Helgarpósturinn - 30.01.1981, Síða 22

22
Föstudagur 30. janúar 1981
Jielgárpásturinn^
Jack Nicholson í The Shining eftir Kubrick, en Whibley sá um
bellibrögbin i þeirri mynd......
sitt mjög vel af hendi, enda féCk
hann Óskarsverölaun fyrir belli-
brögö.
Ég vann einnig viö The Shining
eftir Staneley Kubrick, og enn á n>
var þaö allt annar handleggur.
Kubrick er þaö snjall, aö hann
kann skil á störfum allra, hann
þekkir myndavélarnar, hljóöupp-
tökutækin, og þaö er ekki margt
sem fer framhjá honum. Viö lent-
um í smá deilum, en ég held aö
okkur hafi samiö vel og myndin
kom vel Ut. Ég var ekki sá eini
sem sá um bellibrögöin, því aö á
undan mér voru tveir menn, sem
hættu áöur en töku var lokiö. Ég
var meö sföustu fjóra og hálfan
mánuöinn, þegar flest brögöin
„Þau eru mjög margvlsleg.
Spjót eru rekin I gegnum fólk,
hausar, handleggir og fótleggir
eru höggnir af, steinum kastaö
yfir kastalaveggi, eldtungur,
reykur, þorp og tjöld eru brennd.
En þessir hlutir eru ekki aö
brenna til grunna, heldur höfum
viö stjórn á eldinum, því annars
gæti fariö illa.”
Engin tómatsósa
— Gætiröu kannski lýst þvi
hvernig þii ferö aö þvi aö fram-
kvæma eitt venjulegt bellibragö?
„Sky eru biiin til með þvi aö
sprauta saman tveim efnum. Þá
veröa efnahvörf, sem mynda ský.
Þaö er hins vegar ekki
mjög gottfyrir lungun.
Virskot eru svo enn eitt,
en þau eru notuð, þegar
þarf að kasta spjóti eða
hnifi I mann. Hægt er
Bellibrögb (special effects) eru
nokkub, sem kvikmyndaleikstjór-
ar erlendis nota mjög mikib, þó
ekki taki áhorfendur alltaf eftir
þeim. Þau eru alla jafna fram-
kvæmd af mönnum, sem hafa
sérhæft sig I þessum þætti kvik-
myndagerbar.
tsienskir kvikmyndastjórar
hafa enn ekki rábib slíka menn til
vinnu vib sfnar myndir, en þó
verbur rábin á þvi bót vib gerb
myndarinnar eftir Gisia sögu
Sdrssonar, sem tsfilm ætlar aö
gera á næstu mánubum. Belli-
bragbameistari þeirrar myndar
heitir Alan Whibley og kemur frá
Englandi. Helgarpósturinn hitti
hann á dögunum og ræddi vib
hann um starf bellibragöamanns-
átta þúsund litrar af
blóöi, sem streyma eftir gangi,
náungi meö klofinn haus, beina-
grindur og köngulóarvefir i and-
dyrinu. Það siðasttalda var klippt
úr endanlegri gerö myndarinnar,
en þaö var mjög óhugnanlegt at-
riði.”
ars fólks. Besta leiöin til
þess aö laera starfið, er aö
vinna meö einhverjum sem
hefur stundaö það lengi,
þvi þaö er ekki til sú bók,
sem gefur þér heildarsýn
yfir starf bellibragðamanns
ins. Sérhver bók um belli'
brögö gefur þér aöeins mjög
grófa hugmynd um hvernig
framkvæma eigi mjög
einföld brögö.”
— Þannig aö eina leiöin til að
læra þetta, er að vinna meö belli-
bragöamönnum?
„Já.þaöeri rauninni ekki hægt
aö lesa sér til um þaö, þaö er ekki
til neinn bellibragðaskóli. Eina
leiðin til aö læra, er aö vinna við
Sem fólst m.a. f þvi aö
láta nokkur þúsund
litra af blóbi renna
niöur eftir gangi.
aö láta þessa hluti hitta þar, sem
þú vilt, meö þvi skilyrði aö
maöurinn sé kyrr og aö virinn sé
strekktur. Þú lætur spjótiö eöa
hnifinn renna niöur eftir virnum
og I manninn. En þetta er ekki
alltaf gert á þennan veg.”
