Helgarpósturinn - 26.03.1982, Qupperneq 22

22
Föstudagur 26. mars 1982 helgarpósturinn
Hið svarta d/assleikhús
Art Ensemble of Chicago til Is-
lands
ÞaB verBur ekki lítiB gaman
fyrir alla sem elska frjálsa tján-
ingu aB komast á konsert hjá
Art Ensemble of Chicago, en sú
veisla fyrir augu og eyru verBur
á Broadway mánudagskvöldiB
5. aprll og hefst forsala aB-
göngumiBa á mánudaginn
kemur I Fálkanum á Laugar-
vegi.
Broadway er kjörinn staBur
fyrir uppákomu af þvf taginu
aB reyna aB endurvekja þessa
hefB, aB fá fólk til aB skilja aB
þaB er frjálst, aB enginn skil-
veggur sé á milli þessara list-
forma”. Svo mælir leikhússér-
fræBingur þeirra Chicago-
manna Joseph Jarman. Búning-
arnir skipta miklu máli og er
Jarman, sem leikur á saxafón
og önnur tréblásturshljó&færi,
sýlafóna og trumbur jafnan
klæddur i nýrri afrfska búninga.
Bassaleikarinn Malachi Favors
er afturámóti I fornum afriku-
sem konsertar Art Ensemble
eru, þarsem tónlist og leikhús
mætast. Ekki veitir heldur af
sviösrýminu þvi þeir hafa
ekki minna en hálft annaB tonn
af hljóBfærum meBferBis. ÞaB
eru hvorki magnarar, hátalarar
né aBrar græjur sem
fylgja rokkhljómsveitum sem
þunganum valda heldur hljóB-
færi, allar tegundir af saxa-
fónum frá sópranló niBri bassa-
fóna, flautur og blístrur alls-
konar, klarinettur og fagott,
horn og málmgjöll, vibrafónar,
sýlafónar. marlmbur, trumbur,
bjöllur, gong og allskonar
trommur og bassar, evrópsk
hljóöfæri og afrísk sem austur-
lensk.
,,I afriskri tónlist og hinni
miklu svörtu tónlist eru öll list-
form samofin. Sérhver tón-
listarmaöur veröur lika aö vera
dansari, leikari osfrv. Meö Art
Ensemble of Chicago erum viö
fötum en trommarinn Don
Moye þar mitt á milli. Málm-
blásarinn Lester Bowie er
afturámóti oftast I hvitum
sloppi, tákni nútima visinda og
á stundum meö tól skurölækna I
farangrinum. Saxistinn Rosco
Mitchell er svo maöurinn af göt-
unni, gallabuxur og bolur og
annaö slíkt.
Auk aöalhljóBfæranna leika
þeir á fjölda annarra hljóBfæra
svo oftast undrast maöur aö
þetta sé kvintett.
Þrlr félaganna i Listasveit-
inni eru búnir aö vinna saman I
AACM (Samtökum skapandi
tónlistar) I yfir tuttugu ár, en
sveitin sjálf er nokkuö yngri.
Þaö var 1968 aö Art Ensamble
Roscoe Mitchells kom fyrst
fram opinberlega. Þá sveit
skipuöu Michell, Bowie og
Favors svo og trommarinn
Phillip Wilson. Wilson yfirgaf
sveitina fljótlega og bættist þá
DON MOYE ROSCOE MITCHEL.L
LESTER BOWIE MALACHI FAVORS JOSEPH JARMAN
Jarman I hópinn en trommarinn
fyrirfannst enginn fyrren Moye
slóst I hópinn i Paris en sú borg
var höfuöstöBvar sveitarinnar á
árunum 1969 til 1971 en þá héldu
þeir heim á ný. Þaö var ekki
mikiö aö gera fyrir sveitina I
Bandarikjunum og oft var hart I
ári uns þeir slógu I gegn á Five
Spot, djassklúbbnum fræga I
New York 1975. Siöan hefur
sigurgangan veriö stööug og
undanfarin ár hafa skifur þeirra
er EMC gefa út, svoog þeir
sjálfir unniö hverja kosninguna
á fætur annarri i djassblööum
heimsins.
Þeir félagar kalla tónlist sina
hina miklu svörtu tónlist, og
hiröa lltt um djassnafniö svo-
sem Ellington og Mingus á
undan þeim. Þaö skiptir svosum
engu máli, tónlistin er jafn mik-
ill djass fyrir þaö. Meö nafngift-
inni vilja þeir þó skilja á milli
sin og þeirrar skemmtitónlistar
er gefinn hefur veriö djass-
stimpillinn. Þeir þekkja þó vel
djasssöguna og ýmsar klisjur
glitra aö nýju I tónlistinnbsvo er
þaö Afrika. Þangaö er leitaö
fanga og afriskur rýþmi sam-
einast hinum frjálsa blæstri. Þó
tónlist þeirra sé frjáls er hún
skipulögö óllkt þeim frjálsdjassi
er hæst bar á sjötta áratuginum
og aö horfa á þá er ævintýri
Ævintýri sem ekki gefst kostur,
á að upplifa nema örsjaldan.
