Helgarpósturinn - 17.10.1980, Blaðsíða 6

6
Föstudagur 17, október WSO jLfiéffjikf*fl'r£ÍcifÍ 'lj-j'nh
Þeir eru áreiöanlega fáir, sem
ekki vita hver Jón Asgeirsson er.
En liklega vefðist þaö fyrir mönn-
um, ef þeir væru beöniraö tiltaka
nánar hver maðurinn er — til
dæmis aö bæta starfsheiti aftan
viö nafnið.
Hann er nefnilega fyrrum
þekktur handboltamaöur, læröur
iþróttakennari frá Laugarvatni
og sjúkraþjáifari frá Noregi, rak
nuddstofu i tiu ár, fréttamaður á
útvarpinu i önnur tiu ár, þekkt-
astur fyrir útvarpsiýsingar sfnar
á fót- og handbolta. Jafnframt
geröist hann sérfræöingur i
Vestur-lslendingum og peninga-
söfnun fyrir kúgaöa, hungraöa og
landhelgisgæsluna, og ha-nn
reyndi aö búa til forseta. Þaö
siöastnefnda án árangurs.
Sem stendur stjórnar hann
fjársöfnum Rauða krossins fyrir
sveltandi fólk I Austur-Afriku. Og
hvort sem þaö var honum aö
þakka eöa ekki höföu safnast tiu
milljónir króna til þess málefnis
þegar daginn sem söfnunin hófst.
Fjórða söfnunin
— Þetta er fjóröa söfnunin min.
Sú fyrsta var Herferö gegn hungri
áriö 1966, næst flóttamanna-
söfnun Sameinuöu þjóöanna 1969.
Ariö 1972 fékk rikisstjórnin mig til
aö afla peninga i landhelgissjóö,
ogsiöan þetta, segir Jón Ásgeirs-
son og setur tvær kaffikrúsir á
fundarborö Rauöa kross Islands.
— Ég byrjaöi á útvarpinu ’68,
fyrst i afleysingum, en var fast-
ráöinn á fréttastofunni fyrsta
desember sama ár. Ég var i al-
mennum fréttum, en hafði
iþróttafréttirnar alltaf meö.
Aukavinna, aukavinna!
Eg er stundum aö hugleiöa þaö,
aö raunverulega hefur maöur
skilaö 40 ára vinnu á 20 árum. Er
ekki einhver bilun i þessu? Ég
man eftir því, þegar Tómas
Helgason á Kleppi hélt þvi fram,
aö90 prósent þjóöarinnar ætti viö
geöræn vandamál aö striöa.
Maöur hló aö þessu þá. En ekki
lengur.
Meinarðu það?
— Svo söölar þú skyndilega um
og gerist ritstjóri Lögbergs—
Heimskringlu, veröur eftirlæti
allra Vestur-tslendinga. Hvernig
kom þaö til?
— Þaö kom einfaldlega þannig
til, aö þaö var hringt i mig og ég
spuröur hvort ég vildi fara þetta.
Ég sagöi já. Siöan var hringt
aftur, og ég spuröur hvort ég væri
virkiiega aö meina þetta, og ég
sagöi já aftur.
Aödragandinn aö þessu hófst á
hátiöahöldunum á Þingvöllum
’74, þegar stóri hópurinn kom
hingaö frá Kanada. Arið eftir fór
hópur héöan vestur, þegar þeir
héldu upp á hundraö ára landnám
Islendinga i Vesturheimi Fram aö
þeim tima var ekki ýkja mikill
samgangur milli landanna, en i
kjölfar þessarar ferðar var
skipuö sérstök nefnd til aö annast
samskipti viö Vestur-tslendinga i
Kanada. Þá kom upp sú staöa, aö
þaö vantaöi einhvern til aö taka
viö ritstjórn Lögbergs-Heims-
kringlu. Friöa Björnsdóttir á
Timanum fór út i september 1976,
en voriö eftir vildi hún hætta, og
ég fór út um miöjan mars 1977.
Ég var ráöinn i eitt ár, en var tæp
þrjú.
Afturábak i tilverunni
Svo kom ég heim i nóvember i
fyrra og tók upp min fyrri störf
hjá útvarpinu. En mér fannst
fljótlega eins og ég væri aö stiga
spor afturábak I tilverunni. Þess-
vegna hætti ég, og eftir þaö var
mitt fyrsta verkefni aö skipu-
leggja ferö meö Sigfúsi Halldórs-
syni og Guömundi GuÖjónssyni
vestur. Þaö var stórkostleg ferö.