— Hvaö meö blóöiö?
„Þú getu notaö litlar slöngur,
sem þú setur inn undir föt manns-
ins og siðan pumpað út blóöinu á
maga hans, brjósti, eyra, eöa
hvar sem er.”
— Hvað meö þjóösöguna um
tómatsósuna?
„Viö notum ekki tómatsósu,
heldur efni, sem heitir Kensing-
ton Gore, sem hefur veriö notaö
mjög lengi.”
— Er nauösynlegt fyrir belli-
bragöamanninn aö hafa auöugt
Imyndunarafl?
„Vissulega. Hann veröur einnig
að vera opinn fyrir umhverfinu.
Hann verður aö vera forvitinn og
geta komiö meö uppástungur um
aö gera ákveöiö bellibragð á
ákveöinn hátt. „Ég læri eitthvað
nýtt á hverjum degi.”
— Ef viö snúum okkur aö starfi
þinu hér, hvernig atvikaöist það?
„Jón Hermannsson skrifaöi
mér bréf, þar sem hann sagðist
ætla aö gera kvikmynd á Islandi
og spuröi hvort ég heföi áhuga á
að vera meö. Ég fékk einnig stutt
afrit af handritinu og fékk mikinn
áhuga á þvi eftir aö hafa lesið
þaö. Ég skrifaði honum, og ég
held aö ég hafi lika hringt i hann,
þvi ef ég fæ áhuga á starfi langar
mig til aö taka það að mér og vil
ekki aö neinn veröi á undan mér.
Og hér er ég. Viö höfum farið yfir
handritið saman, og ég held aö
þetta veröi mjög góö mynd.”
— Hvaöa bellibrögö eru það,
sem þú sérö um, án þess þó að þú
ljóstir of miklu upp?
„Þeir, sem hafa lesið söguna,
vita, að i henni er nokkuð um
manndráp og bardagasenur. Ég
hef ekki lesið sjálfa söguna, aö-
eins handritið, og samkvæmt þvi
er ýmislegt, sem þarf aö gera.
Mér finnst þaö mjög athyglis-
vert.”
„Læri eitthvað nýtt á hverjum degi”
segir Alan Whibley bellibragðameistari
frá Englandi, en hann kemur til með að vinna
við kvikmyndun Gísla sögu Súrssonar
ins. Alan var fyrst spurbur ab þvi
hvernig hann hafi byrjab feril
sinn innan kvikmyndaibnabarins.
„Ég hóf feril minn hjá BBC áriö
1962 sem afleysingamaöur I sex
mánuði,en fékk siðar fasta stööu,
ag var þar i sjö ár. Ég stofnaöi
siðan mitt eigiö fyrirtæki og vajin
viö gerö sjónvarpsauglýsinga.”
— Hvertvar starf þitt hjá BBC?
„Ég vann meö kvikmynda-
gengi, sem leysti af hendi hin fjöl-
breytilegustu störf. Eftir þrjú og
hálft ár fór ég siðan I bellibragöa-
deild BBC. Það uröu þáttaskil,
þvi ég komst að þvi, aö þetta var
starfiö, sem mig langaöi til aö
vera i og ég hef starfað viö þaö
alla tiö siöan.
1 fyrirtækinu minu, sem ég átti
meö tveim félögum minum, unn-
um við viö kvikmyndir samhliöa
auglýsingagerðinni, en hægt og
sigandi uröu kvikmyndirnar
fyrirferðarmeiri og auglýs-
ingarnar voru látnar sitja á hak-
anum. Þaö slitnaöi upp úr sam-
starfi okkar og ég fór aö vinna
eingöngu viö kvikmyndir, annar
hætti alveg aö fást viö þetta og sá
þriöji hélt áfram i auglýsinga-
gerðinni. Þannighóf ég feril minn
i kvikmyndum, og þaö er einmitt
mjög gott að byrja hjá fyrirtæki
eins og BBC, þvi þar fá menn
mjög góöa þjálfun fyrir alls konar
störf.”
— Hvaö var það i bellibragöa-
deildinni, sem umturnaði þér?
„Hvaö umturnaöi mér? Þaö er
ekki spurning um þaö, heldur
hvort þér þyki gaman aö starfi
þinu og mér þykir gaman aö þvi.
