Helgarpósturinn - 26.03.1982, Síða 4

4
NAFN: Pétur Reimarsson STAÐA: Deildarverkfræöingur hjá Vinnueftirliti rikisins
FÆDDUR: 9. mars 1951 HEIMILI: Flyörugrandi 18, Reykjavík BIFREIÐ: Mazda 626 árg. 1980
HEIMILISHAGIR: Sambýli, þrjú börn ÁHUGAMÁL: Ailt sem hann kemur naíægt
OLÍUÞÖRF HERSINS HEFUR
MINNKAÐ UNDANFARIN ÁR
Pétur, hvenær ter herinn?
- Ja, ég vona aö hann fari sem
fyrst. Hins vegar litur ekki út
fyrir að það ástand sé i
þjóðfélaginu i dag, að við getum
vænst þess að hann fari á næstu
árum. En við höldum
baráttunni áfram og vonum að
ráðamenn þjóðarinnar skynji
þá hættu sem okkur stafar af
hernum og taki miö af hinni
sterku hreyfingu herstöövaand-
stæðinga þannig að herinn verði
látinn fara sem fyrst.
Þið haidiö baráttunni áfram,
segirðu. Nú hefur manni þótt
heldur litið bera á hreyfingunni
að undanförnu en einmitt nú,
þegar Alþýðubandalagsráð-
herrarnir hafa þörf fyrir
stuðning, þá er eins og her-
stöðvaandstæðingar um allt
land rjúki upp tii handa og fóta.
Hvcr eru bein tengsl herstöðva-
andstæöinga og Aiþýðubanda-
lagsins?
-Þau eru engin. Það er röng
forsenda hjá þér, að það hafi
litið borið á okkur. Við höfum
haldið uppi mjög öflugu starfi
undanfarin ár og verið með
f jöldaaðgerðir um svipað leyti á
hverju einasta ári i mörg ár i
kringum 30. mars og til dæmis
lengi verið meö fúndi i Háskóla-
biói. Við höfum staðið fyrir
Rokk gegn her, Keflavikur-
göngum og fleiru. Nú,varðandi
tengslin við Alþýöubandalagið,
þá eru þau engin formleg. Hins
vegar eru innan samtaka her-
stöðvaandstæðinga fjöldamarg-
ir alþýðubandaiagsmenn.
Er ekki óheppiiegt fyrir her-
stöðvaandstæðinga, sem telja
sig eiga stuðningsmenn i öllum
flokkum, að vera svo nátengdir
Alþýðubandalaginu — eins og
sjá má af þvi að allir helstu for-
ingjar hreyfingarinnar eru jafn-
framt liðsmenn flokksins og
gegna þar jafnvel trúnaðar-
stööum?
— Það er ekki rétt hjá þér, aö
allir fonngjar hreyfingarinnar
séu i Alþýðubandalaginu. Ég er
það að visu sjálfur en langflestir
þeirra, sem eru virkir i Samtök-
um herstöövaandstæðinga, eru
óflokksbundnir. Hins vegar er
það rétt, að það er svona meiri
vinstri keimur af þessari hreyf-
ingu. Það er ekki nema eðlilegt
miðað við hvaða skoðanir hægri
menn hafa á hernum og þvi
hvemig við eigum að tengjast
kerfi Atlantshafsbandalagsins.
Þekkir þú marga herstöðva-
andstæðinga I öörum stjórn-
málafiokkum, til dæmis Sjálf-
stæðisflokknum ?
A þriðjudaginn, 30. mars, eru liðin 33 ár síðan tsland geröist aðili að Atiantshafsbandaiaginu, NATO,
Fáir atburöir hafa valdið jafn langvarandi og djúpstæöum ágreiningi meðal fólksins I landinu. Alla tið
siðan hafa fjöldasamtök fólks barist gegn erlendum her I landinu — og ekki eru mjög mörg ár sfðan
stærri hópur varaði við öiium hugmyndum um aö bandaríski herinn verði sendur úr Iandi. Meö tilkomu
friðarhreyfingarinnar i Evrópu hefur Samtökum herstöðvaandstæðinga hérlendis vaxiö nokkuð fiskur
um hrygg og undanfarnar vikur hafa þeir látið meira til sin heyra m.a. vegna svonefndrar Heiguvfkur-
deilu. Tæplega tveimur árum eftir að tstand gekk i NATO fæddist sveinninn Pétur Reimarsson, sem i
dag er formaður miönefndar Samtaka herstöðvaandstæðinga. Hann þekkir ekki land sitt án erlends
hers — Pétur er i yfirheyrslu Hclgarpóstsins i dag.
— Ég þekki ekki marga
flokksbundna sjálfstæðismenn i
samtökunum, en ég þekki einn
eða tvo.