Dafnis og Klói
Maurice Ravel (1875—1937)
Dafnis og Klói (heildarverkiö)
Flytjendur: Sinfónluhljóm-
sveitin og hljómsveitarkórinn
I Montreal
Stjórnandi: Charles Dutoit
ÍJtgefandi: Decca 6.42676 AZ
(digital), 1981
Dreifing: Fálkinn
Ballett sinn, Dafnis og Klói,
skrifaöi Maurice Ravel að
undirlagi hins fræga ballett-
stjóra Sergei Diaghilev. Verkiö
var frumflutt I júnl 1912, á
Theatre du Chatelet og voru þau
Vatslav Nijinsky og Tamara
Karsavina I aöaldanshlutverk-
um. Ballettgeröin var eftir
Michel' Fokine og leiktjöldin
voru teiknuö af Leon Bakst,
þekktasta leikmyndteiknara
Rússa.
Ballettinn er gerður eftir
samnefndri sögu grlska skálds-
ins Longus, sem uppi var I lok 2.
aldar, eða byrjun þeirrar 3. á
eynn> Lesbos I Eyjahafinu
griska. Þar er brugiö upp mynd
af þeirri idýllisku sveitasælu
hjarösveinsins, sem veriö hefur
mælikvaröi manna um unaös-
semdir fábrotins lífs I skauti
nátúrunnar, æ slðan. Hiröirinn
Dafnis nær ástum Klói, eftir
nokkra óvissu og ævintýri. At-
buröarásinni er fundinn staöur
i goðumllku umhverfi vatnadisa
og skógarpúka og endar ballett-
inn, svo sem vonlegt þykir, á
herlegri Bakkusarhátiö.
Þessi ballettsvlta Ravels, er
án efa I hópibestu verka tón-
skáldsins. Hún er útsett fyrir
stóra hljómsveit (Þar sem fjöl-
breytni ásláttarhljóðfæra er
mikil og á einum stað er notuö
rokmaskina) og kór, sem syng-
ur án oröa.
Meö þessari digital-hljóm-
plötu slær Sinfóniuhljómsveitin
I Montreal og stjórnandi henn-
ar, Charles Dutoit.svo sannar-
lega I gegn. Ég held að þaö verði
engan veginn taliö ofsögum
sagt, aö þetta sé ein allra besta
plata sinnar tegundár, sem gef-
in hefur veriö út á liönu ári.
Hér kemur margt til og er
fyrst aö nefna hin einstöku
hljómgæði upptökunnar og frá-
bæra pressun. Verkið er tekið
upp I St. Eustache-kirkjunni I
Montreal og er hljómburður
nánast óaöfinnanlegur. Platan
er slðan pressuð hjá Teldec I
Hamborg. A þvl leikur enginn
vafi, aö Sinfóniuhljómsveit
Montreal-borgar hefur hér skip-
aö sér í röö fremstu hljómsveita
og má mikiövera, ef þaö er ekki
að miklu leyti frábærri stjórn
Dutoit að þakka.
Þeir Pierre Monteux (sem
mun hafa stjórnað frumflutn-
ingi Dafnis og Klói) og Ernest
Ansermet hafa hlotið mikið lof
fyrir fyrri túlkanir slnar á
Ravel. Dutoit skipar sér nú I
þessa sveit. Hugmyndir hans og
skilningur á þessari snilldar-
legu ballettsvitu Ravels leiða
hlustandann beint aö kjarna og
inntaki verksins, sem er reynd-
ar vald tónskáldsins á sym-
fónískri tónsmlð.
Skrokkar og XTC
Bodies
Hljómsveitin Bodies hefur nú
sent frá sér sína fyrstu plötu og
hefur hún inni aö halda fjögur
manna 45 r.p.m. Dear Suzie er
hins vegar ekki nærri eins gott
lag og Bodies og lang lakasta
lag þessarar plötu, langdregið
og ntio spennanai. Sé Dear Suzie undanskiliö er
ég þó hinn ánægðasti meö þessa
Popp
eftir Gunnlaug Sigfússon

lög, öll eftir meðlimi hljóm-
sveitarinnar.
