Heima er bezt - 01.02.2009, Side 6

Jón Magm'ts, bróðir Skúla og
systir þeirra Herdís. Jón var
sjómaður ogfórst er holskefla
hreifhannJyrir borð ífyrstu
veiðiferð hans sem háseti á togara.
Móðir mín hét Elísabet Magnúsdóttir, en
faðir hennar var Magnús Þorbergsson, ættaður
af Alftanesinu. Kona hans var Vagnbjörg, vestan
úr Dölum. Hann vann hjá útgerðarfyrirtækinu
Alliance og þar við fyrstu íshúsin sem til urðu á
íslandi. Árið 1898 sendu þeir hann til Vopnaijarðar
til að koma þar upp íshúsi. En eins og kunnugt er
var m.a. safhað ís af tjöminni í Reykjavík til að
nota í þessum íshúsum. Og á Vopnafirði fæðast
þeim tvíburar, þ.e. Elísabet og Þorbjörg. Þær em
báðar látnar í dag, systumar.
Mamma náði háum aldri, varð 94ra ára gömul,
fædd 1903 og deyr 1997.
Hún var send í vist þegar hún var orðin eitthvað um 16 ára
gömul, og þá sem vinnukona. Hún var reyndar ekki alveg
ánægð með vem sína í vistinni, sem var hjá kaupmannshjónum
á Raufarhöfn. Þar mun hún samt hafa verið í 4 ár, og fékk ekki
að fara nema einu sinni heim á þeim tíma. Þá fer hún ásamt
fleira fólki, um vetur, líklega nálægt jólum, og þau köfuðu
snjó alla leið suður til Vopnafjarðar. Þar varð nú stoppið víst
ekki langt, hjá foreldmm og systkinum, og gangandi varð að
fara tilbaka.
Eins og fyrr segir þá var hún aldrei ánægð í þessari vist,
og með einhveijum hætti fékk hún sig lausa og fór aftur til
Vopnafjarðar en lagði svo fljótlega land undir fót og fór suður
til Reykjavíkur. Þá hefur hún sjálfsagt verið nánast allslaus
og ekki til stórra hluta, en hún átti bróður sem hafði alist upp
á Vopnafirði, en fæddan áður en þau flytja austur. Jakob hét
hann, og fór í húsgagnasmíði hér í Reykjavík. Þar kynnast
þeir, hann og faðir minn. Þeir höfðu þó verið á sinn hvomm
staðnum þegar þeir vom að læra til iðnarinnar. Pabbi hafði
lært í Gamla kompaníinu, sem svo hét og var til húsa neðst á
Skólavörðustígnum. Og hann kynnist svo mömmu í gegnum
bróður hennar. Og það verður úr að þau fara að hokra saman, eins
og sagt er. Þau fá íbúð í Þingholtsstræti og þar er ég svo fæddur,
31. maí 1925. Fólk var alltaf að flytja á þessum tíma, nánast
stanslausir flutningar á fólki. Þetta hús
var þar sem ísafoldarprentsmiðja varð
síðar og var rifið þegar það hús var
byggt. Nánast beint á móti var þá
prentsmiðjan Gutenberg, sem síðar
varð gerð að ríkisprentsmiðju.
Þau áttu svo eflir að flytja á fleiri staði,
en ég man fyrst eftir mér á Grettisgötu
44 í risíbúð. Þar er ansi stæðilegt hús
sem enn stendur á homi Grettisgötu og
Vitastígs. Var það beint á móti húsinu
þar sem KRON-verslunin var í mörg
ár, og var í eigu Halldórs skattstjóra,
sem átti fleiri hús ásamt fleirum, en afi Láru Júlíusdóttur,
lögffæðings félags bókagerðarmanna, var í einhverju félagi
með Halldóri, og keyptu þeir hús hér og þar og áttu, einna helst
á homum, líklega vegna þess að það veitti ágæta möguleika á
að koma verslunum þar fyrir. T.d. leigðu þeir KRON, þama á
móti húsinu okkar, þegar þetta var, sem líklega var í kringum
1946. en KRON var lengi með matvömverslun þama.
Húsið átti Olafur nokkur, ég man nú ekki föðumafh hans,
og kona hans Elínborg, og átti hún húsið lengi eftir að hann
dó. Ólafur var vélsetjari í Félagsprentsmiðjunni. Þegar þama
er komið sögu er Jón bróðir minn fæddur en ég held samt að
hann sé ekki fæddur þama, þau vom áreiðanlega búin að búa
einhvers staðar annars staðar í millitíðinni, þó það sé gleymt
hjá mér, en Jón fæddist 1928.
En ég man vel eftir því þegar þau em að flytja niður á
Hverfisgötu, en þá er ég 4ra ára gamall. Fólk var sífellt að flytja á
þessum ámm, ýmist á hálfs- eða einsárs fresti, flutningsdagamir
vom alltaf 15. maí og 1. október, svokölluðum fardögum. Ég man
þetta vel, einhverra hluta vegna, þau fluttu niður á Hverfisgötu
96, en það hús stendur enn, og þar bjuggum við í kjallaranum.
Karl faðir minn hafði fengið lánaðan handvagn, en búslóðin
hefur líklega ekki verið fyrirferðarmikil og komist fyrir á einum
vagni, en einhver félagi hans var honum til hjálpar. Ég man hvað
þeir þurftu að halda við vagninn af öllum kröftum, því brekkan
Skúli á Laugaskóla ásamt einni
skólasystur þar.
En svo lendir hann í vinnu við surtarbrandsnámumar á
Tjömesi ásamt Helga Helgasyni, ffægum útgerðarmanni, en
þeir vom skyldir eitthvað. Þar var unnið í hópum, og vom þrír í
hverjum hópi. Hann lenti í því að verða aðal sprengimeistarinn,
við námugröftinn. En surtarbrandur var notaður til eldiviðar
á stríðsámnum. Önnur slík náma er til á Vestfjörðunum.
Segja má að faðir minn hafi verið með síðustu ef ekki síðasti
námumaðurinn á íslandi og sé ég alltaf eftirþví að ekki skyldi
hafa náðst að skrá niður eftir honum ffóðleik um þennan þátti
í íslensku atvinnulífi.
Þegar aðalstarfseminni í námunum á Tjömesi
lauk, þá ákváðu þeir faðir minn og Helgi við þriðja
mann, að taka á leigu eitthvert svæði þama og
reyna að halda áffam surtarbrands námi. En ekki
reyndist það hagkvæmur rekstur eða gefa mikið
af sér og því sjálfgefið að hætta og fóru þeir báðir
fljótlega suður til Reykjavíkur. Pabbi að nema
húsgagnasmíði en Helgi flutti til Vestmannaeyja
þar sem hann gerðist stórútgerðarmaður.
54 Heima er bezt