Viö heimsóttum öll félög Vestur-
íslendinga I Bandarikjunum, frá
hafi tilhafs, héldum 23konserta á
sex vikum og geröum dagskrár
fyrir þrjár sjónvarpsstöövar, á
Islensku og ensku.
— Siöan voru þaö forseta-
kosningarnar. Hvernig kom þaö
til?
— Þaö var meö þaö eins og
vesturförina. Ég var spuröur aö
þvi hvort ég vildi taka þátt I
þessu. Þá haföi ég ekki ákveðiö
hvern ég ætlaði aö kjósa. En ég
var með Pétri einn dag á Akra-
nesi og þaö dugöi mér alveg.
Þegar þvi lauk langaöi mig aö
auka þessi samskipti milli ís-
lands og Kanada. Ég eygöi mögu-
leika á feröum til Toronto og
talaöi viö Eystein á Samvinnu-
feröum, og hann hoppaöi strax á
þetta.
Straumurinn til Ameriku
I minum augum er þetta stór-
mál. Ég held aö þaö sé hægt aö
auka samskiptin milli íslands og
Ameriku verulega, og þaö eigi aö
gera þaö. Straumurinn hefur
hingaö til legiö til Spánar, vegna
þess hvaö þaö hefur veriö hag-
kvæmt. En nú hefur þetta breyst,
fargjöldin eru oft lægri vestur um
haf en austur, og matur og hótel
eru miklu ódýrari i Ameriku en
Evrópu.
En ef á aö auka þessi samskipti
þarf fólk aö vita hvað þaö er aö
gera. Hér hugsa menn yfirleitt
um Bandarikin, þegar Amerika
er nefnd, en gleyma, aö Kanada
er lika til. Sama er i Ameriku.
Þar veit enginn um Island. Ef þú
spyrö, vorkenna þeir þér bara og
skiija ekki hvaö þú meinar.
— Hefur landkynningarstarf-
semin I Bandarikjunum þá alveg
misst marks?
— Nei, þaö er of mikiö sagt. En
ég veit, aö Flugleiöamenn I New
York segja, aö þaö sé erfitt aö
koma prentuöum upplýsingum tii
Kanada. Þaöer nefnilega bannaö
aö flytja prentaö mál inn I landiö.
En þaö þarf aö nota meira útvarp
og sjónvarp. Á tveimur árum
sýndi ég myndina „They Should
not Call Iceland Iceland” nærri
hundraöl sinnum, og hún var
sýnd fjórum sinnum i sjónvarpi
fyrir sex til sjö milljónir
áhorfenda.
Þegar ég var I Kanada bauöst
mér aö gera hálftima þátt á viku
á íslensku, og þaö heföi ekki
kostaö nema 3000 dollara á ári.
Þetta var ein af svonefndum
„etniskum” útvarpsstöövum,
sem útvarpa mest á öörum
tungumálum en ensku og frönsku.
Þeim fer mjög fjölgandi, sérstak-
lega i Kanada. Þeir eru lika meö
slikar sjónvarpsstöövar. Ein
þeirra sjónvarpar á 35 erlendum
tungumálum — islenska er ekki
þar á meöal. En þarna eru miklir
möguleikar. Þaö þarf aö upp-
fræöa þriöju kynslóö Vestur-ls-
lendinga um nútima Island. Þetta
eru raunverulega Kanadamenn
af Islenskum ættum, alveg eins og
til dæmis Kanadamenn af
þýskum ættum.
Fellur vel að
vera á fartinni
— Þessi starfsferil þinn er fjöl-
breytilegur, svo ekki sé meira
sagt. Tekuröu þennan llfsstil
framyfir þaö að tryggja þér og
fjölskyldunni „tryggan samastaö
i tilverunni”?
— Ég held þaö, já. Frétta-
mennskan var ákaflega fjöl-
breytilegt starf, þessvegna féll
mér hún vel. En ég hætti vegna
þess aö ég felldi mig ekki lengur
viö aöstööuleysiö. Ég heföi heldur
aldrei getaö veriö i svoleiöis
vinnu tileiliföar. Mér fellur vel aö
vera mikið á fartinni, enda hef
ég verið það undanfarin 25 ár.
