Helgarpósturinn - 29.01.1982, Blaðsíða 15

15
Föstudagur 29. janúar 1982
Jörn Donner •
..lsland minnir á Ástraliu — virðist stórt en er litiö’
varpið til i peningamálunum.
Myndin er alls ekki svona dýr frá
Bergmanshálfu, 35 milljónir
sænskra króna (60 milljónir isl),
og henni veröur lokiö fyrir jól ’82.
Hin myndin sem þú nefndir,
„Loftsiglingin”, kostar hinsvegar
aílt of mikið. t>að eru sko tak-
mörk i þessum bransa. Það verð-
ur þriggja tima mvnd og verður
ekki tilbúin fyrr en sumariði983.”
Sviar framleiða kringa n
tuttugu leiknar kvikmyndir, og af
venjulegri biósýningalengd ár-
lega. 1 Finnlandi ertalanfrá sjö til
tiu myndir á ári og Donner fannst
ekki fjarri lagi að tslendingar
reiknuðu með að gera eina til
þrjdr myndir ár hvert. Við spurð-
um hvort ekki væri hægt að létta
fyrir kvikrhyndagerð — og gera
hana „alþjóðlegri” með þvi að
liöka fyrir þvi að myndir Norður-
landanna væru sýndar i þessum
löndum sem hafa hvort sem er
mikla samvinnu i menningar-
málum.
„Það er sjálfsagt”.
Nú stendur þú fyrir Nordia —
þessu finnsk/sænska biói i
Helsingfors — væri ekki vegur að
drifa upp svipað hér og i öðrum
Norðurlöndum lika?
„Upplagt. Góð hugmynd. Gerið
eitthvað i þvi. Þetta Nordia i
; Helsingfors hefur þrjá litla sali.
Það er mjög hentugt. Hægt að
nota sömu sýningarvél fyrir þá
alla. En þið getiö ekki reiknaðmeð
að allir peningar i svona fyrirtæki
komi frá útlandinu. Þið verðið að
kosta til sjálfir. t Helsingfors eru
i þaö sænsk fyrirtæki og finnsk sem
leggja fram stofnkostnað. 1
Stokkhólmi eru mörg bió svipuö
þessu „biómagasín”. t Osló væri
erfitt að koma þessu viö og sömu-
: leiðis I Kaupmannahöfn vegna
einkaréttarfyrirkomulags. En þið
ættuö að athuga þetta hérna. Mér
skilst að það sé mikill bióáhugi
meöal manna”.
Við spurðum Jörn Donner loks,
hvort hann væri feginn að vera
laus frá sænskum, kominn heim
til Finnlands aö starfa.
,,Ég hætti þarna bara vegna
þess að ég vildi ekki vera ráðinni
fasta stöðu lengur. Ég vil skipu -
leggja minn tima sjálfur og ráöa
mér. Það er erfiðara, en til lengd
ar nauðsynlegt. Ég verb ekki al
farið i Finnlandi. Ætli ég verfi
þar ekki átta mánuði hvert ár eða
svo. Svo fer maður eitthvað. T’il
aö skrifa. Kannski hingaö”.
Franska sjónvarpið gerir mynd á Islandi:
FÁUM FORGANGSRÉTT
AÐ SÝNINGUM FYRIR
LÁNIÐ Á LANDINU
Þótt fslenska kvikmyndaundrið
viröist vera farið að dala, f bili að
minnsta kosti, er alltaf hægt að
nota landiö fyrir leiktjöld. Það er
einmitt það sem 30 manna hópur
frá franska sjónvarpinu ætlar að
gera I sumar. Og sem þakklætis-
vott fyrir lánið á landinu ætla
Frakkarnir aö gefa íslenska sjón-
varpinu sýningarréttinn að
myndinni.
Undirbúningur að tökunni er
þegar kominn i fullan gang, og
hér á landi er nú stödd sendinefnd
frá franska sjónvarpinu til þess
meðal annars að finna þann eina
tslending sem á að fara með hlut-
verk i myndinni. Alls veröa hlut-
verkin 14.
Hópnum til aðstoðar og leið-
sagnar hér er Eirikur Thorsteins-
son, sem nú er hálfnaöur með
nám við kvikmyndaskóla franska
rikisins. t sumar veröur hann aö-
stoðarleikstjóri viö gerð myndar-
innar, en leikstjóri veröur Alien
Leven. Áætlað er að tökur hér
taki eina viku.
Efni myndarinnar er sótt i
skáldsögu eftir Darreau, sem aft-
ur byggir sögu sina á svaðilförum
hóps franskra feröamanna á
gönguferö þvert yfir islenska há-
lendiö sumarið 1970.
