Heima er bezt - 01.09.2007, Blaðsíða 19

Einn af okkar vinsælustu vorboðum er lítill spörfugl, sem
hefur hlotið nafnið maríuerla. Hún er af erluættinni,
fuglar sem teljast til þessarar ættar eru smáir og
grannvaxnir með lítið höfuð, langt stél, handflugíjaðrir eru 9,
fremur stuttar, en 3 ystu armflugijaðrimar em langar. Fætur em
langir og grannir, afturklóin löng og dálítið bogin, hinar eru
stuttar. Stélinu, sem er óvenjulega langt,
sveiflar fuglinn upp og niður. Maríuerlan
er síkvik og gefur frá sé falleg hljóð sem
hún endurtekurí sífellu.
Á vorin er karlfuglinn blágrár að ofan,
hnakki og ofan á kollinum er dökkgrátt
og háls að aftan stundum næstum svartur,
ljósari neðar á bringunni og kviði en dökkgrár á undirstélþökum.
Tvær ystu stélíjaðrimar hvorum megin eru hvítar.
Litur á kvenfugli er líkur nema kollhettan er ekki eins dökk,
né greinilega afmörkuð að aftan eins og á karlfuglinum. Litur
á fullorðnum fuglum dofnar þegar líður að hausti. Á ungum
fuglum eru litir daufari en á þeim sem eldri eru. Einnig er
talið að litur á þessum fuglum sé eitthvað breytilegur eftir
því hvaðan þeir koma.
Maríuerlan lifir mest á fíðrildum og öðrunt fljúgandi
skordýrum, einnig á ormum og öðru sem þær fínna á jörðinni.
Maríeurlan er farfugl á Norðurlöndum, hún kemur snemma
á vorin, stundum í byrjun apríl á Suðurlandi ef vel viðrar en
oftast ekki fyrr en upp úr miðjum mánuðinum. Algengt er að
hún sé komin norður yfír heiðar seint í apríl eða byrjun maí.
Maríuerlan er byggðarfugl og kann vel við sig í nærveru við
mannabústaði. Hún velur gjarnan hreiðursæði í gripahúsum,
sem eru nálægt tjömum eða lækjum. Einnig í mannlausum
bátum, sumarbústöðum og vegghleðslum. Sumar þeirra
verpa í klettum og koma þá hreiðrinu fyrir í sprungu eða
þar sem er afdrep. Mikil vinna er lögð í
hreiðurgerðina sem er vönduð karfa gerð
úr mosa, stráum og tæjum. Að innan
er hreiðrið fóðrað með tjöðrum, ull og
stundum hrosshári. Varptíminn er oftast
seint í maí og fyrri hluta júní. Maríuerlan
verpir oftast fímm eggjum sem em mjög
auðþekkjanleg frá öðmm eggjum spörfugla. Þau eru hvítleit
með gráum eða brúnum dílum. Utungunartíminn er um
12-13 sólarhringar og situr móðirin mest á eggjunum.
Karlinn hvílir hana á meðan hún þarf að bregða sér frá
og ná sér í æti. Ungarnir dvelja í hreiðrinu nokkum tíma
eftir að þeir koma úr eggjunum. Fyrstu dagana eru þeir að
mestu fíðurlausir og kúra hver upp að öðrum, móðirin er
hjá þeim fyrstu sólarhringana milli þess sem hún, ásamt
bónda sínum, keppist við að færa börnum sínum fíðrildi
og annað góðgæti. Það mætti halda að ungamir væru
botnlausir því að þeir geta alltaf etið. Um leið og þeir verða
varir við einhverja hreyfíngu glenna þeir upp gogginn og
bíða þess í ofvæni að verða mataðir. Þegar ungarnir eru
Freyja Jónsdóttir: £

Heima er bezt 451