Fróðskaparrit - 01.01.1978, Qupperneq 58

66
Forn búseting í Føroyum
Nær næsta stigið, at skifta býlingin sundur millum tvey
ella fleiri hús, er tikið, er rættuliga ilt at meta um. Tað kann
vera byrjað í víkingaøld, um vit kunnu góðtaka tvey festi á
bústaðnum vesturi í Horni í Syðrugøtu. í hvussu so er skulu
vit neyvan langt inn í miðøldina fyri at finna sundurskiftar
býlingar, tí vit mugu minnast til, at um tað er tann sjálvvirk-
andi arvaskiftisskipanin, sum stýrdi sundurbýtingunum í vík-
ingaøld, sum líkt er til, og sum vit kenna hana úr føroyska
bóndasamfelagnum í yngri tíð, so er eingin orsøk at halda, at
steðgur er komin í hesa sjálvvirkandi kraft gjøgnum alla mið-
øldina, og at hon so tekur dik á seg aftur í 17. øld.
Tey fornfrøðiligu úrslitini sjálv noyða tí fornfrøðingar at
broyta hugsan um búsetingarskipanina í miðaldarsamfelagnum.
Tað ber ikki longur til at hugsa sær miðaldarbúsetingina sum
spjaddar einsamallar garðar, ein í hvørjum býlingi. Heldur
mugu vit hugsa okkum býlingar við fleiri húsum, og hetta
merkir, at tá vit hava við eitt órannsakað miðaldar toftaøki
at gera, kann tað líka væl vera ein sundurskiftur býlingur við
fleiri húsum sum ein garður.
Tann mynd, eg her havi roynt at leggja fram av føroyskum
búsetingarviðurskiftum, er at kalla bert grundað á fornfrøði-
ligar keldur, rannsóknir av fornminnum. Myndin er enn kám
og lítið nágreinilig, tí keldutilfarið er enn so veikt; tað er ikki
rúgvismikið, og tað er ikki nóg væl útgreint, men vit hava
gjøgnum fornminnarannsóknir ómetaliga stórar møguleikar at
fáa til vega eitt stórt og dygdargott tilfar til at lýsa ikki bert
búsetingarviðurskifti, men so mong onnur viðurskifti í fornari
tíð. Eg hugsi, at ein endurskoðan av skrivaðu keldunum fer
at geva nógvan nýggjan kunnleika, men framtíðar fornminna-
rannsóknir fara at geva so nógv størri møguleikar. Av serliga
stórum týdningi hevði tað verið at farið undir rannsóknir á
kirkjustøðunum í teimum bygdum, har víkingaaldarbúpláss
longu eru funnin aðrastaðni í bygdini.
Við teimum úrslitum í huga, sum fornfrøðiliga granskingin
higartil er komin til, haldi eg tað vera neyðugt at endurskoða
tað skrivaða keldutilfarið úr miðøld og yngri tíð, tí tað er