegar
reglur um alla meðferð upplýsinga,
Niðurstaðan er sú að bókaverðir í sér-
fræðisöfnum þurfa að búa yfir tvenns
konar hæfni, faglegri og persónulegri. Undir faglega hæfni fellur
þekking á upplýsingaveitum og hvernig nálgast megi upp-
lýsingar, á tækni, stjórnun og rannsóknum og hæfileikar til að
nota þessa þekkingu sem grunn til þess að veita upplýsinga-
þjónustu. Persónuleg hæfni felst í færni, viðhorfum og gildismati
sem gera einstaklinginn að góðum verkmanni sem hefur gott
vald á samskiptum, lítur á nám sem ævilangt viðfangsefni, sýnir
fram á virðisauka i störfum sínum og getur tekist á við
breytingar í umhverfi sínu (Competencies 4).
Þá eru það ekki síst skólasafnskennarar sem benda á að
nemendur í öllum skólum þurfi að læra að beita upplýsinga-
tækni ( námi og starfi. Alls staðar er stefnt að almennu „upp-
lýsingalæsi”. Hér bætast kenningar um nám og kennslu á
námskrá bókasafns- og upplýsingafræðinema (Carey, James
0. 1998).
Kröfur hins íslenska atvinnumarkaðar
Á kennslumálaráðstefnu á vegum Háskóla fslands, sem haldin
var 21. og 22. janúar 2000, ræddi starfsmannaráðgjafi hjá
Breski orðabókahöfundurinn Samuel Johnson við lestur.
Bókasafnið24. Arg. 2000
13