Nú, fari herinn, er þá ekki
hætta á að þetta hefðbundna
valdajafnvægi á noröurhveli
jarðar raskist?
— I fyrsta Iagi trúi ég ekki á
þessa kenningu um valda- og
ógnunarjafnvægið. Ég held að
hernaðaruppbyggingin sé kom-
in það langt, að það verði að
snúa við. Ég held að okkur, sem
tslendingum, sé mun meiri
hætta búin af þvl að tengjast
hernaðaruppbyggingu Banda-
rikjanna - en að standa ut-
an við vigbúnaöarkapphlaupiö.
Tengjast hernaðaruppbygg-
ingu Bandarikjanna, segir þú.
Værum við — eða þið — sáttari
við að hafa hér norskan her eða
danskan?
— Nei. Við teljum að það sé
unnt að hafa hér herlaust land.
Við teljum ekki aö þörf sé á
nokkrusliku apparati hérlendis.
Þegar heiti samtaka ykkar
breyttist fyrir nokkrum árum úr
Samtök hernámsandstæðinga I
Samtök herstöðvaandstæðinga,
hafði það þá I för með sér breyt-
ingu á afstööunni til NATO — ef
til vill minni andstöðu við
NATO?
— Stefna Samtaka herstöðva-
andstæðinga byggir á tveimur
meginatriðum. Þaö er annars
vegar andstaða við veru hersins
hér á landi og þátttöku Islands i
Atlantshafsbandalaginu og hins
vegar andstaða við hvers konar
hernaðarbandalög. Sú stefna
hefur aldrei breyst.
Umræðan um herinn hér á
landi hefur oft verið fremur til-
finningaleg. Hvort eru það
fremur tilfinningar eða rök,
sem ráða I andstööunni við her-
stöðvar USA hérlendis?
— Það hefur lengi verið
þannig, að baráttan fyrir friði
og gegn her hefur verið hug-
sjónabarátta. Hins vegar hefur
maöur tekið eftir þvi á siðari
árum, að þróun stjórnmála
almennt hefur verið sú, að það
er minna af hugsjónum en
meira af sérfræðilegum álits-
gerðum, sem menn nota til aö
styðja meö málflutning sinn.
Það er ekkert slæmt um það að
segja en hinsvegar vill þannig
til, að hugsjónin um frið
hérlendis og herlaust land er
studd ákaflega sterkum rökum.
En rökin þar á móti: Hefur
nokkru sinni hvarflað að þér I
húminu að ef til vill séuð þið I
samtökunum með baráttu
ykkar að ganga erinda hins
stórveldisins, eins og oft er
haldið fram i ýmsum hornum?
— Nei, mér hefur aldrei dottið
það i hug. Ég er þeirrar
skoðunar, og sú er einmitt ein
ástæðan fyrir þvi að ég tek þátt i
þessu starfi, að ég er á móti
hemaðaruppbyggingu beggja
stórveldanna og tel mig ekki
veraaö þjóna hagsmunum eins
eða neins — annars en að
tryggja að við getum lifað utan
við hugsanleg hernaðarátök.
Snúum okkur að öðru: Eru
herstöðvaandstæðingar algjör-
lega sammála Alþýðubanda-
lagsráðherrunum i Helguvikur-
málinu?
— Ég held að ekki komi til
greina að leyfð verði nokkur
uppbygging hersins i Helguvik
frá sjónarhóli herstöðvaand-
stæðinga. Ég hef ekki orðið var
við að ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins.sem em jú lika her-
stöðvaandstæðingar, hafi neina
aðra skoðun á þvi máli.
Þannig að þar liggja leiðir
ykkar saman?
— Já.
Nú er vitað og viðurkennt að
oliutankarnir umræddu hafa
mengað drykkjarvatn Keflvík-
inga og Njarðvikinga. Hvað er
þvi til fyrirstöðu að nýir oliu-
tankar verði settir niöur I
Helguvík?
— I fyrsta lagi er hægt að sýna
fram á þaðmeð nokkuð sterkum
rökum, að oliuþörf hersins hafi
minnkað á sfðustu árum, m.a.
með tilkomu nýrrar og fullkom-
innar hitaveitu. 1 öðru lagi
mælir ekkert sérstaklega á móti
þvi að þeir fái að byggja nýja
tanka. Við teljum aftur á móti
að unnt sé að gera það inná
Vallarsvæðinu sjálfu. Ef farið
verður út i að byggja oliutanka i
Helguvik, þá er hættan sú, að
herinn sé kominn af stað með
sina upphaflegu áætlun um
flotahöfn og aukið geymarými.
Þeirri áætlun gætu þeir þá
haldiö til streitu siðar meir.
Þannig að hættan á að tsland
sé skotmark færi vaxandi?
