Heimili og skóli - 01.08.1953, Side 38

82
HEIMILI OG SKÓLI
þau nefna „sams konar“, er það aldrei,
vegna þess, að óhjákvæmilega hefur
hún misjöfn áhrif á tvö ólík böm.
Þegar við vinnum að vandamálum
\foreldra og barna, komumst við að því
einnig, með því að tala við börnin, að
þau (börnin), álíta viðleitni foreldr-
anna í því að fara eins með þau, mjög
rangláta, og að gert sé upp á milli
þeirra. Þau dæma nefnilega hlutina
frá allt öðru sjónarmiði en foreldr-
arnir.
Lítil börn tala raunar ekki um,
hvort eitthvað sé „réttlátt" eða „rang-
látt“, þau nota aðra talshætti, svo sem:
„Það er gert upp á milli“, „þetta eru
svik“, „pabbi er slæmur“ o. s. frv., sam-
tímis því, að andspyrna þeirra í hinu
mismunandi ástandi sýnir greinilega,
að þau eiga eins konar réttlætiskennd
eða réttlætistilfinningu.
Á 10—11 ára aldursskeiðinu byrja
þau að nota orðin „réttlátt“ og „rang-
látt“. í gáfnaprófi Binets er verkefni
fyrir 11 ára aldursskeiðið, þar sem á
að skilgreina réttlæti. \
Frá þeim tíma ber meira og meira
á því í dómum barna um fullorðið
fólk almennt, hvort það sé réttlátt eða
ekki. Samkvæmt rannsókn Östlyng-
ens1) um álit skólabarna í Osló á kenn-
ara sínum, sögðu nemendur í 6. og 7.
bekk, að mestu máli skipti, að hann
væri réttlátur, félagslyndur og skiln-
ingsgóður. (Fyrir yngri börnin er mik-
ilvægast, hvort kennarinn er eftirlátur
eða siðavandur.).
Raunverulega er töluvert auðveldara
fyrir kennara að vera réttlátur — í aug-
’) Emil Ostlyngen: Skolen frá elevenes
standpunkt, Oslo 1939.
um barnanna — en það er fyrir for-
eldrana. Það er til mikilla hagsbóta
fyrir kennarann, að oftast eru börnin í
hópnum hans á líku reki. í heimilun-
um er aftur á móti tillitsleysi foreldr-
anna gagnvart aldursmismun barn-
anna orsök árekstra milli eldri og
yngri. Eins og kunnugt er, skiptir ald-
urinn miklu máli meðal barnanna.
Þau spyrja oft ókunnugt barn um ald-
ur þess, áður en þau spyrja að nafninu.
Þegar á allt er litið, er það uppeld-
inu að kenna, að ekki er talið eins
mikilvægt að vera þriggja, eins og sex
ára. Við teljum börnunum trú um, að
það sé gott að verða stór, að það sé tak-
mark í sjálfu sér. Við segjum: „Þetta
gerir stóri drengurinn ekki.“ „Það er
stór stúlka, sem getur þurrkað upp
fyrir mömmu" og við frestum futlnæg-
ingu hinna ýmsu óska barnanna með
loforðinu: „Þetta og þetta máttu, þeg-
ar þú verður stór.“
Einmitt af því að börnin álíta, að
það, að vera eldri en önnur börn, skeri
úr um álit þeirra og réttindi gagnvart
þeim yngri, verða eldri börnin mjög
móðguð, ef foreldrarnir — í réttlætis-
skyni, til þess að gera ekki mismun
(eða af því að það er þægilegast), fara
eins með eldri og yngri systkini.
Tólf ára stúlka trúði skólasálfræð-
ingi fyrir því, að foreldrum hennar
þætti vænna um litlu systurina, sem
var átta ára .„Þau dekra við haanÁ-
sagði hún. „Hún fær allt á undan mér.
Ég er alltaf að nauða um eitthvað.
Mamma segir: „Þú færð þetta, þegar
þú stækkar.“ En litla systir þarf ekki
að stækka. Ég eignaðist ekki reiðhjól
fyrr en ég var ellefu ára og þá fékk
hún auðvitað líka reiðhjól — og hún