Helgarpósturinn - 30.01.1981, Page 4

Föstudagur 30. janúar 1981
i*- r"i*vr i' c ‘
I il , i W i v .
'IgarposturinrL
NAFN: Hrólfur Gunnarsson STAÐA: Loðnuskipstjóri og útgerðarmaður FÆDDUR: 6. júní 1935
HEIMILI: Laugarásvegur 56 HEIMILISHAGIR: Maki, Unnur Gréta Ketilsdóttir, fimm börn
BIFREIÐ: Wagoner árg. 77 ÁHUGAMÁL: Útgerð, laxveiði og fuglaveiðar
HLÆ AÐ FISKIFRÆÐINGUNUM
Enn á ný risiO þiO loOnusjómenn
og útgerOarmenn upp á aftur-
fæturna og rekiO upp ramakvein.
SegiO fiskifræOinga vonda menn
og heimtiO aO fá aö veiöa stærri
skammta af loönunni. Heldur þú
ekki aö þjóöin sé oröin dauöþreytt
á þessum árvissa barlómi ykkur?
„Viö segjum fiskifræöinga
kannski ekki vonda menn, en ætli
þjóöin sé nú ekki oröin öllu
þreyttari á svartsýni fiski-
fræöinga fremur en okkar bar-
lómi.”
En er þetta óumbreytanlegt
náttúruiögmál, aö þiö séuö í and-
stööu viö skoöanir fiskifræöinga?
„Nei, þaö vil ég ekki segja. Þaö
hefur nú gerst að skoöanir okkar
fara saman við sjónarmiö fiski-
fræöinga. Ég get t.d. hent á þaö,
aö þegar sildin var friöuö á slnum
tima, þá var þaö aö tilhlutan skip-
stjóra, sem voru þá á sild-
veiöum.”
Enda var þá nokkuö seint i
rassinn gripiö. Sfldin nánast horf-
in af tslandsmiöum?
„Ja, þaö haföi dregið allveru-
lega úr stofninum, stofn Suöur-
landssildar hefur rétt viö og er
orðinn mjög stór.
Já, talandi um sfldina. Er ekki
augljóst aö þiO loönusjómenn vilj-
iö ekki hætta aö veiöa loönuna
fyrr en hún er uppétin, eins og
sildin foröum daga?
„Þaö er viös fjarri aö viö stefn-
um aö þvi aö fara aö klára ein-
hvern fiskstofn i sjónum.”
Má þá búast viö aö þiö veröið
sammála friðunartillögum fiski-
fræöinga, þegar loönan hefur ver-
iö meira og minna og minna upp-
veidd — þá megi loks fara aö
friöa?
„Þaö er ekkert vist aö viö
veröum samriiála þeim, þótt slikt
ástand komi upp. Þaö geta nýir
fiskstofnar komið upp sem veiða
má, þótt það veröi fellir á loönu-
stofninum.”
Hvaö skal þá veiöa?
„Ja, ég er einungis aö benda á
ákveöna hringrás i lifríki sjávar-
ins. Þegar þorskstofninn vex, þá
dregst loönustofninn saman, enda
loönan æti fyrir þorskinn. Þannig
kemur ætiö annar fiskstofn i kjöl-
far þess sem hverfur
timabundiö.”
Þú talar um svartsýni fiski-
fræöinga varöandi loönustofninn.
Er þaö þitt mat, aö friöunartillög-
ur þeirra gangi út I hreinar og
klárar öfgar?
„já, það tel ég hiklaust. Ef viö
litum aöeins þrjú ár aftur I
timann, eöa aftur til 1977, þá eru
fiskifræöingar meö háværar
raddir um þaö, aö veiöa megi 1 og
1/2 — 2 milljónir lesta af loönu.
Siöan þetta geröist þá hafa þeir
sett fram sinar tillögur um
hámarksafla á hverju ári og þeim
hefur verið fylgt viö veiöarnar.
Og þá spyr maöur náttúrulega:
Hvernig stendur þá eiginlega á
þvi, aö viö erum komnir niöur I
450 þúsund tonn núna. Þaö er
augljdst mál, aö einhversstaöar
hafa blessaðir fiskifræöingarnir
Enn á ný eru loðnusjómenn og útgerðarmenn og aftur fiskifræöingar komnir i hár saman vegna
loönukvótans. Og ágreiningsefniö: Sjómenn telja loönustofninn þola mun meiri veiöi, en tillögur fiski-
fræðinga ganga út á. Langflest loönuveiöiskip hafa nú þegar fyllt aflakvóta sinn og liggja nú verkefna-
laus. A sfðustu þremur árum hefur aflakvótinn á loðnunni veriö minnkaöur úr 1 og 1/2 milljón tonna niö-
ur í 500 þúsund. Þella þýðir aöstóru loönuveiöiskipin eru aðeins 2—3 mánuöi aöfylla kvótá sinn.
