Heimili og skóli - 01.06.1950, Blaðsíða 5

Heimili og skóli
TÍMARIT UM UPPELDISMÁL
9. árgangur Maí—Júní 1950 3. hefti
Hannes J. Magnússon:
Skólarnir og lífið
Flutt á kennaramóti á Akureyri 4. júní 1950
I.
Nú hefur skólum víðs vegar um
land verið slitið, starfinu er lokið að
þessu sinni, með öllum sínum sigrum
og ósigrum, vonum og vonbrigðum.
I’að er gamall og góður siður sláttu-
manna að líta yfir slægjuna að kvöldi,
þegar vinnu er lokið. Hvers vegna
skyldum við þá ekki hugsa og tala um
skólastarfið, öðru fremur nú, líta til
baka, meta og vega afköstin, árangur-
inn og misstígnu sporin. Þessa reikn-
inga er áríðandi að gera upp við sjálfa
sig, við hver skólalok. En skólastarf
verður ekki metið eins og sláttumað-
urinn metur verk sitt, þar verður að
horfa miklu lengra og dýpra. Þar má
ekki hugsa í dögun, ekki einu sinni
í árum. Þótt próf og einkunnir geti
verið hentugt bráðabyrgðarúrræði,
eru þau þó ekkert takmark. „Hvert
barn, sem fæðist, er bæn til guðs um
betri og fegurri heim,“ segir skáldið.
Þar liggur takmarkið. Leiðin til betri
og fegurri heims liggur í gegnum
barnið, gegnum skólabörnin, mín og
þín, gegnum skólastarfið. Því er öll-
um hollt, og ekki sízt okkur, sem lif-
um og hrærumst í þreytandi skóla-
starfi, ár eftir ár og áratug eftir ára-
tug, að endurnýja við og við mat sitt
á skólunum, starfi þeirra og árangri,
að horfa á það allt úr dálítilli fjarlægð.
Því er sem sé þannig háttað, að ein-
hver mesta hættan, sem vofir yfir okk-
ar margþætta og mikla skólalífi, er sú,
að það stirðni og slitni úr tengslum
við lífið. Skólarnir eru ekkert ríki í
ríkinu, þeir eru aðeins í þjónustu lífs-
ins. Þeirra hlutverk er að fegra það og
fullkomna, bæði með því að leita sann-
leika og miðla sannleika, og ekki sízt
til að efla og rækta siðgæði. Því verða
skólarnir á öllum tímum að fylgja
framvindu lífsins og eðlilegum vexti
þess. Og nú, þegar allt skólakerfi
landsins er orðið ein heild, þar sem
hver trappan tekur við af annarri, er-
um við öll orðin samábyrg og verð-
um í höfuðdráttum að ræða skólamál-
in sem heild. Sú skipan hefur vafa-
laust marga kosti, en hún felur einnig
í sér nokkra hættu.
Skólar eru ómissandi stofnanir í