— Já, það hefur komið i ljós I
umræðunum á slðastliðnum
árum, að ísland hefur smám
saman verið fléttað meira og
meira inn i átök stórveldanna.
Um leið fer þessi hætta, sem þú
minnist á, vaxandi.
Eru samtök ykkar nægilega
sterk á Suðurnesjum i nágrenni
herstöövarinnar, þar sem
haldiö er fram að „hernám hug-
ans” sé hvað algjörast? Eruð
þið ekki með andstöðu ykkar við
Helguvikuráformin að einangra
ykkur enn frekar frá fólkinu
þar? Þiðsegist jú vera afftuttir I
flestum fjölmiðlum, nema
kannski Þjóðviljanum.
— Fyrstþetta um fjölmiðlana.
Það er náttúrlega ljóst, að
sterkustu blöðin hér á markaðn-
um hafa i áratugi hamrað á þvi
.að herstöðvaandstæðingar séu
óæskilegt fólk, að við séum að
berjast fyrir þvi að Rússarnir
komi hingað. Þetta hefur haft
þærafleiðingar, að margir lita á
herstöðvaandstæðinga sem eitt-
hvað sérstakt fyrirbæri. Það er
auðvitað engan veginn þannig.
Við eigum tugi þúsunda
stuðningsmanna út um allt land,
meðal annars öfluga stuðnings-
menn á Suðurnesjum. Þeir eru
algjörlega sammála okkur um
afstöðuna til Helguvikurmáls-
Þannig að þið eruð ekki að
einangra ykkur frá þvi fólki,
sem þið ættuð kannski helst að
snúa ykkur að?
— Ég skil ekki alveg hvað þú
ert að fara. Ég held ekki að her-
stöðin hér sé vandamál Suður-
nesjabúa einna, hún er vanda-
mál allrar þjóðarinnar. Þeir
sem eru herstöðvaandstæðingar
á annað borð og eru þarna
suðurfrá, þeir eru alveg sam-
mála okkur um afstöðuna til
uppbyggingar hersins, eins og
ég sagði áðan. Það er kannski
rétt að taka það fram, að þegar
við fórum og skoðuðum Helgu-
vikina um siðustu helgi, þá kom
I ljós að svo virðist sem herinn
sé búinn að taka undir sig allan
nyrsta hlutann af Reykjanesi,
sem þó er ómerktur og ber eng-
in ákveðin merki um að hann
tilheyri hernum. Okkar
stuöningsmenn þarna suðurfrá
sögöu cátkur að ef fólki yrði það
ljóst, ef svæðið væri girt af, þá
mætti búast við að rynnu tvær
grímur á marga menn, sem
hafa til þessa verið hlynntir her-
setunni frekar en hitt.
Ef við göngum út frá þvi að
herinnhafi áhrif á þjóðlífið — er
þá rétt að fela vandamálið inná
Velli og banna að hermenn hafi
frjálsan aðgang um landið?
Væri ekki vænlegra til árangurs
fyrir málstað herstöðvaand-
stæðinga að láta fólkið i landinu
hafa af þvi raunveruleg kynni
hver áhrif hersins eru á okkar
þjóðfélag? .
— Ég held að þjóðin hafi lært
það, bæði í seinni heims-
styrjöldinni og svo þegar Kan-
inn kom hér fyrst, hvaða áhrif
herinn hefur á þjóðlifið. Það
hafa margir þekktir rithöfundar
tekið þetta fyrir og lýst þvi
ágætlega. Herstöðvaand-
stæðingar eru ekki tilbúnir að
vinna málflutningi sinum
stuðning með þvi að heimta
meiri her. Við berjumst hins-
vegar fyrir þvi' að herinn sé sem
mest einangraður og að hann
fari. Við teljum að þannig sé
best að útiloka áhrif hans I
þjóðlífinu.
Svo ætlið þið að halda „hel-
stefnufund” á laugardaginn. trt
á hvað gengur hann?
— Við höfum ekkert komið inn
á þessar friðarhreyfingar, sem
verið hafa að spretta upp i
Evrópu, en einn ræðumanna á
fundinum verður einn af helstu
talsmönnum friöarhreyfingar-
innar i Bretlandi, prófessor Ed-
ward Thompson. Við höfum
verið að vinna að þvi að efla
tengslin við þessar hreyfingar
og fundurinn mun bera svip af
þvi. Hann er lika haldinn til að
minna á að 30. mars næstkom-
andi eru liðin 33 ár sfðan ísland
var þvingað inn i Atlantshafs-
bandalagið.
eftir Ómar Valdimarsson
myndir: Jim Smart
p(f,r,I >. .4,. 1» lU'iwwU v •
Föstudagur 26. mars 1982 he/garpósturinn
\
1