Fiskifræðingar teija, aö vegna hættu á ofveiði, þá veröi aö fara varlega I veiöarnar á loðnunni, þvi
annars geti fariöá sama vegog meösildína forðum. Loönusjómenn skrifa ekki undir slíkar yfirlýsingar
og segja nóg af loönu i sjónum.
ÞaðerHrólfurGunnarsson loönuskipstjóri og jafnframt útgeröarmaöur, sem er Iyfirheyrslu Helgar-
póstsins.
misreiknað sig og gert vitleysu I
spám sinum. ÞaÖ hefur nefnilega
veriö fariö aö þeirra ráöum i einu
og öllu, en samt minnkar veiöi-
kvótinn meö ári hverju. Eitthvað
hefur greinilega fariö úr böndum
hjá þessum sérfræöingum
okkar.”
En má þá ekki einmitt ætla aö
fiskifræðingarnir hafi ekki veriö
nægilega varkárir og leyft of
mikla veiöi á þessum árum? Aö
þeir hafi látiö of mikiö undan
þrýstingi ykkar sjómanna og út-
gerðarmanna? Er þaö ekki eðli-
leg skýring?
„Viö erum nú margir skip-
stjórnarmenn sammála um þaö,
aö við höfum ekki orðiö varir viö,
aö stofninn hafi minnkaö eins
mikiö og fiskifræöingar vilja vera
láta. Þaö eru ekki nema tvö ár
siöan fariö var aö mæla stærö
þessa fiskistofns meö þeim mæli-
tækjum sem þeir hafa yfir aö
ráöa i dag. Ég hef þá skoöun aö
þeir þurfi miklu lengri tima I
mælingar á stærö loðnustofnsins,
sérstaklega þegar miöaö er viö
þær aöstæöur sem við búum viö
hér.”
Áttu þá viö aö fiskifræöingar
séu ekki starfi sinu vaxnir?
„Ég er ekki aö segja aö þeir séu
ekki starfi sinu vaxnir, sem vis-
indamenn. Ég efast hins vegar
um hæfileika þeirra til aö segja
þjóöinni hve margir fiskar eru I
sjónum.”
Hver á þá aö segja þjóöinni þaö,
ef ekki fiskifræðingar? Viljiö þiö
fá hlutverkið?
„Þaö má taka þaö til greina,
sem viö segjum alveg jafntog þaö
sem þeir leggja fram.”
Ertu þá aö segja, aö ykkar upp-
lýsingar séu jafngóðar og ef til
vill betri, en þær upplýsingar og
þau rök sem fiskifræðingar leggja
fram til grundvallar tillögum sln-
um?
„Ég vil nú ekki segja, aö okkar
upplýsingar séu betri, en okkur
vantar einn dómsaöila i þetta.
Hver getur sagt okkur að meira
sé i sjónum af loönu, en fiski-
fræöingar? Ekki er a.m.k. tekiö
mark á okkur sjómönnum, þeim
sem vinna viö þetta.”
Hver gæti sá dómsaðili veriö,
sem þú nefnir?
„Hann er ekki til.”
Ertu sem sé aö ýja aö þvl, aö
fiskifræðingar séu ekki hlutlausir
viö rannsóknir sinar og
ankannaleg sjónarmið ráöi
gjöröum þeirra og niðurstööum?
„Ég fæ ekki betur séö i sam-
bandi viö loönustofninn, en eitt-
hvaö annaö en hrein og klár
friöunarsjónarmið rói undir
þegar litiö er á tillögur fiskifræö-
inganna.”
Hvaö gæti þaö mögulega veriö?
„Ég veit ekki hvort þaö er eitt-
hvaö pólitiskt afl sem þarna
þrýstir á bakatil — þaö er þó
hugsanlegur möguleiki.”
Maöur fær ekki betur séö, en öll
spjót standi þá á ykkur loðnusjó-
mönnum og útgerðarmönnum.
Fiskifræöingar stjórnmálamenn
og vafalaust fleiri. Hvernig skyldi
standa á þvi, aö allir eru svona
vondir viö ykkur loönusjómenn?
