Mímir - 01.06.1989, Blaðsíða 21

ísfirðings lýsir honum á annan veg: „Hann var
hinn mesti ágætismaður og fullhugi.“ Höfund-
ur Laxdælu er Þorgilsi andsnúinn, enda litlir
kærleikar með Þorgilsi og Snorra goða og á
höfundur því erfitt með að láta hann njóta
sannmælis. Hins vegar er eins og höfundur viti
stundum betur af mannkostum Þorgils en hann
vill vera láta. Mikil vinátta er með þeim Þor-
leiki, eldri syni Guðrúnar og Bolla, og nemur
Þorleikur af honum lög.
I samskiptum sínum við Þorgils sýnir Guðrún
að hún hefur engu gleymt og fátt eitt lært nema
ef til vill það að fara að takmarki sínu af meiri
hægð en áður. Þorgilsi eru búin sömu örlög og
bóndum hennar Þorvaldi og Bolla, hann er enn
eitt verkfærið í höndum Guðrúnar. Þorvald
notaði Guðrún til að ná undir sig fjármunum.
Bolla var úthlutað það hlutverk að vega elsk-
huga hennar. Þorgilsi er ætlað að standa fyrir
hefnd vegna vígs Bolla. Guðrún heitir Þorgils
eiginorði taki hann að sér hlutverkið, en hefur á
því loforði undirmála sem Þorgils áttar sig ekki
á.
Guðrún hefur beðið í rúm 12 ár eftir tækifæri
til að hefna Bolla. Biðin stafar af því að hún
hefur beðið þess að synir sínir yrðu vaxnir og
gætu tekið þátt í aðför að banamönnum manns
hennar. En þegar til kemur þá er eins og fát sé á
Guðrúnu. Hún hefur ekki augljósan vilja í mál-
inu, vill hefnd, veit þó ekki nákvæmlega hvar
best sé að hefndin komi niður. Það er eins og
Bolli sé orðinn að fjarlægri minningu, en hún
muni að eitthvað hafi verið gert á hluta sinn og
sonanna og þess beri að hefna. Hún leitar til
Snorra goða og telur upp þá menn sem voru í
aðför að Bolla en í hvert sinn bannar Snorri að
vegið sé. En Guðrún vill að einhver falli og til
þess velur Snorri Helga Harðbeinsson. Guðrún
lýtur vilja Snorra.
Það fer svo að Helgi Harðbeinsson er felldur.
Og þegar Þorgils minnir Guðrúnu á loforð sitt
útskýrir Guðrún undirmála samnings þeirra
fyrir honum. Hann telur sig illa leikinn og Þor-
leiki, syni Guðrúnar, líkar einnig illa framkoma
móður sinnar en fær fátt eitt gert. Guðrún býðst
til að gefa Þorgilsi gjafir. Hún telur að flest
megi bæta og laga með gjöfum en Þorgils er
ekki barn sem hugga má með glingri. Hann fer
á brott og þykist svikinn.
Snorri goði vill koma vinkonu sinni í hjóna-
band og líkt og faðir hennar áður velur hann
handa henni eiginmann sem hún samþykkir.
Höfðinginn Þorkell Eyjólfsson er næsti eigin-
maður Guðrúnar. Hjónabandið hefst með
ósköpum. í brúðkaupsveislunni er sekur mað-
ur, Gunnar Þiðrandabani, sem Guðrún heldur
hlífiskildi yfir en brúðguminn á sökótt við.
Þorkell vill manninn handtekinn en þá rís brúð-
urin upp, er hin versta og hvetur menn sína til
að duga vel móti mönnum eiginmannsins. Lík-
ast til hefði þarna orðið skjótur endir á hjóna-
bandinu hefði Snorri goði ekki gengið á milli og
farið samningaleiðina. Málalyktir verða þær að
Þorkell lætur undan vilja eiginkonu sinnar enda
er viss undirgefni árangursríkust í samskiptum
við Guðrúnu.
Hjónaband þeirra Þorkels lánast vel og þó
hann sé sagður höfðingi mikill þá virðist hann
háður konu sinni. Guðrúnu er ætlað að lifa
mann sinn. Hann drukknar í Hvammsfirði.
A síðustu hjúskaparárum sínum, og sérstak-
lega í ekkjustandi sínu, tekur þessi afkasta-
mikla kona að daðra við Krist. Framkvæmdir
hennar á því sviði bera vott um að verið sé að
búa í haginn fyrir annað líf. Sérhagsmunastefn-
an er enn í fullu gildi.
Fyrir utan þær stundir sem Guðrún á með
Kristi hefur hún helst gleði af börnum sínum og
barnabörnum. Skynsamastur sona hennar er
Þorleikur Bollason, en sá sem hún hefur mesta
ást á er Bolli Bollason, prúðbúið eftirlætisbarn,
sem minnir mest á vel skreyttan jólapakka þar
sem skreytingin gegnir því hlutverki að leyna
innihaldsrýrð böggulsins. „Eg ann honum mest
enda hefir hann öruggastur verið í því minna
barna að gera að mínum vilja.“ Þannig skil-
greinir Guðrún ást sína til sonarins. Ast hennar
byggir á hlýðni hans. A þann hátt er auðvelt að
elska en slík ást hefur löngum verið tengd við
ofvaxin dekurbörn.
Guðrún gefur Bolla lykilinn að þeirri gátu
hverjum manni hún hafi mest unnað. „Þeim var
eg verst er eg unni mest,“ sagði Guðrún Osvíf-
ursdóttir í elli og líklega hefur engin kona ís-
lenskra bókmennta mælt frægari orð þó Snæ-
fríði Islandssól hafi einnig tekist vel upp er hún
mælti: „Frekar þann versta en þann næst-
besta.“
Hver var maðurinn? „Þorkell var maður rík-
astur og höfðingi mestur, en engi var maður
gervilegri en Bolli og albetur að sér. Þórður
Ingunnarson var maður þeirra vitrastur og
21