Heimili og skóli - 01.06.1950, Blaðsíða 20

64
HEIMILI OG SKÓLI
var hann í raun og veru latur, dreng-
urinn, sem gat tímum saman unnið
að því að byggja hús með hinum
krökkunum? Alls ekki. Meðan hann
fékk að vinna að því, sem hann hafði
áhuga fyrir, var allt í lagi. En þegar
hinir fullorðnu þvinguðu hann til
þess að gera það, sem honum fannst
tilgangslaust, þá gerði hann verkfall.
Börnum finnst verk skemmtilegt, með-
an það fullnægir raunverulegum kröf-
um þeirra. Það gerir sjálfvalinn leikur.
Hann samsvarar vinnu fullorðinna og
hefur mikla þýðingu fyrir allan þroska
barnsins. Við, sem fullorðnir erum,
álítum leiki alltof oft þýðingarlausa.
Annars hefðu foreldrar Kalla ekki lát-
ið liann í skóla svo snemma.
Þegar Kalli til dæmis byggir sér hús,
allan seinni hluta dagsins, þá er það
í augum foreldra hans óþarfa leikur.
En þegar pabbi lians tálgar sér til
gamans í tómstundum, þá er litið á
öðrum augum.
Margir fullorðnir geta ekki séð barn
vinna verk sitt með gleði. Sá skilning-
ur, að einungis verk, sem maður vinn-
ur óviljugur og með ógeði, séu fyrst
og fremst vinna, er mjög útbreiddur.
Á sama hátt er það álitið mjög mikil-
vægt fyrir skapgerðarþroskann að gera
það, sem er ógeðfellt. Auðvitað verður
að vinna verk, sem maður fellir sig
ekki við. En segja má, að það sé ill
nauðsyn, sem ekki styður að skapgerð-
arþroskanum. Það er staðreynd, að
vinni maður verkið með gleði og á-
nægju, þá þreytir það minna, eins og
um leik væri að ræða, því betra. Séu
börn stöðugt þvinguð til þess að gera
það, sem þeim þykir leiðinlegt — enda
þarf ekki að þvinga til annars — þá
dregur öll vinna dám þar af. Þessi af-
staða til vinnunnar endist oft til full-
orðinsára, þegar menn hafa mótazt
þannig. Stúlka, sem þvinguð er til þess
að hjálpa til við eldhússtörfin, er ekki
líkleg til þess að verða góð húsmóðir.
Þvert á móti eru líkur til þess, að hún
liafi alla ævi ógeð á þeim.
Fullorðnir geta oft yfirunnið leiða
gegn ákveðnu starfi, með því að setja
sér fyrir sjónir markmið, sem þeir með
tímanum ætla að ná. En börn eru
ekki þess megnug. Þau lifa fyrir líð-
andi stund og þurfa að sjá ávöxt iðju
sinnar, annars þreytast þau. Erfiði
vinnunnar verður þeim markleysa.
Börn skilja ekki nauðsyn margs þess,
sem við h'eimtum og krefjumst af
þeim. Viljum við vera sanngjörn, verð-
um við að viðurkenna, að mikið af því,
sem við heimtum af börnum, nær
engri átt. Maður skilur, að „letin“ er
oft og tíðurn hrein og bein þrjózka,
sem sprottin er af óeðlilegum kröfum
til getu og þroska barna.
Tólf ára telpa á móður, sem allan
daginn er önnum hlaðin. Hún getur
aldrei sleppt verki úr hendi, eða hvílt
sig drykklanga stund. Hún finnur
alltaf eitthvað, sem verður að vinna.
Þessi vinnusemi hennar ber vott um
töluverða taugaveiklun. Það er ekki
nóg, að hún unni sjálfri sér aldreí
hvíldar, heldur þolir hún ekki, að
dóttirin sitji aðgerðarlaus nokkra
stund. Sitji hún til dæmis við lestur,
kemur mamma hennar þjótandi og
heimtar, að hún kasti frá sér bókinni
á augabragði og fari að vinna eitthvað.
Er þá að undra, þó að telpan verði
þunglynd og dreymandi. Hún nýtur
sín illa í skólanum. Hún er orðin