Heima er bezt - 01.10.2002, Blaðsíða 4

I
□TTií

Agætu lesendur.

■
Ég man eftir að hafa einhvern tíma lesið vangaveltur um
það að ef tré félli einhvers staðar í miðjum skógi og ekkert
„eyra“, hvorki mannlegt né úr dýrafánu, væri nálægt til
þess að heyra, þá vaknaði spurningin hvort hægt væri að
tala um að til hefði orðið hljóð, þ.e.a.s. hvort það fyrirbæri
væri yfirleitt til ef enginn væri til þess að heyra það.
Heldur þótti mér þetta sérkennilegar vangaveltur, af
þeirri einföldu ástæðu að hljóðið hlýtur alltaf að vera til
staðar, hvort sem það er heyrt eða ekki.
í gamalli þulu segir á einum stað, „Guð gaf mér eyra,
svo ég mætti heyra,“ og eitt er víst að heyrn er eitt þeirra
skynjunarfæra sem allflestum lífsformum jarðarinnar, að
minnsta kosti í effi lögum þess, er bráðnauðsynleg til þess
að tryggja líf sitt og afkomu eða gera það auðveldara.
Hjá mannkyninu hefúr margt af því sem í gegnum
heymina er skynjað orðið manninum til nautnar og upplif-
unar, og eitt af því er tónlistin. „Maðurinn lifir ekki á
brauði einu saman,“ segir á góðum stað, og það er víst
áreiðanlega mikill sannleikur. Sagt er að ef grannt sé skoð-
að þá sé tónlist af einhverju tagi í öllu, og því kannski ekki
tilviljun að hún hafi orðið manninum hugstæð. Öll tíðni-
svið hafa sinn tón, og er kannski skemmst og einfaldast að
minnast þess þegar menn vom að leita útvarpssendinga á
gömlu langbylgju útvarpsins, þá vildi nú stundum koma
margvísleg „tónlist“ úr tækinu eftir því sem flett var yfir
bylgjulengdimar. Sjálfur himinngeimurinn er samansafn
alls konar tóna og hljóða.
Svo kann það að vera skilgreiningaratriði hvað menn
vilja kalla tónlist og hvað ekki. Ofl voru t.d. uppi deildar
meiningar um svokallaða nútímatónlist, því þeir voru til
sem vildu meina að tónlist væri einungis tónar sem hnigu
og risu í einhverju samræmi og þægilegu flæði. Meira að
segja var einhvern tíma birt niðurstaða úr rannsókn þar
sem talið var að sýnt hefði verið fram á að tónlistarfólk
sem gerði mikið af þvi að spila hina svokölluðu nú-
tímatónlist, væri að nokkrum mánuðum eða árum liðnum
við þá iðju, verr farið á taugum en hinir sem taktfastari
tónlist spiluðu. Og það haföi Ævar Kvaran leikari og
spíritisti, einhvem tímann á orði, að eitt með því betra sem
hann vissi til þess að íjarlægja neikvæða anda eða sálir,
væri að spila nútímatónlist, Og var það hans meining að
ástæðan væri hversu ósamstæðir tónar hennar væru oft á
tíðum. Og þá er ekki ýkja langt að minnast útvarpsviðtals
við húsfreyju eina á kunnum bóndabæ á suðvesturhorni
landsins, þar sem rekið var myndarlegt kúabú, en hún
sagði frá því að hún heföi, ef ég man rétt, plötuspilara í
fjósinu hjá sér og léti sígilda tónlist hljóma yfir kúnum, og
var hún ekki frá því að það bætti nytina hjá þeim.
Þessi ágæta kona hefur sennilega verið nokkuð á undan
sinni samtíð, því fyrir stuttu síðan var sagt ffá því í dag-
blöðum að menn hefðu komist að því að hundar elskuðu
klassíska tónlist. í fréttinni sagði m.a. frá því að þeir yrðu
ljúfir og afslappaðir þegar þeir hlýddu á hana, en færu að
spangóla þegar þeir heyrðu þungarokk. Aftur á móti töldu
þeir dýraatferlisfræðingar sem rannsóknina unnu, að
popptónlist og mannsrödd virtist hafa lítil áhrif á heðgun
þeirra. Þama var einmitt líka getið um það að fyrri rann-
sóknir hefðu gefið vísbendingu um að klassísk tónlist yki
eggjaframleiðslu í hænum og nytina í kúm.
Af þessu hafa menn svo dregið þá ályktun að æskilegt
væri að leika klassíska tónlist í umhverfi fólks. Þeir segja
það vitað mál að klassísk tónlist dragi úr streitu og pirringi,
létti lundina og bæti frammistöðu á sumum sviðum.
Það er skoðun sumra að vissar tegundir tónlistar geti ver-
ið orkugefandi og ekki ósjaldan hefúr maður heyrt fólk
tala um að þegar það er að þrífa eða taka til hjá sér, þá sé
einstaklega gott að hafa kröftuga og fjöruga tónlist í gangi,
það lyfti undir sálina og geri það léttara að inna verkin af
hendi.
Til eru þeir sem sjá tónlistina sem flæðandi liti og það
gefúr manni til kynna að hún sé orka af einhveiju tagi, svo
allt ber þetta að sama brunni.
Það er fátt í henni veröld sem á sér stað án hljóðs, og
segja má að tónlistin sé jákvæðari hlið hávaðans, því taktur
hennar og hljómur getur verið áhrifamikill. Af þessu má
ráða að tónlist geti verið nærandi og styrkjandi. í sjálfri
Biblíunni er meira að segja minnst á áhrif tónlistar, því í
Samúelsbók segir eftirfarandi:
„Andi Drottins var vikinn frá Sál, en illur andi frá
Drottni sturlaði hann.
Þá sögðu þjónar Sáls við hann: „Illur andi frá Guði sturl-
ar þig. Herra vor þarf ekki nema að skipa; þjónar þínir
standa frammi fyrir þér og munu leita uppi mann, sem
kann að leika á hörpu. Þá mun svo fara, að þegar hinn illi
andi frá Guði kemur yfir þig, og hann leikur hörpuna
hendi sinni, þá mun þér batna.“
Og Sál sagði við þjóna sína: „Finnið mér mann, sem vel
leikur á strengjahljóðfæri, og færið mér hann.“
Framhald á bls 447