Heima er bezt - 01.10.2002, Blaðsíða 16

Er við vorum tíu ára hófst
barnaskólinn, sem var svokall-
aður farskóli, þ.e. sami kenn-
arinn kenndi tveim hópum
barna á fjórum stöðum, öllum
árgöngum í sama bekknum.
Guðmundur Ingi Kristjánsson
skáld kenndi mér fyrsta vetur-
inn en Svava Thoroddsen frá
Vatneyri við Patreksíjörð,
næstu þrjá, fram að fermingu.
Kennt var í stofunni á bæn-
um Tröð í Bjarnardal fyrir jól.
I sömu kennslustofu höfðu
foreldrar mínir verið í skóla
með Guðlaugi Rósinkrans síð-
ar Þjóðleikhússtjóra, sem var
fæddur og uppalinn þar. Eftir
áramót var kennt í sérstöku
skólahúsi innst í fjarðarbotnin-
um, sem stóð milli bæjanna
Hests og Efrihúsa. Skólabyggingin
var raunar aðeins skólastofan, með
kolaofni sem eitt sinn datt um koll
við glímuátök elstu strákanna og ég
man að glóðin hraut út um allt gólf
öllum til mikillar skelfingar, og svo
forstofa þar sem við geymdum yfir-
hafnir og útiskó. Já, ég man að hér-
aðslækninn bar að garði til árlegrar
læknisskoðunar einmitt á meðan við
krakkamir og Svava kennari vorum
að saína saman eldsglóðunum og
reyna að forða eldsvoða.
Okkur var kennt tvær vikur í senn
en síðan vorum við aðrar tvær vikur
heima með námsefni sem okkur
hafði verið sett fyrir og vorum síðan
prófuð í er við mættum í skólann
næst. A meðan við lásum heima
kenndi svo kennarinn börnum i Val-
þjófsdal og í þinghúsinu á Þórustöð-
um, hálfan veturinn á hvorum stað.
Þau sem lengst áttu að sækja í skól-
ann gistu á nálægum bæjum meðan
kennt var fjarri þeirra eigin. Þannig
gisti ég og bjó hjá Hólmfríði og Þor-
geiri í Ármúla í Firði þegar kennt var
þar og Guðmundur sonur þeirra hjá
foreldrum mínum þegar kennt var í
Tröð.
Þetta fyrirkomulag og heimavinna
kenndi okkur að vinna sjálfstætt og
ég tel að það hafi verið þroskandi að
leita sjálf en láta ekki stöðugt mata
sig á öllu.
Valdimar með dœtrum sínum, Vöht og
Kristínu á toppi Mosvallafjalls.
Vitanlega fórum við gangandi í
skólann og á skíðuni ef snjór var á
jörðu, við Gróa frænka á hinum bæn-
um á Mosvöllum sem var jafnaldra
mín og ætíð samferða þegar kennt
var í Tröð. Áin gat verið farartálmi ef
mikið var í henni. Stundum var hún
líka ísi lögð og hægt að ganga beint
af augum, annars bara að velja gott
vað og fara úr sokkum og skóm eða
stígvélum ef of djúpt var fyrir þau og
vaða. Þrautalendingin var að fara
lengri leið á brú bílvegarins nálægt
Kirkjubóli ef áin var ekki væð. Krist-
ján bóndi í Tröð smíðaði reyndar
göngubrú úr símastaurum yfir ána á
móts við bæ sinn á síðari árum þess-
arar skólagöngu minnar og það var
mikil samgöngubót.
Ekki minnist ég þess að börnin
sem nutu aðeins farskólakennslu
hálfan veturinn en lásu heima hinn
helminginn, stæðu sig neitt lakar en
þau sem komu frá kauptúnunum eða
jaíhvel sjálffi höfuðborginni þegar í
héraðsskólann á Núpi var komið.
Heyskapur, mótekja o.fl.
Það var hætt að binda heyið í
bagga og flytja það á hestbaki í upp-
vexti mínum, en flutt á hestvögnum
og engjar og tún slegin með hesta-
sláttuvél, nema einstaka
skikar. Heyið var síðan flutt
heim á tún og þurrkað þar.
Eg lærði ungur að slá með
orfi og ljá, þó það væri sjald-
an gert. Dráttarvélin var ekki
komin til sögunnar nema á
vegum Búnaðarfélagsins, til
að vinna nýjar sléttur og
slétta þýfða jörð.
Móinn til eldunar og upp-
hitunar tókum við upp inni á
Hestdal, þurrkuðum hann
þar og fluttum í stórum hest-
vögnum til bæjar á haustin.
Eg man hve þreyttur ég var á
kvöldin fyrsta haustið, sjö
ára gamall, eftir 4 móferðir
sem tóku um 16 klst., með
því að bera líka inn móinn
og hlaða honum upp eftir
hverja ferð.
Margar ferðirnar reiddi ég gang-
andi ferðalanga yfir Vöðin frá
Mosvöllum að Innri Veðrará, því um
fjöru voru þau væð hestum, jafnvel
þó sjórinn næði upp á miðjar síður
þeirra, en óraleið var að ganga í
kringum allan innfjörðinn, svo þetta
sparaði fólki mikinn tíma. Fyrir kom
að ferðamenn stungu einni eða
tveimur krónum að hestastráknum og
raunar voru þetta fyrstu vinnutekjur
mínar, en yfirleitt var ekki minnst á
neitt gjald, þetta var bara sjálfsagður
greiði þó um ókunnuga væri að
ræða. Mig minnir að tímakaup karla
í vegavinnu á vorin hafi verið ein
króna um þetta leyti.
Kaupstaðarferðir, ferðalög og
sundreið
Oft var ég sendur ríðandi í kaup-
staðinn á Flateyri á unglingsárum
mínum, allt frá 12 ára aldri,
skemmtilegar og eftirminnilegar
ferðir. Gaman var að koma í gamla
kaupfélagshúsið, í bókabúð Jóns
Eyjólfssonar og fá sér vínarbrauð í
bakaríinu. Eftir að bílvegurinn var
lagður kringum fjörðinn hafði Bjarni
Guðmundsson læknir eitt sinn misst
af Esjunni frá Flateyri suður og tók
til þes ráðs að láta Guðmund Al-
bertsson leigubílstjóra aka sér inn að
Mosvöllum og falaði þar reiðslu
432 Heima er bezt