Ég er einn af hinum fáu ham-
ingjusömu, vegna þess, að mér
þykir gaman aðstarfi minu, ég fæ
borgaö fyrir þaö og fæ tækifæri til
aö feröast út um allan heim. Mér
er þetta báeði starf og hobbý.”
— Nú hlýtur þetta að vera mjög
nákvæmt starf og menn þurfa
kannski aö gefa sór góöan tima
viö þaö. Var ekkert slikt sem
freistaöi þin?
„Starfiö krefst þess, aö menn
;eri alltmjög vandlega, og þó sér-
staklega þegar fengist er viö
sprengiefni, vegna þess, aö þá
ertu oft að leika þér með lif ann-
þaö. Þaö er algjörlega undir
sjálfum þér komiö, hvort þér fer
fram, eöa hvort þú stendur I stab.
Þaö er enginn, sem heldur aftur
af þér”.
Logsuða og rigning
— En hvert er starf belli-
bragöamannsins?
„Þaö er mjög fjölbreytilegt. Þú
veröur aö kunna að logsjóða, nota
rennibekk, mála og margt fleira.
Ég tel hvern þann mann, sem fær
tækifæri til aö vinna viö þetta,
vera mjög heppinn, þvi starfið er
mjög skemmtilegt.
Þegar þú þarft aö vinna með
byssukúlur, eöa sprengiefni, ertu
kominn inn á allt annaö sviö. Þar
geturöu lesiö þér tili bókum, sem
allar eru bandariskar. Þar er
nákvæmlega farið inn i efnafræöi
og kennt hvernig best sé aö með-
höndla efnin, en eins og ég sagöi
áöur, aö besta leiðin til að læra, er
að framkvæma undir yfirstjórn
einhvers annars.”
— Ég er ekki viss um, aö allir
viti hvaö eru bellibrögð og hvað
eru ekki bellibrögð, þegar horft er
á kvikmyndir. Geturöu sagt eitt-
hvaö nánar frá þvi?
„Þaö eru margir, sem sjá kvik-
myndir og skynja ekki aö i þeim
eru bellibrögð. Bellibragðameist-
arinn er mjög oft viö kvikmynda-
tökur en fær enga viðurkenningu
fyrir starf sitt, vegna þess, aö þaö
er mjög einfalt og hann sættir sig
við þaö. Þaö gæti verið rigning og
áhorfandinn heldur að hann hafi
rignt þennan dag, en svo er ekki.
Bellibragðameistarinn er á bak
við myndavélina og snýr krönum
til þess aö framleiða rigningu.
Hann framleiðir rigningu, reyk,
loga, sprengingar, snjó. Fólk átt-
ar sig ekki á þvi, að þetta eru
bellibrögð, þetta bara er þarna,
og eitt af þvi einfaldara.
Þaö erfiðasta er, þegar þú fæst
viö fjarstýröa eöa vélræna hluti,
eins og i Star Wars. Þegar ég
vann viö Star Wars, voru vél-
mennin þaö erfiðasta aö fást við.
Þau voru gerö af John Stears,
sem er mjög snjall náungi, meö
gott starfslið. Hann leysti starf
— Þú vannst lika
viö nýjustu mynd I
Johns Boorman, '
Merlin?
„ Já, ég vann við hana
á írlandi. og ég held aö
það veröi mjög góð
mynd, en við komumst
aö þvi, þegar hún veröui
frumsýnd I Bandarikjunum
I april.”
— Hvaöa bellibrögö nota
þeir I’þeirri mynd?
eftir: Guðlaug Bergmundsson myndir: Jim Smari
— Hvenær mun þá starf þitt hér
hefjast?
„Það er ekki enn komið á
hreint. Ég þarf að vinna mikið
undirbúningsstarf, safna saman
munum núna erum við að fara yf-
ir þaö, sem við getum keypt hér
og þaö sem ég þarf aö koma með
frá Englandi. Þaö liggur ljóst
fyrir, að ég þarf aö búa til
eitthvaö af vopnum fyrir
bardagasenurnar. Þetta eru
ekki venjuleg vopn, heldur
eru þau hluti af
bellibrögðunum.”