Eir - 01.12.1899, Qupperneq 6

182
Miltisbruna-bakterían1 (bacillus anthracis). Hún veldur
hinum svo nefnda miltisbruna, einkum hjá ýmsum grasbítum:
nautpeningi, sauðfé og hestum, en er einnig hættuleg fleiri
skepnum, og eins mönnum. Hún er keflislöguð, en oft sameinast
inargar og mynda langa, beina eða bogna þræði. Hún getur
hvorki hreyft sig né verið án súrefnis og berst einkum í skepn-
urnar gegn um þarmana, eða gegn um sár útvortis. Þogar hún
er komin í blóðið, tímgast hún fljótt og sýkir bæði með því
að gefa frá sér megnt eitur og með því að taka súrefnið úr
blóðinu. En eins og áður er getið, lifir hún vanalega ekki í
lifandi skepnum og myndar engin frjókorn, meðan hún er i þeim.
Kói eru-bakterían (kommubacil, spirillum cholerae asiaticae)
veldur eflaust aust.urienzkri kóleru. Hún hreyfir sig mjög líf-
lega, lítur út líkt og stuttur bogi, lifir í þörmum sjúklingsins
og gefur frá sér mjög sterkt eitur. Heimkynni kólerunnar er
í liinum votlendu landeyjum Gangesfljótsins og ílytst hún þaðan
við og við vestur um lönd, alla leið til Vestur-Evrópu. Til
íslands hefir hún þó aldrei komið.
Holdsveikis-bakterían (bacillus leprae) veldur holdsveiki.
Hún líkist berklabakteríunni mjög að útliti. Ekki vita menn
til að hún iifi annarstaðar en í mönnum. Að minsta kosti
verður ekki vart við sýkina hjá öðrum skepnum.
Bráðasóttar-bakterían (bacillus yastromycosis ovis) er nú
orðin kunn. Hún er eggmynduð, og oft eru 2 og 2 áfastar á
endunum; þarfnast ekki súrefnis. í vinstrinni og nýrunum er
hún tiðust, en getur einnig verið víðar í líkama hinnar sjúku
skepnu. Eins og alkunnugt er, veldur hún bráðasótt i sauðfé;
en getur einnig sýkt svín, mýs, dúfur og hæns, en óreynt,
hvort hún sýkir stórgripi.
Auk þeirra baktería, sem hér eru taidar, eru einnig fleiri
skaðvænar bakteríur, sem víst er að valdi sjúkdómum þeim,
er þær eru kendar við, t. d. taugaveiki, lungnabólga, kveísótt,
svartadauða, barnaveiki, heimakomu, barnsfarasótt og spiilingu
í sárum.
1 Sjá Búuaðarrit, 12. ár, þls. 106,