Helgarpósturinn - 29.08.1980, Page 43

ÍSLENSKUR IÐNAÐUR Föstudagur 29. ágúst 1980
15
,,Ef lopapeysunnar hefði
ekki notið við er óvíst að
ullariðnaðurinn væri
svona sterkur”
Fataframleiðsla
Mjög mikill vöxtur hefur
verið i fataframleiðslu ullariðn-
aðarins. Það er eðlilegt að spurt
sé hvers vegna þessi mikla
aukning hafi átt sér stað meðan
þróun fatasaums í skinnaiðnaði
og öðrum iðngreinum hafi verið
svo hæg. Frá 1970 til 1979 marg-
faldaðist útflutningur prjóna-
fatnaðar 3.9 sinnum i tonnum.
Höfuðástæðurnar fyrir vel-
gengni þessarar greinar tel ég
vera þessar:
a. Sér islenzkt hráefni og
vinnsluaðferð.
b. Söguleg hefð.
c. Vel heppnuð markaðssetning.
d. Tiltölulega góð fjárhagsfyrir-
greiðsla.
a. Islenzk ull (Icelandic wool) er
eins og áður sagði, viðurkennt
alþjóðlegt gæðaheiti.Menn geta
endalaust deilt um það, hvort
þessi sérkenni séu orðin til
vegna sérkennileika hráefnisins
eða skapist i vinnslu bandsins,
sem þróuð hefur verið 1 islenzk-
um spunaverksmiðjum. Það,
sem skiptir mestu máli, er trú
neytandans, sem kaupir vöru úr
islenzkri ull og telur sig vera að
kaupa vöru úr gæöameira hrá-
efni en annarri ull. Umráðarétt-
ur sliks vörumerkis er milljarða
virði, jafnvel þótt verðlagt sé i
dollurum.Tekisthefur einnig að
þróa sér islenzka vinnsluaðferð
við prónaskapinn, en þar á ég
við ýfinguna.
b. A Islandi er söguleg hefð i
prjónaskap og þá einkum i
handprjóni. Þegar útflutningur
á islenzkum prjónavörum hófst
fyrir alvöru til vesturlanda upp
úr 1962 var þegar til vöru-
flokkur, sem hefja mátti út-
flutning á. A þeim tima þekkti
enginn islenzka lopapeysu eöa
islenzka ull t.d. i Bandarikj-
unum. tslenzk lopapeysa var
þaö sérkennileg og skar sig auð-
veldlega úr erlendri sam-
keppnisvöru og meö þrautseigju
tókstaðvinna henni markað. Or
þvi varð vel þekkt vöruheiti ,,ís-
lenzk lopapeysa”, sem erlendis
er tengd Islandi og sögulegri
hefð.
íslenzka lopapeysan er ágætt
dæmi um hvernig skapa má
vöru, sem fellur i geð neytand-
ans vegna áhuga hans á að
kaupa vöru, sem hefur sögulegt
baksviö og gefur tilefni til
árangursrikrar kynningarstarf-
semi. Eins og öllum er sjálfsagt
kunnugt, á „íslenzk lopapeysa”
i núverandi mynd enga sögu-
lega hefð. Mynstrið er græn-
lenzkt og aö þvi er best er vitað
mun fyrsta peysan hafa verið
prjónuð eftir mynd i dönsku
vikuriti laust eftir árið 1950.
En lopapeysan gegnir afar
þýðingarmiklu hlutverki i þróun
ullariðnaðarins vegna þess, að
hún opnar markaöina fyrir is-
lenzkar ullarvörur. Otflutn-
ingur hefst og hjólin fara aö
snúast. Það liðu t.d. um 7 ár frá
þvi að handprjónaútflutningur
hefst þar til útflutningur verk-
smiöjuframleidds fatnaðar
hefst til N-Ameriku.
1 upphafi framleiðslu fatn-
aðar þurfti verksmiðjufram-
leiddur fatnaöur ekki að standa
einn heldur fékk að fljóta með
handprjóni, meðan verið var að
ná tökum á framleiðslunni.
Þetta er það, sem skinnaiön-
aður og fleiri iðngreinar hafa
skort og þess vegna aldrei kom-
izt yfir byrjunar-örðugleikana.
Ég tel þvi, að ef margnefndra
lopapeysa hefði ekki notiö við,
væri óvist að ullariðnaðurinn
væri svo sterkur sem hann er I
dag. Umrætt danskt vikublað
mætti þá telja með verðmætari
innflutningi siöustu ára.
Eftir 1960 hóf Samband isl.
samvinnufélaga útflutning til
Rússlands i miklu magni. Þeir
stóru samningar komu fótunum
undir stórfellda ullarvinnslu á
Akureyri.
c. Markaðssetning ullarvara
hefur tekist með afbrigðum vel.
Max regnföt gera
munirm
Veðrið skiptir ekki öllu máli, ef þú ert í
regnfatnaði frá Max.
Margar stærðir, margir litir. _
K*ti8$***
ÁRMÚLA 5 — SÍMAR 86020 OG 82833
Hönnun og þá einkum efnis-
hönnun er talin sér Islenzk.
Kynningarstarf á erlendum
mörkuðum hefur verið mjög
árangursrikt. Bæöi hefur notið
við mjög dugmikilla einstakl-
inga og það hafa myndast til-
tölulega stórar sölueiningar.