Ekki verður annaö sagt en að
hljómsveitin fari vel af staö á
þessari fyrstu plötu sinni. Hún
hefst meö hressilegu lagi, I’m
So Lonely, sem jafnframt er
sterkasta lag plötunnar, með
nokkuö sterkum „syngið með”
kaíla. A eftir fylgir lagið Never
Mind og fyrsta lagiö á seinni
hliðinni heitir Dare. öll eru lög
þessi nokkuð I anda tónlistar
hljómsveita eins og U2, Echo &
‘the Bunnymen og siðast en ekki
slst áhrifavaldsins mikla Joy
Division .
Síðasta lag plötunnar heitir
Dear Suzie og er þaö nokkuö I
anda þess lags sem hljómsveitin
ber nafn sitt eftir, Bodies, og
var að finna á plötu Utangarðs-
fyrstu piötu Bodies. Hljóöfæra-
leikurinn er nokkuð þéttur, þó
. sér I lagi trommuleikurinn.og er
erfitt að sjá þaö skarð sem
Magnús skildi eftir sig fyllt svo
vel verði. Eins er ég á þvi að
hljómsveitin þyrfti á svo sem
einum góöum, annaöhvort
gltar- eða hljómborösleikara aö
halda til aö ráöa enn betur við
það sem þeir eru að gera.
XTC-English
Settlement
Þann tima sem hljómsveitin
XTC hefur starfað hefur hún
veriö I hópi bestu popphljóm-
sveita heims. Hún hefur sent frá
sér fjórar stórgóðar plötur og
fjöldann allan af litlum, sem
hafa inni að halda lög sem eru
má hiklaust telja I hópi bestu
popplaga undanfarinna ára.
Einhverra hluta vegna hefur
hljómsveit þessi aldrei slegið
jafn rækilega I gegn og hún ætti
hiklaust skilið aö gera. Þeir
hafa haft nokkuð tryggan hóp
kaupenda, sem hefur séð til þess
aö flestarplötur þeirra hafa rétt
litið inn á lista yfir 30 vinsælustu
plötur I Bretlandi hverju sinni.
Þaö var ekki fyrr en nú nýlega
að þeim tókst, með laginu
Senses Working Overtime, að
koma lagi inn á topp tíu.
1 kjölfar þessarar litlu plötu
sendi hljómsveitin svo frá sér
sina fimmtu stóru plötu. Veröa
fyrstu tíu þúsund eintök hennar
tvöföld, en siðan á aö velja bestu
lögin á einfalda plötu. Hin mikla
velgengni litlu plötunnar hefur
væntanlega oröið til þess aö
þessi stóra plata hefur selst
mun betur en nokkur önnur XTC
plata til þessa. Einnig kann það
aö hafa örvað sölu plötunnar að
menn hafi viljað tryggja sér
hana I tvöföldu útgáfunni.
A English Settlement, en svo
heitir þessi nýja plata, er að
finna 15 lög. Ellefu þeirra eru
eftir gítarleikarann Andy Part-
ridge en fjögur hefur bassaleik-
arinn Colin Moulding samið.
Það er greinilegt að þó að
XTC hafi sent frá sér mikið efni
á þeim fimm árum sem hljóm-
sveitin hefur starfaö, þá er tón-
list þeirra enn I örri þróun.
Plötur þeirra eru nokkuö ólikar
hver annarri, þó að aldrei fari
milli mála hverjir I hlut eiga,
svo sérstæður er stlll þeirra.
Þaö sem einkum einkennir út-
setningar tónlistarinnar á Eng-
lish Settlement er meiri kassa-
gitarleikur en tiðkast hefur hjá
þeim áöur. Eins er áberandi
mikil notkun 12 strengja rafglt-
ars, en hljóðfæri þetta hefur
veriö lftiö áberandi I popptón-
listinni undanfarin ár. Þetta
leiöir hvort tveggja til þess að
heildaryfirbragð tónlistarinnar
er nokkuð mýkra en maöur
hefur átt aö venjast frá XTC.
English Settlement er ákaf-
lega heilsteypt verk og ekki
vildi ég þurfa aö velja þau lög
sem fara eiga á einföldu út-
gáfuna. Colin Moulding lögin
eru t.d. öll mjög góö, þó svo mér
þyki Runaways og Ball and
Chain einna best. Þaö siöar-
nefnda hefur nú einmitt veriö
gefið út á lítilli plötu til aö fylgja
Senses Working Overtime eftir.
Lög Mouldings eru öll léttari og
auögripnari en lög Partridge og
virðist honum sifellt fara fram
við lagasmlöarnar. Andy
Partridge lögin eru öll tilrauna-
kenndari og heldur fjölbreyttari
I útsetningum, en það verður
náttúrlega að taka tillit til þess
aö hans lög eru mun fleiri á plöt-
unni.
Þaö veröur að segjast þegar á
heildina er litið aö English
Settlement er ein bestaef ekki
besta plata XTC til þessa, sem
auðvitað þýðir aö hér sé um
mjög góða og eigulega plötu að
ræöa.