Ársrit um starfsendurhæfingu - 2023, Blaðsíða 5

VIRK
Þessi vegferð undanfarinna 15 ára hefur
verið bæði skemmtileg og gefandi en líka
stundum krefjandi og þroskandi. Ekkert af
þeim störfum og verkefnum sem ég hef
tekist á við á mínum starfsferli hefur kennt
mér og þroskað mig eins mikið, bæði sem
stjórnandi og manneskja. Menn tala oft um
það að það sé erfitt að breyta innsta kjarna
einstaklinga. Við séum jú bara eins og við
erum og jafnvel þó við getum vissulega
lært mikið og þróast í gegnum lífið þá
breytum við ekki svo glatt okkar innsta
kjarna, okkar gildismati og hugmyndum
um lífið og tilveruna. Ég hef samt stundum
hugsað um það og einstöku sinni haft það
á orði að það að byggja upp VIRK hefur
þróað mig mikið sem manneskju og í raun
breytt mér meira en önnur þau verkefni
sem ég hef tekist á við á mínum starfsferli.
Starfsemi VIRK er flókin og krefst samstarfs
við flestar stofnanir velferðarkerfisins.
þar sem markmiðið er að hlusta á sögur
einstaklinga til að bæta þjónustuna. Það
hefur verið ómetanlegt að fá innsýn inn í líf
fólks sem oft hefur haft vindinn í fangið allt
lífið og gengið í gegnum mikla erfiðleika
og aðstæður en nær samt sem áður að
byggja sig upp til aukinna lífsgæða og
þátttöku í samfélaginu. Í þessu samhengi
er svo mikilvægt að við dæmum aldrei og
séum meðvituð um það að það er aldrei
neinn einn sannleikur, hlutirnir eru oft
öðruvísi en við höldum og við þurfum
því að vera reiðubúin til þess að mæta
einstaklingum þar sem þeir eru staddir
hverju sinni á þeirra eigin forsendum.
Meðaltími í þjónustu hjá VIRK hefur farið
lækkandi undanfarin ár sem er jákvæð
þróun og í takt við bæði stefnumótun
innan VIRK sem og rannsóknir og reynslu
hérlendis og erlendis sem benda til þess
að lengri tími í starfsendurhæfingu skili
ekki endilega betri árangri. Það skiptir
mun meira máli að ferillinn sé bæði
faglegur og markviss og taki að sjálfsögðu
mið af þörfum hvers og eins einstaklings í
þjónustu.
Þegar aldursdreifing einstaklinga sem
byrjuðu í þjónustu undanfarin ár er skoðuð
kemur í ljós áhugaverð þróun hvað varðar
aldurshópinn 20-29 ára. Þar fækkar ein-
staklingum í þjónustu á meðan fjölgun á
sér stað í eldri aldurshópum. Þessi þróun
hefur verið skoðuð sérstaklega innan VIRK
• Um 21 þúsund einstaklingar hafa komið til VIRK undanfarin 15 ár og sumir oftar
en einu sinni. Þannig eru skráðir um 25 þúsund starfsendurhæfingarferlar í
upplýsingakerfi VIRK.
• Undanfarin ár hafa um 2.200-2.600 einstaklingar verið í þjónustu VIRK á
hverjum tíma.
• Hjá VIRK starfa um 110 starfsmenn og ráðgjafar sem halda utan um mál
einstaklinga og tryggja að allir njóti góðrar þverfaglegrar þjónustu. Starfsemi
VIRK og þjónusta er á mörgum stöðum á höfuðborgarsvæðinu og um allt land.
• Um 500 fagaðilar um allt land selja VIRK þjónustu á sviði atvinnutengdrar
starfsendurhæfingar. Tilvist VIRK hefur orðið til þess að efla og stuðla að
nýjungum hjá mörgum þessara þjónustuaðila sem gagnast mun fleirum en
þjónustuþegum VIRK.
• 8 af hverjum 10 einstaklingum sem ljúka þjónustu hjá VIRK eru í einhverri
virkni í lok þjónustu, annað hvort í vinnu, námi eða í atvinnuleit.
