Úrval - 01.04.1973, Síða 72

tJRVAL
70
skilningur þeirra á lesefninu litill.
2. Heilahimnubólga, heilabólga,
mjög hár hiti á fyrstu ævivikum
barnsinsí s.s. mislingum) geta valdið
skemmd i heila og fávitahætti. Sama
er að segja um fæðingaráverka.
Helztu einkenni, sem fram koma við
heilaskemmd, eru lélegur hreyfi-
þroski. Hreyfingar allar eru stirðlegar
og talsvert ber á einkennilegum,
ósjálfráðum hreyfingum.
Einbeitingarhæfni er mjög léleg og
þau verða mjög auðveldlega fyrir
truflunum. Þessi börn eiga erfitt með
að skilja atburðarás og samhengi
hlutanna og geta hugsað i heildum.
Algeng afleiðing heilaskemmdar er
flogaveiki.
Algengast er, að ekki fari að bera á
henni fyrr en barnið er orðið um
þriggja ára. Fyrstu einkenni floga-
veikinnar eru oft þau, að barnið fær
hitakrampa, sem siðan breytist i
venjulega krampa án þess að hiti
hækki.
Oft gera flogin boð á undan sér með
slappleika, höfuðverk og ógleði, en
vangefnir flogaveikissjúklingar gera
sér yfirleitt ekki grein fyrir því, að
krampakast sé i aðsigi. Krampinn
stendur mismunandi lengi yfir, allt frá
nokkrum sekúndum upp i örfáar
minútur.
Meðan krampinn stendur yfir
verður sjúklingnum mjög þungt um
andardrátt og hann dökknar i andliti
eins og honum liggi við köfnun. Slim
freyðir um munn hans og honum
hættir við að bita sig i tunguna. Ekki er
hægt að stöðva krampann eftir að
hann er byrjaður og vara skal þá, sem
umgangast krampasjúklinga við þvi,
að reyna á nokkurn hátt að stöðva
hinar ósjálfráðu hreyfingar sjúk-
lingsins, en fjarlægja skal hluti, sem
hann ef til vill gæti meitt sig á.
Eftir að kastið er liðið hjá er
sjúklingurinn oft mjög máttfarinn og
sofnar þá oft og sefur i nokkurn tima.
Ef köstin standa lengi yfir, geta
heilafrumur eyðilagzt vegna súrefnis-
skorts, en heilafrumur endurnýjast
ekki aftur eins og aðrar frumur
likamans. Margir þessara sjúklinga
sljóvgast þvi með aldrinum. Ekki er
hægt að lækna flogaveiki nema hún
stafi af heilaæxli eða skemmd i heila,
sem hægt er að fjarlægja meö
skurðaðgerð, en til eru lyf, sem haldiö
geta krampanum I skefjum eða
fækkaö köstum til muna.
3. Heilalömun (cerebal parese)
stafar af skemmd i heila og er oft
samfara fávitahætti. Margir heila-
lömunarsjúklingar hafa þó óskerta
greind. Aðaleinkenni er lömun þeirra
tauga, sem stjórna sjálfráðum
hreyfingum, sérstaklega hreyfingum
útlima. Vöövar allir verða mjög stifir
og hreyfingar erfiðar. Stundum er
stifleiki þessi einungis bundinn einum
útlim, en nær stundum til allra útlima,
allt eftir þvi hvar skemmdin er i
heilanum og hversu mikil hún er.
Oft er heyrn þessara sjúklinga léleg
og málfar óskýrt vegna erfiöleika i
stjórn talvöðva.
Sumir þessara sjúklinga geta haft
nokkurt gagn af sjúkraþjálfun og
talkennsla er þeim nauösynleg I
mörgum tilfellum.