Heimili og skóli - 01.02.1959, Qupperneq 26

20
HEIMILI OG SKÓLI
náms. Hins vegar er. hægt að æfa hjá
þeim verklag og vinnuhæfni, svo að
þau verði fær um að leysa einföld störf
af hendi. Þessi börn hafa oft einhvem
hæfileika, sem getur orðið inntak lífs
þeirra, ef hann nær að þroskast til hins
ýtrasta. Þessi börn ættu ekki að vera
fleiri en 8 í deild. Handbragð, athyglis-
þjálfun og líkamsæfingar eru höfuð-
viðfangsefnin.
Börnin með GV 50 og lægri eru ekki
skólahæf. Þessi böm þarfnast umönn-
unar eða hjúkrunar á heimilum sínum
eða hælum. Vandamál þeirra verða því
ekki rædd hér nánar.
Auk þeirra barna, sem reynast af-
brigðileg um greind og aðra hæfileika,
er einnig mikill fjöldi barna, sem eru
sjóndöpur, heyrnardauf eða málhölt.
Þetta hvert og eitt háir börnunum
mjög við nám, þótt gáfur séu annars
góðar. Margt fer fram hjá þeim böm-
um, í daglegu h'fi og skólastarfinu, sem
ekki hafa fulla sjón eða heym. Þau
þarfnast því sérstaks skilnings og ná-
kvæmni í skólanum. Það mun þó í
fæstum tilfellum þörf á að stofna sér-
deildir vegna þessara barna. Þessum
börnum, einkum málhöltum, er hætt
við vanmáttarkennd, og þurfa uppal-
endur að forðast þá misbresti í upp-
eldinu, sem slíku geta valdið. Mikill
skilningur er ríkjandi á vandkvæðum
þessara barna hér á landi, enda er mik-
ið gert til að hjálpa þeim í skólum
Reykjavíkur.
Vanræktu börnin eru sá hópur af-
brigðilegra barna, sem mestum erfið-
leikum kann að valda í skólum. Þessi
börn eru að því leyti erfiðari þraut
til úrlausnar, að höfuðástæðan fyrir
ásigkomulagi þeirra liggur ekki innra
með þeim sjálfum, heldur í því um-
hverfi, sem þau vaxa upp í. Þessi börn
geta verið af öllum greindarstigum.
Þau eru með hina ólíkustu skapgerð og
hæfileika. Þau hafa það öll sameigin-
legt að vera alin upp í mannskemm-
andi umhverfi. Orsakir vandkvæða
þeirra eru á heimilum þeirra. Þær geta
verið margar og misjafnar. Sem dæmi
þess, hvað valdið getur andlegum
vandkvæðum þessara barna, gríp ég
hér nokkur atriði af handahófi. Óheil-
brigt dekur móður, sprottið af von-
brigðum í ástum, fullkomið hirðuleysi
vegna skemmtanafýsnar eða vöntunar
á skyldurækni, heimilisófriður,
drykkjuskapur foreldra, einstæðings-
skapur móður, sem berst hinni góðu
baráttu að sjá sér og sínum borgið, og
margt fleira getur verið ástæða fyrir
truflun á því jafnvægi, sem sálarlífi
hvers barns er nauðsynlegt til eðlilegs
vaxtar og þroska.
Hvemg á skólinn að snúast við þeim
vanda, sem honum mætir, þegar van-
rækt böm koma til náms? Svarið við
þessari spurningu er raunvemlega að-
eins eitt: Það verður að bæta uppeldis-
skilyrði þau, sem þau vaxa upp við.
Ef það er ekki gert, verður árangur af
námi lítill eða enginn. Það þolir enga
bið að gera eitthvað, sem má verða
þessum einstaklingum til hjálpar. Ef
ekkert er aðhafst, líða bernskuárin hjá
eitt af öðru í ófremdarástandi, sem get-
ur valdið lítt leysanlegum vandamál-
um á gelgjuskeiðinu. Skólinn verður
að nota alla krafta, sem hann getur
fengið sér til liðveizlu, til þessa björg-
unarstarfs. Fái starfskraftar skólans
sjálfs engu áorkað, gæti hann kallað
sóknarprest og heimilislækni sér til
aðstoðar. Ef allar tilraunir til þess að
bæta umhverfi barnanna mistakast,
verður að fjarlægja þau úr umhverfi
sínu og sjá þeim fyrir öðru uppeldi.
Það verður að staðsetja þessi börn í