• 90% einstaklinga sem ljúka þjónustu VIRK eru ánægðir með þjónustuna
samkvæmt niðurstöðum þjónustukönnunar.
• VIRK hefur stuðlað að mikilli faglegri þróun á sviði starfsendurhæfingar
hér á landi í samstarfi við fagfólk bæði hérlendis og erlendis. Starfs-
endurhæfingarferill VIRK er þverfaglegur og ICF flokkunarkerfið er nýtt til að
tryggja heildarsýn í gegnum allan ferilinn. VIRK er eina stofnunin hér á landi
sem hefur innleitt ICF flokkunarkerfið inn í bæði upplýsingakerfi og allan
þjónustuferil sinn.
• Upplýsingakerfi VIRK heldur utan um þjónustuferil hvers einstaklings sem
kemur til VIRK. Kerfið heldur utan um þjónustuferil allra einstaklinga í þjón-
ustu, gefur einstaklingum tækifæri til að fylgjast með sínu máli í gegnum
„Mínar síður“ og tryggir örugg og rafræn samskipti ólíkra aðila sem koma að
þjónustunni. Úr upplýsingakerfinu er síðan hægt að vinna tölfræði til að meta
bæði framgang og árangur.
• VIRK er með ISO 9001 gæðavottun, ISO 27001 upplýsingaöryggisvottun og
IST 85 2012 jafnlaunavottun á starfsemi sinni. VIRK er ein af mjög fáum, eða
hugsanlega sú eina af stofnunum velferðarkerfisins, sem hefur náð þessum
gæðavottunum á allri starfsemi sinni.
• Frá því að hafa byrjað í einni skrifstofu til láns þá er starfsemi VIRK nú í eigin
húsnæði í Borgartúni 18. Þetta húsnæði er gott og vel staðsett og hentar
starfsemi VIRK einstaklega vel.
Verkefnið hefur því kallað á úrlausn
margra flókinna og vandasamra áskorana
bæði hvað varðar þjónustu og ferla og eins
hefur það gert kröfu til innsæis og læsis
á mismunandi menningu, sjónarmið og
þarfir aðila vítt og breytt um landið. Það
hefur einnig verið ómetanlegt að fá að
vinna með öllu því frábæra fagfólki sem
hefur starfað hjá VIRK í gegnum árin og af
þeim öllum hef ég lært mjög mikið þar sem
markmiðið hefur jú verið að þróa þjónustu
sem getur tekið mið af margþættum og
flóknum vanda einstaklinga þar sem
sjaldan er allt sem sýnist.
Það sem hefur þó kannski þroskað mig
mest er að fá innsýn inn í aðstæður og
líðan þeirra einstaklinga sem leita til VIRK
og að fá að heyra sögu þeirra til aukinnar
vinnugetu og lífsgæða. Þessa innsýn hef
ég t.d. fengið í gegnum þætti eins og
þjónustukannanir, viðtöl og ýmsa rýnihópa
Fjöldi í þjónustu og þróun
á árinu 2022
Fjöldi einstaklinga í þjónustu hjá VIRK
hefur verið nokkuð stöðugur undanfarin
ár. Algengur fjöldi á hverjum tíma er um
2400 einstaklingar. Covid hefur enn-
þá ekki haft afgerandi áhrif á fjölda í
þjónustu en þó er aðeins að fjölga þeim
einstaklingum í þjónustu VIRK sem glíma
við langvarandi afleiðingar Covid veikinda.
Það bendir einnig margt til þess að það
muni í heild sinni fjölga einstaklingum
í þjónustu á árinu 2023. Umsóknir um
þjónustu hafa verið mjög margar fyrstu
mánuði ársins og aukið samstarf við bæði
Vinnumálastofnun, Landspítalann og geð-
heilsuteymi heilsugæslunnar gæti haft
áhrif til fjölgunar í þjónustu VIRK þegar
líður á árið.