— Franskt feröafélag hafði
auglýst þessa ferö sem ævintýra-
ferð. Hvernig sem fór i þessari
ferö lenda þátttakendurnir i bók
Darreau i hrakningum — á
franskan mælikvaröa. Þeir fá að
striöa við bæði brunasár og
lungnabólgu, segir Eirikur Thor-
steinsson við Helgarpóstinn.
Aö sjálfsögðu gerist heilmargt
annað i bókinni — og væntanlega
myndinni, en rauði þráðurinn i
gegnum hana er sá, að Frakkarn-
ir eru þess alls óbúnir, andlega og
likamlega,aðtakastá við islenska
náttúru.
Ráögert er, að myndin veröi til-
búin til sýningar i franska sjón-
varpinu um jólaleytiö i ár. ts-
lenska sjónvarpið hefur for-
gangsrétt að henni, að sögn Ei-
riks Thorsteinssonar, þannig aö
ekki ætti aö liða langt þar til við
fáum að sjá hana hér. Raunar
ætti myndin tæknilega séö að
komast á islenska sjónvarps-
skerma um svipað leyti og hún
birtist frönskum sjónvarpsáhorf-
endum.
ÞG
raétt viö Jörn Donner um kvikmyndaframleiðslu og þaö sem sameinar Ísland og Ástralíu
Myrkir músikdagar
mót hækkandi sól
— Mér virðist að tónleikar þar
sem boðið er upp á tslenska sam-
timatónlist séu vel sóttir, og að-
sóknin fari vaxandi. Min reynsla
er sú aö tónlist af þessu tagi fái
yfirleitt skemmtilegar viðtökurj
fólk lætur ltugann reika og lætur
sér detta ýmislegt f hug.
Þetta er reynsla Jónasar
Tómassonar tónskálds af viðtök-
um samtimamanna sinna á tón-
list nútimans. Nútimatónlist,
samtimatónlist, nútimatónlist
sem byggist á klassiskum
hefðum. Menn noti hvaða heiti
sem þeir vilja.
— Þaöer misjafnt hvaða skiln-
ing fólk leggur i tónlistina en það
virðist njóta hennar ef það er ekki
að setja sig i sérstakar stellingar.
Fólk virðist umgangast tónlist á
frjálslegri hátt nú en það geröi til
skamms tima, segir Jónas.
Þessa skoðun fékk hann stað-
festa á skemmtilegan hátt á tón-
leikum á tsafiröi fyrir nokkrum
árum. Aheyrendur klöppuðu upp
allt prógrammið tvisvar sinnum.
Tónleikarnir stóðu i þrjá tima i
stað hálfs annars eða þar um bil
eins og ætlunin var.
Þess er þvi að vænta að islensk-
ir tónlistarmenn fái góða aðsókn
þegar þeir taka að flytja islenska
tónlist, nýja og gamla,á Myrkum
músi'kdögum, sem hefjast á
fóstudagskvöldið i Háskólabiói.
Fyrstu tónleikarnir verða ein-
mitt helgaöir Jónasi Tómassyni.
tslenskir tónlistarmenn flytja
sýnishorn af verkum tónskáldsins
sem hann hefur samið á undan-
fórnum niu árum. Þar af er eitt
verkanna frumflutt á þessum tón-
leikum. Það er Ballet III fyrir
strengjakvartett, saminn síðast-
liðið haust og sumar á tsafirði,
heimabæ Jónasar.
Heitin á öðrum tónverkum
þessa fyrsta myrka músikdags
hljóma kunnuglega fyrir eyrum:
Notturno, Sonata, Aube et Serena
og Kantata. Sumir kynnu að
hræðast þau og halda að verkin
séu litt aðgengileg. En einkennið
á tónlist Jónasar Tómassonar er
umfram allt einfaldleiki, hag-
kvæmni i notkun tónefnis, oft á
tiðum gáski og tónlistin nýtur sin
án mikilla umbúða.
Og myrkir músikdagar skriða
siðan áfram með hækkandi só)
eitt hænufet á dag sem kunnugt
er. Næstu tónleikar verða mánu-
daginn 1. febrúar i Gamla bi'ói,
nýja óperuhúsinu. Þar verða leik-
in verk eftir Leif Þórarinsson,
Askel Másson, Atla Heimi, Þorkel
Sigurbjörnsson og Hjálmar H.
Ragnarsson i flutningi Manuelu
Wiesler, Jlinars Jóhannessonar
og Þorkels Sigurbjörnssonar.
Enn verður haldið áfram.næst i
Tónlistarskólanum föstudaginn 5.
febrúar, daginn eftir i Mennta-
skólanum við Hamrahlið og á
sunnudaginn f Kristskirk ju en það
verða lokatónleikarnir.
Að öðru leyti um dagskrá
Myrkra músikdaga visast til
Leiðarvisis helgarinnar.
