Heimili og skóli - 01.08.1953, Side 17

I
HEIMILI OG SKÓLI 61
„Children who can not read“ nokkur
dæmi þess, hversu geysilegur munur
getur vdrið á greindar- og lestrar-vísi-
tölu, og var þá lestrar-vísitalan ýmist
k hærri eða lægri en greindar-vísitalan.
Skal ég nefna þessi dæmi hér:
Aldur Greindar- vísitala Lestrar vísitala
6 ár 119 154
7 - 129 . 63
7 - ........ 155 41
8 - 99 140
8 - 52 129
15 - 96 34
Þegar munurinn á greindar- og
lestrar-vísitölu er eins mikill og hér
er bent á, hlýtur einhver alvarleg vit-
leysa eða mikill lestrargalli að vera á
ferðinni. Hver orsökin er, er ekki hægt
að segja neitt með vissu um, fyrr en
barnið hefur verið prófað með hæfðu
lestrarprófi. Slík lestrarpróf eru bæði
hæf hvað hljóðlestur og raddlestur
snertir, þau sýna, í hverju lestrargall-
arnir eru fólgnir, hvort um er að
ræða úrfellingar eða innskot bókstafa,
hljóða eða atkvæða, hvort um víxlun
bókstafa er að ræða, en slíkir gallar
þykja mjög alvarlegir og benda á, að
um eitthvað alvarlegt sé að ræða, ef
til vill ranga úrvinnslu í heilanum,
Prólin sýna, hvernig efnisnámið er,
hvort barnið er klaufi að þekkja orð,
sein það hefur oft séð áður, hvort
eðlilegur hljóðasamruni er í einhverju
ólagi, hvort hljóðagreining er gölluð
eða atkvæðagreining bágborin, þá er
og réttritunar-hæfni barna prófuð.
Aðalatriðið er, að gera sér ljóst, á
hvaða sviði lestrarörðugleikar barns-
ins eru; er þá aðeins von um, að hægt
sé að hjálpa því, svo að gagni sé, að
orsakir örðugleikanna séu kunnar.
Það, sem mestu máli skiptir, er að
gera sér ljóst, hvort örðugleikar barns-
ins séu sjón- eða heyrnar-kenndir, en
eftir því verður að haga kennslunni.
Það er ekki nóg að ganga úr skugga
um, að barn lesi seint og illa og efnis-
námið sé í lakara lagi, við verðum
líka að ganga úr skugga um, hvar veik-
ustu hliðarnar eru. Ég skal nefna eitt
dæmi, sem danski sálfræðingurinn
Carl Aage Larsen hefur bent á, en
Carl Aage hefur það fram yfir alla
aðra sálfræðinga, sem ég þekki, að
hann á sjálfur við lestrarörðugleika að
stríða og hefur gert sér sérstakt far um
að finna orsakir þeirra. Drengirnir,
sem hann prófaði, Jens og Leifur,
höfðu álíka margar stöfunar- og lestr-
arvillur í jafnlöngum teksta, þeir voru
líka álíka lengi að lesa tekstann. Fljótt
álitið virðist mega gera ráð fyrir því,
að drengir, sem eru jafnlengi að lesa
sama teksta og hafa jafnmargar villur,
lesi eins. \7ið nánari athugun kemur
í ljós, að þannig er þetta ekki, eins og
eftirfarandi samanburður ber með
sér. Af orðum, sem eru stöfuð, les
Leifur 87% rétt en 13% rangt. Af
orðum, sem ekki eru stöfuð, les hann
54% rétt og 46% rangt. Þetta er á
allt annan veg lijá J ens; af orðum,
sem eru stöfuð, les liann 56% rétt og
44% rangt. Af orðum, sem ekki eru
stöfuð, les hann 88% rétt og 12%
rangt. Þótt lestrartími og villufjöldi
drengjanna væri eins, eru villumar
svo gerólíkar, að ógerlegt væri að nota
sömu lestraraðferðina við að kenna
þeirn báðum, ef góður árangur ætti
að nást. Leifur hefur flestar villur í