„Þaö er það sem maður getur
ekki skiliö. Ég held þó aö þetta
furöulega viöhorf sé mikið til
komiö vegna þess, aö fiski-
fræöingar hafa rekiö alveg geysi-
legan áróöur i fjölmiölum hér á
Islandi fyrir sinu starfi. Þeir hafa
vart mátt skreppa hér út fyrir
bryggjurnar á sinum skipum, án
þess aö þaö væri tiundaö
greinilega i öllum fjölmiölum
hvaö þeir væru aö aöhafast —
jafnvel þótt þeir færu aðeins út til
aö leika sér viö mælingar á loönu-
stofni”.
Viltu sem sé ætla aö fiski-
fræöingarnir okkar séu á stund-
um aöeins aö leika sér I þessum
svokölluöu rannsóknarferöum?
„Oft hefur manni dottið I hug aö
þaö væri einhver leikur á bak viö
þetta. Ég vil nú benda á, aö fyrst
þegar Árni Friöriksson fór til
loðnurannsókna gengu þær út á
þaö, aö rannsaka loönu á vetrar-
vertiö. Þeir túrar voru þó til þess
eins aö verja sildarstofninn
meöan viö vorum á loönuveiöum.
Já, þaö er dálitiö sjónarspil i
kringum þetta hjá þeim.”
En er ekkert samstarf eöa sam-
vinna milli ykkar sjómanna og
fiskifræöinga? Ræöiö þiö þessi
mál aldrei ykkar i millum og
skiptist á skoöunum?
„Nei, þaö hefur ekki veriö gert.
Þessi mál hafa aldrei verið i
alvöru rædd og skoöuö ofan i kjöl-
inn I samvinnu þessara aöila, en
hitt er annað mál, aö fiski-
fræöingar hafa veriö fengnir til að
halda fyrirlestra. á Landssam-
bandsfundum. Þar hafa þeir
svert ástandiö æöi mikiö og eru
þar fáar fisktegundir undan-
skildar. viö getum séö hvernig
þróunin hefur oröiö hvaö þorsk-
stofninn varöar. Þaö hefur ætiö
veriöveitt meira, en þeir hafa lagt
til, en á hverju ári auka þeir samt
viö kvótann og telja aö nú megi
veiöa meira en áriö áöur. Þetta er
, þveröfugt viö þróunina i loönu-
stofninum, eins og ég nefndi, þar
sem fariö er nákvæmlega eftir
tillögum fræöinganna, en stofninn
minnkar samt alltaf aö þeirra
áliti. Eitthvaö gengur nú ekki
þarna upp, þegar málin eru skoö-
uö I samhengi.”
Heldur þú kannski, aö viö vær-
um betur komnir án ráölegginga
fiskifræöinga og aö þiö sjómenn
tækjuö einir ákvarðanir um
kvótaskiptingu?
„Ég vil aö fiskifræöingar leggi
fram, þaö sem þeir hafa aö miöla
sem vfsindamenn. Þaö eiga þeir
aö leggja fyrir sjávarútvegs-
ráöherra. Og þótt sjávarútvegs-
ráöherra taki þaö á sig, eins og
hann gerði I haust þegar hann
bætti viö fimm þúsund tonnum af
sild, þá er ekki réttlætanlegt aö
fiskifræöingur sé að hirta
ráöherra fyrir slikar aðgerðir,
þvi fimm þúsund tonn til eöa frá
af sild, breytir litlu sem engu um
stofnstæröina.”
En er ekki jafnframt ljóst aö
græögin og gróöavonin spillirsýn
sjómanna og útvegsmanna og þiö
hugsið aöeins um eigin hag og
þungar pyngjur?
„Sjómenn og útgeröarmenn i
loönuveiöibransanum eru nú yfir-
leitt upp til hópa réttsýnir menn
og þeir sem vinna á sjó, veiða fisk
áhugans vegna frekar en I gróða-
skyni. Launin hafa yfirleitt ekki
leyft þaö, að þetta sé eftirsóknar-
vert eingöngu þeirra vegna. Þaö
er frekar spennan i kringum
þetta, sem eftirsóknarverö er.”
Ertu aö segja mér, aö þú stand-
ir I útgerö og skipstjórn eingöngu
spennunnar vegna?
' „Mikiö frekar en i gróöavon.”