Þessi hopp min yfir Atlants-
hafiö eru heldur ekkert vanda-
mál. Ég á tvær dætur, sem eru I
menntaskóla. Þær voru hjá okkur
á sumrin en héldu áfram námi á
veturna, en sonur okkar var úti
meöokkur. Ég held aö ég sé búinn
aögeraþaðuppviömig, aöþaöer
ekkert i mlnum huga sem heitir
„aö koma sér fyrir”. Ég verö
hvort sem er alltaf jafn blankur
þaö sem eftir er, — hef aldrei
getaö safnaö peningum, nema
fyrir aöra.
Allir færu
til alvörulanda
Og þegar maöur er búinn að
vera svona mikiö erlendis og
feröast um heiminn — ég hef tvis-
var búið erlendis um lengri tima
og komiö til 25 landa — gefur þaö
auga leiö, aö sjóndeildarhring-
urinn vikkar og maöur fær
samanburö. Sá samanburöur er
alltaf neikvæöur fyrir Island. Hér
berjast 250 þúsund manns næsta
vonlausri baráttu, aö þvi er
manni finnst iöulega. Sjávarút-
vegurinn skuldar milljaröi, sam-
göngumálin aö hrynja i rúst og
þvi meir sem flutt er Ut af ullar-
vörum þvi meira er tapiö. Svo
koma þessir landsfeöur og segja
upp i opiö geöiö á okkur aö allt sé I
lagi, og maöur á bara aö trUa
þessu?
Ef fólk gæti selt eigur sinar og
flutt úr landi væru allir farnir til
alvörulanda. En átthagafjötr-
arnir halda þessu saman, ekkert
annaö.
— Þú hefur stundaö öll þessi
óliku störf af sama brennandi
áhuganum og eldmóöinum, aö þvi
er viröist. Eiga þau eitthvaö
sameiginlegt, sem vekur þennan
áhuga, eöa....?
— Ætli þaö sé ekki keppnis-
mómentiö. Mér finnst spennandi
að fást við eitthvaö, þegar ég veit
ekki fyrirfram hver árangurinn
veröur. Ég tel mér aö minstakosti
trú um, aö hann fari eftir þvi
hvernig ég stend mig sjálfur. Ég
hef lika alltaf haft gaman af aö
umgangast fólk — og vorkenni
þeim sem ekki geta gert það. Þaö
er gaman aö kynnast nýju fólki,
nýjum viöhorfum. Kynnast
nýjum þjóöum, gera eitthvaö nýtt
og spennandi.
— óttastu ekki elliárin, meö
takmörkuö llfeyrisréttindi og allt
þetta, sem flestir viröast sækjast
svo mjög eftir?
— Ég á frænda, sem hefur
skilaö sinum fimmtiu ára starfs-
degi, en veröur aö borga meira I
skatt en hann fær i ellistyrk. Ég
hef engan áhuga á sliku.
Ekki að
bjarga heiminum
— Svo viö snúum okkur aö
lokum aö þvi sem þú ert aö gera
núna. Hjálparstarfsemi af þessu
tagi hefur oft veriö gagnrýnd,
sumir tala um molana sem hrjóta
af allsnægtarborðum iönrikj-
anna. Helduröu aö þetta komi
virkilega aö notum?
— Viö höfum sönnun fyrir þvi,
aö Herferö gegn hungri 1966 bar
árangur. I annan stað er ekki
bara um þaö aö ræöa aö safna
peningum og senda þá niöureftir,
þaö er lika veriö að leita aö fólki I
ýmis störf. Þaö er meöal annars
stefnt aö þvi aö senda 40—50
manns héöan til ýmissa starfa i
Afriku.
Þaö má náttúrlega segja, aö
þeir riku veröa alltaf rikari og
þeirfátækufátækari. En reynslan
sýnir, aö þaö þarf aö hugsa lika
um einstaklingana, ekki bara
heilar þjóðir. ÞU mundir ekki
horfa á sveltandi barn viö hliöina
á þér, án þess aö hjálpa þvi. Og
þaö breytir engu þótt þaö sé langt
I burtu.
Ég er ekki hér til þess aö bjarga
heiminum. En ef ég get bjargað
einhverjum mannslifum, þá er ég
ánægöur.
Segir Jón Asgeirsson.... Já,
hvaö? Þegar fjársöfnun Rauöa
krossins lýkur eru áframhaldandi
Islands/Amerikutengslá dagskrá
og önnur spennandi verkefni.
Kannski meiri peningasöfnun —
fyrir aöra. Hver veit.