Mjög þýöingarmikiö tel ég hlut-
verk Otflutningsm iðstöðvar
iðnaðarins. Sú stofnun hefur
samræmt markaðslegt átak
ullarútflytjenda.
d. Islenzkir iönrekendur hafa
mjög kvartað yfir lánafyrir-
greiðslu og ekki að ósekju. Þótt
betur hafi mátt gera gagnvart
ullariðnaðinum og lánafyrir-
greiðslan sé nú orðin dýr, þá er
hitt staðreynd, að iðnaðurinn
hefði aldrei komist þangað sem
hann er, ef fyrirgreiöslan hefði
verið mjög takmörkuð.
Eitt atriði er athyglisvert
I þróun fata- og prjónafram-
leiöslu i ullariðnaðinum. Það
hafa verið mjög takmörkuö
tengslmilliþess fata- og prjóna-
iðnaðar, sem fýrir er i landinu
og þessa nýiðnaöar. Við inn-
göngu tslands i markaðsbanda-
lögtók aö þrengja að islenzkum
fataiðnaði. Eðlilegt heföi verið,
að þau framleiðslufyrirtæki,
sem fyrir voru leituðu inn á ný
svið og þá lika, að þegar ný
fyrirtæki hófu starfsemi sina,
leituðu þau tæknisamstarfs við
reyndari aðila. Svo hefur ekki
oröið nema að litlu leyti og er
þaö miöur, þvi að þaö hefur
tafið mjög þróun fatafram-
leiöslunnar. Til þessa liggja
margar ástæður m.a. byggða-
stefnan og lika vanmat á ullar-
iðnaði. Það eru óliklegustu
menn, sem virðast skipta is-
lenzkum fataiðnaði i tvennt,
„raunverulegan fataiðnaö” og
ullarfataiðnað.
Framtíðarhorfur
Þegar á að meta framtiðar-
horfur ullar- og skinnaiðnaðar-
ins er eðlilegt, að settar séu
fram ýmsar spurningar um al-
mennar forsendur.
a. Hver verður umhverfisleg
þróun iöngreinanna á íslandi?
b. Hvaða þýöingu hefur ullar- og
skinnaiðnaðurinn i almennri
iðnþróun á tslandi?
c. Má vænta þjóðfélagsbreyt-
inga, sem hafa áhrif á sölu ullar
og skinnavara?
a) Þeir tveir stóru þættir, sem
munu móta það framtiðarum-
hverfi, sem þessar iðngreinar
munu þurfa að búa við, eru
opinberar ráöstafanir stjórn-
valda og velgengni sjávarút-
vegsins.
Þarf iönaðurinn i framtið-
inni að búa við hærri skattlagn-
ingu en aðrar útflutningsgrein-
ar meðan stjórnvöld i löndum
keppinauta okkar hvetja til
dáða I iðnþróun og framleiðni-
aukningu með skattaafslætti og
flýtifyrningum?
Ef sú spá verður að veruleika,
að framtiðarmarkaðir fyrir
frystar fiskafurðir verði ekki i
Bandarikjunum heldur i
Evrópu.hvaða áhrif mundi slikt
hafa á Islenzkt efnahagslif og
þar með gengisskráningu krón-
unnar?
b) Þvihefurverið haldiðfram,
að framtið islenzks iðnaðar sé á
sviöi stóriðju og aö almennur
iðnaöur muni frekar veröa
dragbitur á bætt lifskjör en
lyftistöng. Ef þetta er hinn stóri
dómur þeirra, sem ráða ferðinni
i þessu landi, er þá ekki betra
fyrir menn að eyða kröftum sin-
um á öðrum sviðum en almenns
iönaðar?
I Bandarikjunum eru það
fyrirtæki, sem flokkast undir
smáan atvinnurekstur, sem
skapa 66% nýrra atvinnutæki-
færa.
Hversu mikils virði fyrir
aörar iðngreinar er sú starfs-
reynsla, sem menn fá i útflutn-
ingsiönaði eins og ullar- og
skinnaiðnaði?
c) I vaxandi mæli reyna at-
vinnufyrirtæki að spá i þær
GEÐI
— enn einn si
Við höfum ávallt kappkostað að sinna kröfum neytenda og höfum
því útbúið nýja merkimiða á vörur okkar
Söltuð, þurrkuð og reykt
Spgeipylsa
PAKKAÐ
§ ÞYNGD I KÍLÓVERÐ
VERÐ
<.SÍÐASTI SÖLUOAGUR
HYáetni: Svínatita. nautgripa
kjöt, svinakjöt, salt. krydd.
sykur.
Sýrur: Glukono-delta-lakton.
ÞráavarnaretnS og jónblndar.
Askorbinsýra.
Kælivara —Geymist vió 0-4 C
Má einnig frysta.
Rotvarnaretni: Natriumnitrit.
Næringargildií 100 g u.þ.b^:
Prótein13g.t'ta50 9.matór
salt 2.8 g, hitaeiníngar 450.
Sambandsíns
er unnin í samráði við Rannsóknarstofu
Búvörudeildar, með ýtarlegri upplýsingum
en áður hafa þekkst,
— enda trygging fyrir góöri vöru.
A
LÍTTUÁ MIÐANN
AÐUR EN ÞÚ VE LUR
— J>að borgfar sigf.
@ KjanÐNAÖtRSIÖÐ SAMBANDSINS
r
k