Já, ef viö iitum á launin i þessu
framhaldi. Hver voru t.d.
heildarlaun þln á siöasta ári, sem
loðnuskipstjóri og útgeröar-
maöur?
„Sem skipstjóri hef ég góö laun,
en sem útgeröarmaöur mjög
slæm.”
En getur þú sagt mér hver
meðaltalslaun loönuskipstjóra
voru á slöasta ári?
„Nei, ég hef ekki handbærar
tölur um þaö.”
En grófar hugmyndir um laun-
in hlýtur þú aö geta gefið mér?
„Nei, þaö get ég ekki. Kannski
LIÚ hafi þær tölur.”
Þaö veröur ekki annað séö, en
laun loönusjómanna og þá sér-
staklega skipstjóra, sem best
hafa þaö, séu mikið viökvæmnis-
og felumál. Hvers vegna?
„Launin eru ekkert felumál.
Góöir skipstjórar hafa góö laun.
Hins vegar er nú málum svo kom-
iö, aö þetta kvótakerfi á skip gerir
þaö aö verkum, aö góöur skip-
stjóri fær ekki hærri hlut en léleg-
ur skipstjóri. Allir eru settir undir
sama hátt. En veiöiskapurinn
geturgefiö vel, þegar viö fáum aö
stunda veiöarnar. Þegar hins
vegar er litiö á heildartekjurnar
yfir árið, þá eru þær ekkert stór-
kostlegar.”
En þarftu aö hafa áhyggjur af
fjárhagnum? Attu ekki digra
varasjóði sem þú hefur safnaö á
meðan feitu árin stóöu yfir.
Verður þú nokkuö á vonarvöl,
þótt þú takir þaö rólega fram aö
haustvertlö?
„Varasjóöir. Ég veit ekki hvar
þeir eiga að finnast. Mér list ekki
á fjármálin, ef skipin eiga aö
liggja aögeröarlaus langstærstan
part ársins.”
Engir varasjóöir segir þú. Hef-
ur þú þá kannski lifað of hátt, á
meðan góöærin stóöu?
„Ég held ég lifi ekki né hafi
lifaö hærra en gengur og gerist i
þjóöfélaginu. Ég veiti mér mikið
minna en margur annar.”
Nú hafa stundum veriö tiundaö-
ar lausafregnir um laun loönu-
skipstjóra og þá eru þau jafnan
talin I milljónum og tugum
milljóna fyrir nokkurra mánaöa
úthald. Er þaö staöreynd aö laun
ykkar séu I þessum stæröargráö-
um fyrir eins eöa tveggja mánaöa
vinnu?
„Já, þetta er staöreynd. Ég
vil nú samt ekki segja nokkra tugi
milljóna. En ég hugsa aö þaö hafi
farið yfir 25 milljónir hjá afla-
hæstu skipstjórunum á haustver-
tiðinni siöustu. Þess ber þó aö
gæta aö yfirleitt eru tveir skip-
stjórar á hverju skipi, sem skipta
þá þessum hlut á milli sin.”
Þetta eru dálaglegar tölur, ekki
sist þar sem aflakvóti ykkar var
mjög minnkaöur, sem sýnir þá aö
tekjurnar hafa veriö til muna rlf-
legri á árum áöur, þegar veiöa
mátti meira magn. En 12 milljón-
ir til handa skipstjóra fyrir nokk
urra vikna vinnu. Þaö yröu ef
laust margir launþegar ánægöir
meö aö fá þetta yfir áriö?
„Já, þetta eru kannski árslaun
verkamanns, en viö viljum nú
ekki endilega bera okkur saman
viö láglaunahópana.
En nú eigiö þiö möguleika á þvi,
aö vinna aöra vinnu meö þegar
loönuskipin eru I margra mánaöa
stoppi — svona til aö drýgja tekj-
urnar?
„Kannski maður gæti orðiö
blaöamaöur i hjáverkum, enda
aröbært fyrir þjóöina.”
En hvernig augum litur þú þá
framtiöina, ef þessi þróun heldur
áfram?
„Ég get ekki betur séö, en þessi
þróun leiði til þess aö öll útgerö
leggist niöur á Islandi. Þaö hlýtur
aö gerast ef telja á niöur fisk-
stofnana endalaust.”
Er ekki óhætt aö vona, aö
loönustofninn rlsi upp og fari
stækkandi á næstu árum, þegar
svona róttækar friöunaraögeröir
eru settar i gagniö?
L
eftir Guömund Árna Stefánsson