Hér á næstu síðum í ársritinu er hægt
að finna ýmsa tölfræði um þróun á þjón-
ustunni undanfarin ár svo sem um þróun
á fjölda, menntunarstigi og aldri. Þessa
tölfræði er áhugavert að skoða en hafa
þarf í huga að breytingar í tölfræði geta
skýrst af mörgum þáttum og stundum er
um að ræða ytri þætti sem VIRK hefur ekki
stjórn á.
og í ljós kemur að fækkunin á sér einkum
stað í hópi þeirra ungu einstaklinga sem
eru oft í erfiðum félagslegum aðstæðum,
með litla menntun og litla vinnusögu.
Líklegasta skýringin á þessari fækkun er
tilkoma geðheilsuteyma heilsugæslunnar
um allt land.
Hjá geðheilsuteymunum býðst hluta af
þessum hópi aukin geðheilbrigðisþjónusta
sem er jákvæð þróun. Þetta getur haft þau
áhrif að þessi hópur þurfi ekki á þjónustu
VIRK að halda en þetta getur líka valdið
því að þessi hópur komi seinna til VIRK
og því sé um að ræða tímabundið ástand
og það eigi síðar eftir að fjölga í þessum
hópi. VIRK á í dag mjög gott samstarf við
geðheilsuteymi um allt land og við höfum
lagt okkur fram um að byggja brýr milli
Mikil veikindi á heimili mínu (maki og sonur langveikir).
Krefjandi vinna og eigin veikindi (stoðkerfi, gigt, kvíði og streita).“
Á síðustu 10 árum barðist ég 2x við brjóstakrabbamein og
meinvörp, hjartabilun og blóðtappa, margþætta áfallastreitu.“
Mínar aðstæður voru að ég var ómenntuð á örorkubótum og
mikið þunglynd, mig vantaði allan stuðning til að komast áfram
t.d. í nám eða vinnu.“
Mjög krefjandi fjölskylduaðstæður, m.a. veikindi og dauðsfall,
flutningur milli landshluta, ný vinna, fósturbörn o.fl. Uppgjöf,
lífsleiði og sjálfsvígshugsanir.“
Kærði kynferðislega áreitni á vinnustað. Í kjölfarið breyttust
allar aðstæður sem enduðu þannig að ég fór í veikindaleyfi og
var mér þá sagt upp. Þessu fylgdi kvíði og þunglyndi sem undu
upp á sig.“
Langvarandi svefnvandi og tilheyrandi þreyta og heilaþoka.
Mögulega hefur kvíði og jafnvel þunglyndi fylgt mér lengur en
ég gerði mér grein fyrir og haft slæm uppsöfnuð áhrif. Við hjónin
fórum líka illa út úr hruninu frá 2008 ..... og næstu ár á eftir
reyndust okkur mjög erfið á ýmsa vegu.“
Þunglyndi, kvíði og streita. Misnotkun í æsku. Lágt sjálfsmat,
félagsleg einangrun.“
Svör úr þjónustukönnun VIRK við spurningunni: Hvaða veikindi eða aðstæður
urðu til þess að þú ákvaðst að sækja um starfsendurhæfingu hjá VIRK?
þjónustu VIRK og geðheilsuteymanna
á þann hátt að einstaklingum sé tryggð
viðeigandi þjónusta á hverjum tíma.
Aðstæður einstaklinga sem
leita til VIRK
Einstaklingar sem leita til VIRK eru oft í
erfiðum og flóknum aðstæðum. Þeir glíma
oft á tíðum bæði við heilsubrest og ýmsan
annan vanda sem getur verið bæði af félags-
legum og fjárhagslegum toga. Einnig er ekki
óalgengt að þjónustuþegar VIRK hafi gengið
í gegnum erfiða lífsreynslu eða áföll af
ýmsum toga. Hér fyrir neðan eru nokkur svör
einstaklinga í þjónustukönnun VIRK þegar
spurt var um ástæður þess að viðkomandi
leitaði til VIRK, þessi svör eru um margt
dæmigerð fyrir ýmsa hópa sem leita til VIRK:
8 9virk.is virk.is