Voröld - 15.02.1949, Qupperneq 11

úr borg og byggð
cru eítir þá menn, sem stóðu
við stjórnvöl ihinna ýmsu
þjóða, len sumar eftir sérfræð-
inga á ýmsum sviðum. Hér og
þar í þessum ritum er íslands
getið, þótt lítill sé þess bhit-
ur í styrjöldinni í samanburði
við margt annað. Upplýs-
ingum þessum, sem ikoma
fram hér og þar, er rétt að
halda saman, því að margt
verður tínt tii, þegar þessi
saga verður öll skráð.
Nýlega eru út fcomnar í
Bandaríkjunum æviminning-
ar Cordells Hull, fyrrv-erandi
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna. Þetta er mifcið verk í
tveim stórum bindum, enda
hefur Hull frá löngum og við-
burðaríkum ráðherraferli að
segja. Hull minnist lauslega
á ísland á tveim stöðum.
Afstaða Bandaríkjanna til
Islands var, að því er Hull
sagir frá, vandlega athug’uð í
utanríkisráðuneytinu í Wash-
ington, allt frá stríðsbyrjun.
Ráðuneytið vissi um óskir
Þjóðverja um flugréttindi hér
og starfsemi þeirra hér undir
„vísindaleigu11 yfirskini, en þó
ákvað Hull að setja !ekki upp
ræðismannsskriifstofu í
Rvík nema stríð brytist út.
Það fcemur greinilega í ljós
hjá Hull, að honum og ráðu-
neyti 'hans var það léttir, er
Islendingar tóku utanríkis-
mál sín í eiigin hendur, því að
öll viðskipti við stjórnina í
Kaupmannahöfn urðu mjög
enfið eftir hernám Þjóðverja.
Tilkynnti ameríska utanríkis-
ráðuneytið Dönum þá, að það
mundi skipta við Islendinga
beint.
Hull sfcýrir frá því, að
Winston ChurehilL hafi sent
Roosevelt forseta orðsendingu
14. júní 1941, þegar samkomu-
lag hafði orðið milli Breta og
Bandaríkjamanna, að hinir
síðarnefndu skyldu send'a her
til Islands (hálfum mánuði
áður en samningurinn við Is-
lendinga var undirritaður!). I
orðsendinigunni segir Chur-
chill: „Mér er _ það taikið
hvatningarefni að hermenn
yðar taka við þessum kalda
stað. Eg vona, að þér skýrið
rækilega frá því, þegar fyrstu
sveitirnar koma þangað. Það
mundi einnig hafa hin ágæt-
ustu áhrif á Spáni, í Vichy-
Frakklandi og Tyrklandi/1
Þessi síðasta setning vakti
athygli Hulls. Hann segist
ha’fa hugsað til þess, hvernig
þetta sannaði, að viðburður
í einu .'’landi hefur áhrif í
öðrum, þótt langt sé á milli.
Honum fannst það eftirtektar-
vert, að það, sem Bandaríkin
gerðu á Islandi, skyldi hafa
áhrif alla leið til Tyrklands,
'en hann kveðst hafa vitað, að
svona væri það.
EISENHOWER UM
„N ORÐURLEIÐIN A.“
Onnur merkilieg bók um
styrjöldina, sem vakið hefur
mikla athygli, er „Krossferð í
Evrópu“ eftir Dwigbt D.
Eisenho wer, hershöf ði ngj a.
Island kemur þar að beita má
ekkert við sögu, en þó er í
bókinni smáklausa, sem á
heima i sögu Íslands og styrj-
aldarinnar. Klausan er sem
hér segir:
,,Á ferð okkar fórum við
um Norðurleiðina, . sem flug-
herinn hafði komið upp, og'
átti eftir að verða mikilvægur
liður í lokasigrinum yfir
Möndulve'ldunum í Evrópu.
Flugvellir í Maine, á Ný-
fundnalandi, í Labrador, á
Grænlandi, íslandi og Sfcot-
landi gerðu okkur kleift að
fljúga öllum flugvélum, jafn-
vel orustuflug'vélum, til Evr-
ópu. Án þeirrar leiðar, sem
komið var upp þrátt fyrir
erfiðleika og vonbrigði og
jafnvel megna vantrú á nota-
-gildi hennar, befðum við varla
getað viðhaldið þeim her,
sem við sendum til Evrópu.“
Fí'flið í fjölleikahúsinu í
Moskvu er nú orðið einn
hæst launaði maður Sovétríkj
anna. H-ann heitir Karan d’-
Ash, og fær 6000 rúblur á
mánuði, sex sinnurn meira en
ríkislæknar eða rafmagns-
fræðingar, og álíka mi'kið og
doktorar í sögu við vísinda-
akademíið!
VORÖLD
il