ÞG
Sterkur
kvikmyndasjóður
nauðsyn
Jörn Donner, „attmuligtmand”
! sænska og finnska kvikmynda-
heiminum, var hér á ferö vegna
finnsku kvikmyndavikunnar, sem
stendur reyndar enn. Helgarpóst-
urinn hitti Donner að máli og
ræddi við hann norræn kvik-
myndamálefni — og reyndar
fleira. því Donner slærgjarna um
sig með sleggjudómum og at-
hugasemdum af ýmsu ætterni.
Jörn Donner er af finnsk/þýsku
bergi brotinn, þótt hann teljist
finnlandssænskur. „Ég hef aidrei
fundiö að ég stæði svo nærri
sænskum menningarheimi, en ég
skrifa á sænsku, hef sænskan út-
gefanda, og ég hef unnið meira og
minna i Sviþjóð I mörg ár. Núna
er ég að hætta sem framkvæmda-
stjóri fyrir Sænsku Kvikmynda-
stofnunina og tek við starfi I Finn-
landi. En það er ekki eins tíma-
frekt og það I Stokkhólmi. Eftir
þennan umskiptatfma ætla ég
mér að skrifa meira en ég hef
hingaö til gert.”
Jörn Donner hefur snert á
mörgu i kvikmyndunum, leikið og
leikstýrt, skrifað handrit og sinnt
fjármálahliðinni sem fram-
kvæmdastjóri, framleiðandi. Og
þaö er á siðast nefnda sviðinu,
sem starfsárangur hans virðist
liggja, þvi enn á hann eftir að „slá
I gegn” bæði sem leikstjóri og
sem rithöfundur.
Donner hefur að sjálfsögðu ver-
ið umdeildur sem framkvæmda-
stjóri sænsku Kvikmyndastofn-
unarinnar, æðstráöandi i fjárveit-
ingum þess fyrirtækis og vist er
að oft hefur blásið um hann sið-
ustu árin. En hann er einn þeirra
sem láta sig engu skipta hvað um
þá er sagt, þverskallast jafnan
við og öslar áfram sina leið — og
lætur sig engu skipta þótt menn
segi hann hæfileikalausan þver-
haus.
„Þær eru nokkuð „intressant”
þessar islensku myndir, og þetta
lagast náttúrlega þegar þeim
fjölgar og timar liða”, sagði
Donner — „veistu, mér finnst ts-
land minna mig soldiö á Astraliu.
Bæöi löndin eru eyjar, allt fólkiö
hnappast saman i þéttbýli við
ströndina og svo er afgangurinn
af landinu bara eitthvaö sem ekki
er hægt að nota til nokkurs vits
eða gagns. Mér skilst aö þiö séuð
lika hrifnir af Ástraliu — hafið
flutt þangað? Já, og svo fáið þið
ástralskar stelpur hingað i fisk-
iöjuna. Stendur ekki til aö filma
þaö? Eitthvað heyröi ég um það.
Skrýtið að koma hingað. Þetta
virðist við fyrstu sýn vera stórt,
en svo kemur i ljós aö þetta er
ekkert — litiö. Birtan. Noröur-
skautsstemmning.Skrýtið aö ekki
skuli votta fyrir dönskum arfi
hér. Finnst þér það ekki?”
Hvaö er rétt aö gera til að
styðja við þessa fálmandi kvik-
myndalist — það er talað um að
við komumst inn á erlendan
markað?
„Af og frá. Það er bara tilvilj-
un, ef það kemur fyrir og það
kostar óhemju að ryðja sér braut
þangað. Þaðverður aldrei i nein-
um mæli. Það verður aðeins að
lita á kvikmyndagerð sem inn-
lenda menningarstarfsemi. Þið
hafið fulla ástæöu til þess. Núna.
Meö þessa miklu aðsókn. Það er
einsdæmi. Þessi aðsókn dettur
náttúrlega niður. Það kemur að
þvi. Og þá verður að vera kominn
sterkur opinber kvikmyndasjóð-
ur, þvi tvennt á eftir að gerast:
Innlend aðsókn verður miklu
minni og veruleikinn á almennt
eftir að harðna. I útlandinu, á
kvikmyndamarkaði, þar verða
erfiðir timar á næstunni. Trúi
ég.”
Þið i Sviþjóð virðist þó
bjartsýn — ert þú ekki
að framleiða tvær
dýrustu myndir Norður
landa á sama tima; „Fanny
og Alexand er” eftir Bergman
og „Loftsigl-
inguna” eftir Jan Troell?
„Bergmansmyndin verður
svona dýr, vegna þess aö hún er
sex tima löng. Þar hjálpar sjón-
Jónas Tómasson — músik hans
gerð skii á Myrkum músikdögum